Grodzisko w Starym Bielsku
Grodzisko to obecnie łąka o powierzchni ok. 3,2 ha usytuowana w dzielnicy Bielska-Białej – w Starym Bielsku. Zostało ono odkryte w latach 1933–1938. Stanowi najstarszy i jeden z najistotniejszych elementów krajobrazu kulturowego Bielska-Białej. Jest to również jeden z najlepiej zachowanych tego typu obiektów archeologicznych w Polsce południowej.
Gród był najprawdopodobniej osadą produkcyjną o charakterze obronnym. Grodzisko znajdowało się na szlaku handlowym prowadzącym z Krakowa do Cieszyna. Jego powstanie należy wiązać z okresem poprzedzającym akcję kolonizacyjną, w wyniku której przeprowadzono lokację wsi czynszowej w Starym Bielsku oraz nieco później lokację miasta Bielska. Badania archeologiczne prowadzone na grodzisku dowodzą, iż zostało ono najprawdopodobniej doszczętnie zniszczone pożarem w 1400 r.
Z większości fortyfikacji grodziska do dzisiaj zachowały się fragmenty głębokiej niegdyś na 5 m fosy. Od XII do XIV w. była tu osada, w której mieszkali hutnicy, kowale, cieśle, garncarze i prządki. Nie wiadomo do dzisiaj, jak należy łączyć tę osadę ze Starym Bielskiem i miastem Bielskiem.
Grodzisko jest zaliczane do grodzisk typu pierścieniowatego, o kształcie zbliżonym do regularnego koła o wymiarach 205 m wzdłuż osi SN i 215 m wzdłuż osi EW. Otoczone było dwoma pierścieniami wałów i fosą usytuowaną między nimi. Wał wewnętrzny jest najlepiej zachowany od strony wschodniej. Od strony południowej, najłatwiej dostępnej, wały zostały całkowicie zniszczone, a fosa zasypana. Na tym terenie stoi dzisiaj kościół ewangelicki, plebania i stodoła (tzw. Bielski Syjon). Wzdłuż krawędzi i częściowo w jego obrębie biegnie droga, okalająca grodzisko od wschodu i północy. Resztki wału zewnętrznego widoczne są fragmentarycznie od strony południowo-wschodniej i od zachodu. Fosa w wielu miejscach jest zasypana. Jej najlepiej zachowany fragment ma w górnej partii szerokość ok. 15 m.
W czasie licznych badań wykopaliskowych odkryto liczne jamy gospodarcze i produkcyjne (21 obiektów), w tym prawdopodobnie pozostałości obiektów dymarkowych, 5 chat, 2 studni i fragmenty bruku kamiennego.
Pomimo, iż obecnie oglądać możemy jedynie łąkę, na której kilkaset lat temu znajdowało się grodzisko, jest to miejsce warte odwiedzenia, z uwagi na jego znaczenie historyczne, jak również archeologiczne.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Grodzisko istniało od XII do XIV w., jednak tereny, na których się znajdowało, w kolejnych wiekach były świadkami ważnych wydarzeń historycznych. W okresie wojny trzydziestoletniej, w latach 1618–1648 przez Bielsko maszerowały różne oddziały wojska, a wśród nich Szwedzi, którzy byli tu co najmniej trzy razy (1642, 1645, 1646). Prawdopodobnie średniowieczne grodzisko w Starym Bielsku wykorzystali jako miejsce obozowiska, skoro miejscowa ludność nazwała je wałem szwedzkim (niem. Schweden Schanze). Do dziś ulica otaczająca grodzisko od północy nosi nazwę Wał Szwedzki.
Z kolei w XVI w. założono dolny folwark starobielski, obejmujący częściowo również grodzisko. W jego południowo-zachodniej części powstały zabudowania, zaadaptowane później na potrzeby parafii ewangelickiej, która w latach 1818–1827 wybudowała w ich sąsiedztwie ewangelicki kościół pw. Jana Chrzciciela. W tym samym okresie obwałowania dawnej osady zostały już w dużej mierze zniwelowane i zadrzewione.
Źródło: peuk.fiiz.pl
