Jaskinia Mroźna
Jaskinia Mroźna znajduje się w Tatrach Zachodnich w Dolinie Kościeliskiej i można dotrzeć do niej od wylotu Doliny Kościeliskiej w Kirach drogą w górę doliny, wzdłuż Potoku Kościeliskiego (około 30 min). Za Starymi Kościeliskami, za drewnianym mostkiem przy Lodowym Źródle szlakiem czarnym 30 min stromo w górę pod wylot północny (wejściowy) Jaskini Mroźnej.
Choć Jaskinia Mroźna w zasadzie stanowi tylko kilkusetmetrowej długości poziomy korytarz, ma szczególne "zasługi" - jest pierwszą w historii polskiej turystyki jaskinią udostępnioną turystom. Zarówno dojście, jak i powrót z jaskini zawieszonej wysoko nad dnem Doliny Kościeliskiej dostarcza wielu wrażeń.
Organy są najdalej wysuniętą na zachód częścią Czerwonych Wierchów. Wśród lasu porastającego strome zbocza piętrzą się wapienne turnie. Przepaściste ściany opadają ku Dolinie Kościeliskiej, wysoko nad Polaną Pisaną. Wnętrze góry tworzy labirynt jaskiń. Nazwa Organy wywodzi się od cechy fizjonomicznej - pożłobionych przez wodę ścian (widocznych ze szlaku przechodzącego przez Polanę Pisaną), które przypominają piszczałki tego instrumentu.
| INFORMACJE PRAKTYCZNE | |
| Czas zwiedzania: | ok. 1 h 15 min. |
| Temperatura wewnątrz: | ok. +6 °C |
| Długość korytarzy jaskini: | ok. 571 m |
| Długość ścieżki turystycznej: | ok. 511 m |
| Głębokość: | 42,5 m |
| Wysokość otworów: | 1100 i 1112 m n.p.m. |
| Sposób zwiedzania: | w grupach wyłącznie z dyżurującym przewodnikiem |
| Dostępność: | od 1 maja do końca 31 października (w godz. 9.00-17.00) |
| Trudności w zwiedzaniu: | po wyjściu z podziemi należy zachować ostrożność - szlak zejściowy jest bardzo stromy i może być śliski po opadach i w zimie, gdy schody są oblodzone (dyżuruje ratownik TOPR) |
| Oświetlenie: | elektryczne |
| Zalecany ubiór: | wygodne, sportowe obuwie |
| Opłaty: | bilety do nabycia przy wejściu do jaskini: - bilet normalny - 3 zł (dzieci do lat 4 - wstęp wolny) Ponadto należy wykupić bilet wstępu do Tatrzańskiego Parku Narodowego (kasa przy wylocie Doliny Kościeliskiej w Kirach - bilet normalny - 4zł, ulgowy - 2zł) |
| Uwagi: | - ruch jednostronny - od wlotu północnego do południowego |
| Organizator zwiedzania: | Centrum Przewodnictwa Tatrzańskiego, 34-500 Zakopane, ul. Chałubińskiego 42a |
Źródło: Szewczykowie R.I., Jaskinie. Polska, Czechy, Słowacja., Carta Blanca 2009
Jaskinię odkryli w 1934 r. Stefan Zwoliński - znany eksplorator i badacz wielu jaskiń tatrzańskich ? oraz Tadeusz Zahorski. Początkowo przeszli tylko jej fragment od strony południowej. Do 1937 r. spenetrowano 64 m korytarza. Kolejne badania i pomiary Stefan i Tadeusz Zwolińscy podjęli w latach 1950-1958. W tym czasie odkryli i opisali kolejne fragmenty jaskini.
66 lat po odkryciu, w 2000 r., Jakub Nowak z Krakowskiego Klubu Taternictwa Jaskiniowego odnalazł boczną szczelinę prowadząca w kierunku sąsiedniej Jaskini Zimnej. W ten sposób Jaskinia Mroźna wydłużyła się o 60m i pogłębiła do 42,5 m.
