Kościół ewangelicko-augsburski pw. Zbawiciela w Tarnowskich Górach
623/66 z 27.04.1966
Kościół Zbawiciela jest świątynią parafialną ewangelicko-augsburskiej parafii pod tym samym wezwaniem należącej do diecezji katowickiej.
Budowla reprezentująca obecnie styl neoromański została wzniesiona przez gminę ewangelicką w 1780 r. dzięki wsparciu finansowemu Hencklów, Larischów, Grustów, Bohmów oraz Schulzów. Jej budowniczymi byli architekt Christoph Worbs ze Strzelec oraz cieśla Jana Karola Henning z Opola. Kościół posiadał wieżę, na której w 1787 r. umieszczono zegar wykonany przez Franciszka Schmachela, zegarmistrza z Brynicy. Autorem projektu przebudowy kościoła, która nadał mu obecny kształt, był natomiast Adolf Seiffhart.
Charakterystyczną cechą wnętrza neoromańskiej jednonawowej świątyni są okalające całe wnętrze empory – jest to cecha często spotykana w kościołach ewangelickich. Centrum uwagi wiernych stanowi ołtarz, powstały wraz z przebudową budowli na przełomie XIX/XX w. i umieszczona nad nim kazalnica. Po lewej stronie znajduje się wolnostojąca chrzcielnica. Z XVII w. pochodzi płyta nagrobna Georga Friedricha von Wirbskiego (zm. 1670) z Kamieńca i Kochanowic, wystawiona przez jego żonę Annę Marię z domu Trachen von Birkaw.
W tylnej części świątyni (od ulicy P. Stalmacha), znajduje się zakrystia, natomiast w głównej fasadzie, skierowanej do rynku, uwagę zwraca potężna, ostro zwieńczona wieża, ciekawy, otoczony neoromańskimi kolumnami portal oraz lekko uwydatniony transept z pięknymi oknami: dużą rozetą oraz triforiami w dwóch poziomach.
W kościele Zbawiciela organizowane są co roku „Tarnogórskie Wieczory Muzyki Organowej i Kameralnej” (we współpracy z Urzędem Miejskim). Koncerty muzyki organowej odbywają się na 16-głosowych organach, które w 1904 r. zbudowała firma Schlag und Soehne. Instrument o pneumatycznej trakturze i dwumanuałowej klawiaturze z pedałem umieszczony jest na górnej emporze naprzeciwko ołtarza. Atrakcyjność tej imprezy wynika nie tylko z uwagi na artystów biorących w niej udział, ale również z uwagi na jej zlokalizowanie właśnie w świątyni Zbawiciela. Warto tutaj wspomnieć, iż I Tarnogórskie Wieczory Muzyki Organowej i Kameralnej odbyły się w 2004 r.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Współcześnie parafia ewangelicka w Tarnowskich Górach jest niewielka, ale nie zawsze tak było. Należy podkreślić, iż stanowi ona świadectwo wielokulturowej przeszłości miasta, którą tworzyli mieszkańcy różnych wyznań i różnych narodowości, wśród nich luteranie.
Swoimi korzeniami parafia sięga czasów kontrreformacji i jest najstarszą funkcjonującą parafią Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego RP na Górnym Śląsku. Powstała bowiem po 1742 r., gdy pruskim zarządzeniem królewskim zezwolono na ponowne zakładanie kościołów ewangelickich.
Parafia Zbawiciela w Tarnowskich Górach rozciągała się na terenie powiatów: bytomskiego, tarnogórskiego, katowickiego, zabrzańskiego i toszecko-gliwickiego. Wśród parafian było wiele znakomitości, m.in. hrabia Henckel von Donnersmarck oraz rodzina von Larischów.
W 1747 r. kupiec Fryschtatzki podarował gminie ewangelickiej dwa domy w północnej pierzei rynku, które zaadaptowano na tymczasową świątynię, a w 1780 r. przebudowano pod kierunkiem Christopha Worbsa, architekta ze Strzelec Opolskich, stale współpracującego z Hencklami von Donnersmarckami, którzy byli patronami parafii ewangelickiej. Za proboszcza Carla Webera, w 1842 r. podwyższono wieżę, a kościół poddano gruntownej renowacji.
Zupełna zmiana wyglądu świątyni nastąpiła w latach 1899–1900, za ks. Fedora Bojanowskiego. Obiekt powiększono wtedy i całkowicie przebudowano w stylu neoromańskim, wg projektu czynnego w Bawarii architekta Adolfa Seiffharta.
Po II wojnie światowej przy parafii pozostał tylko kościół i budynek przy ulicy Stalmacha oraz działka na nowy cmentarz. Pozostały majątek, w tym plebania znajdująca się przy rynku, zdewastowana i rozebrana w 1974 r., nigdy nie został zwrócony.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Kościół jest ogólnodostępny. Można go zwiedzać po uprzednim uzgodnieniu telefonicznym.