Już na początku lat 50. XX w. Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze rozpoczęło przygotowania do udostępnienia jaskini - pierwszej podziemnej trasy turystycznej tego typu w kraju. Realizacji budowy odpowiedniej infrastruktury sprzyjał charakter Jaskini Mroźnej - poziomy, tunelowy przebieg korytarza i dogodne położenie. Aby uprzystępnić jaskinię, należało poszerzyć wejścia, przekopać i zabezpieczyć zwaliska, odwodnić dno, zbudować ścieżkę, zamocować drabiny i poręcze, zainstalować oświetlenie. Wszystkie te prace trwały do 1959 r. (chociaż otwarcia jaskini dla turystów dokonano w 1953 r. - trasa była przygotowana prowizorycznie). Od tego czasu Jaskinia Mroźna jest stałym punktem w programie zwiedzania Doliny Kościeliskiej.
Stefan Zwoliński urodził się 19 lipca 1900 r. w Krakowie, Był jednym z najznamienitszych badaczy tatrzańskich jaskiń, a naukowo zajmował się także dziejami dawnego górnictwa i hutnictwa w Tatrach. Prace badawcze w jaskiniach prowadził od 1921 r. Wraz ze swoim bratem Tadeuszem odkrył wiele nowych jaskiń, a także fragmenty jaskiń już znanych, m. in.: Magurskiej, Bystrej, Zimnej, Lodowej, Mroźnej, Mylnej. Opracowania naukowe i popularnonaukowe Stefana Zwolińskiego dotyczyły speleologii i eksploracji jaskiń. Był członkiem Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego (następnie PTTK), ratownikiem TOPR-u i GOPR-u, pracował w Tatrzańskim Parku Narodowym. Zmarł 29 września 1982 r., został pochowany na słynnym cmentarzu na Pęksowym Brzyzku w Zakopanem.
Jaskinia Mroźna zawdzięcza swoją nazwę stałej niskiej temperaturze powietrza. Wewnątrz czuć przepływ chłodnego powietrza, a ściany pokrywa szron. Jaskinia, która ma charakter szczelinowo-zapadliskowy, powstała na skutek rozpuszczającej działalności wody przesiąkającej szczelinami w głąb ziemi. Dużą rolę odegrały też procesy grawitacyjne - odrywanie się skał od stropu i przewieszonych ścian jaskini.
Trasa prowadzi głównym poziomym korytarzem ukształtowanym przez Potok Kościeliski, który dawniej tędy przepływał. Kilka progów skalnych pokonuje się po schodach zabezpieczonych poręczami.
Sztuczny korytarzyk o długości 8 m prowadzi do Cmentarzyska Nacieków, gdzie za drucianą siatką leżą odłamane nacieki, zebrane z innych partii jaskini. Ścieżką przez Biały Chodnik dociera się do Wielkiej Komory o wymiarach 27 m długości, 8 m szerokości i 10 m wysokości. Można tu obejrzeć kilka charakterystycznych nacieków, m.in. ?Zasłonę" - polewę kalcytową zabarwioną na brązowo (na lewej ścianie zaraz nad wejściem do komory). Na końcu sali lśni niewielkie (4 x 4 m) Sabałowe Jeziorko, relikt z czasów, gdy dno Doliny Kościeliskiej sięgało obecnego dna jaskini, a podziemnymi korytarzami przepływała woda.
W następnej komorze znajduje się największe w jaskini zgrupowanie stalagmitów, nazwane ?Ogródkiem". Przez Salę Pochyłą przechodzi się do Komory Wstępnej, która stanowi wyjście z jaskini (nazwa komory nawiązuje do faktu, że przez nią właśnie weszli odkrywcy Jaskini Mroźnej).
Znawcy jaskiń poddają krytyce trasę w Jaskini Mroźnej, która miejscami rzeczywiście przypomina wędrówkę przez rozgrzebany plac budowy: wzdłuż ścian ciągną się kable elektryczne, betonowe opaski zabezpieczają fragmenty grożące zawaleniem, ściany w pobliżu reflektorów obficie porasta ?lampen flora", ścieżka jest pokryta błotem, a szata naciekowa raczej uboga i osłonięta drucianymi siatkami.
W Dolinie Kościeliskiej (wraz z jej rozgałęzieniami) odkryto ponad 200 jaskiń o łącznej długości ponad 27 km.
Źródło: Szewczykowie R.I., Jaskinie. Polska, Czechy, Słowacja., Carta Blanca 2009
- Sieradzka-Kasprzak J., Przewodnik po Polsce. Podziemne trasy turystyczne, Wyd.Daunpol
- Szewczykowie R.I., Jaskinie. Polska, Czechy, Słowacja., Carta Blanca 2009
