Drewniana kaplica pw. Najświętszego Serca Jezusa w Jaszczurówce
A-706 z dnia 15.11.1993
Kaplica Jaszczurówka, Kaplica na Jaszczurówce, Kaplica Najświętszego Serca Jezusa – kościół filialny parafii rzymskokatolickiej w Toporowej Cyrhli. Świątynię zaprojektowaną przez Stanisława Witkiewicza rozpoczęto budować w roku 1904, a poświęcono w 1907.
Od samego początku kaplica nie miała stałego opiekuna ze strony administracji kościelnej. Początkowo należała do parafii Poronin, ale w praktyce opiekę nad nią sprawowali głównie księża przebywający w Tatrach dla wypoczynku. W latach 1948 - 1955 opiekowali się kaplicą księża marianie i salezjanie oraz kapelan sióstr urszulanek z Borów. W 1955 r. krakowska Kuria Metropolitalna powierzyła kaplicę misjonarzom z Olczy. Od 1983 r. pieczę nad nią mają księża marianie z Toporowej Cyrhli. Formalnym właścicielem obiektu jest Tatrzański Park Narodowy, na którego terenie kaplica stoi.
Kaplica jest typowym przykładem stylu zakopiańskiego. Świątynia o widocznej konstrukcji zrębowej opiera się na wysokiej, kamiennej podmurówce. Z przodu posiada arkadowe podcienie. Na dachu krytym gontem umieszczono niewielką wieżyczkę, mieszczącą dzwon. Wnętrze składa się z prostokątnie zamkniętego prezbiterium oraz jednej nawy. Drewniany ołtarz główny przypomina góralską chatę. Wnętrze zdobią witraże projektowane przez S. Witkiewicza przedstawiające M.B. Częstochowską i Ostrobramską oraz herby Polski i Litwy. Ołtarze boczne, również wykonane z drewna pochodzą z lat 50. XX wieku.
W latach 1963 i 1971 częściowo wyremontowano podcienie, a w roku 1975 - naprawiono schody i wymieniono część pokrycia gontowego dachu. Kaplica jednak niszczała coraz bardziej. Po decyzji ówczesnego wojewódzkiego konserwatora zabytków z Nowego Sącza w 1977 r. rozpoczął się pierwszy większy remont kaplicy, który trwał do 1981 r. Objął on szereg prac od wzmocnienia popękanej podmurówki po remont wieżyczki i wzmocnienie mocowania żelaznych krzyży na dachu. Wymieniono zagrzybione fragmenty ścian i słupów galerii. Wydzielono dodatkowe pomieszczenie nad zakrystią, wstawiono kute żelazne kraty w arkadach kamiennej podmurówki, oczyszczono elewacje i zamontowano instalację odgromową. W uratowaniu kaplicy zasłużył się zwłaszcza ks. Jan Kowalik, proboszcz z Olczy.
W 1984 r. studenci architektury Politechniki Krakowskiej wykonali inwentaryzację kaplicy, a w 1995 r. TPN sfinansował założenie alarmowej instalacji przeciwpożarowej. W 2003 r. zainstalowano ogrzewanie promiennikowe.
Od 2019 r. w kaplicy celebrowane są raz w miesiącu nabożeństwa prawosławne.
Kaplica znajduje się na małopolskim Szlaku Architektury Drewnianej.
Źródło: wikipedia.pl
30 listopada 1903 r. zmarł Adam Uznański. Ostatnią wolą zmarłego było ufundowanie rodzinnej kaplicy. Do realizacji testamentu ojca przystąpił syn Witold, na którego zlecenie wiosną 1904 r. projekt kaplicy wykonał Stanisław Witkiewicz. Na lokalizację kaplicy wybrano Jaszczurówkę, której nazwa pochodzi od występujących tu niegdyś w dużych ilościach salamander plamistych, zwanych przez górali „jaszczurami”. Uznańscy byli dziedzicami Poronina i Szaflar, dlatego Adamowi zależało, aby kaplica służyła również mieszkańcom tzw. „Państwa Szaflary”. Ponadto pod budowę wybrano akurat Jaszczurówkę z racji odwiedzających ją tłumnie turystów. Kardynał Jan Puzyna udzielił 7-07-1904 r. pozwolenia na budowę kaplicy. Prace budowlane rozpoczęto jeszcze tego samego miesiąca, a wykonywali je lokalni rzemieślnicy: Szymek Lasak z Zębu, Stanisław i Tomasz Bobakowie oraz Maciej Stoch, nad którymi nadzór sprawował inż. Aurelian Blacha. Kaplica został poświęcona w 1907 r. przez ks. Franciszka Nycza, delegata Konsystorza i fundatora polichromowanej płaskorzeźby z przedstawieniem Najświętszego Serca Pana Jezusa. Pierwszą uroczystością, mającą miejsce w kaplicy był chrzest Marii Uznańskiej. Wyposażenie kaplicy, jako miejsca kultu, było z czasem uzupełniane. Po II wojnie światowej zawieszono w kaplicy drewniany żyrandol autorstwa Stanisława Zdyba, w 1954 r. zamontowano dwa boczne ołtarzyki z rzeźbami Marii z Dzieciątkiem i św. Józefa, wtedy też pojawiła się nad wejściem figura Chrystusa Frasobliwego oraz malowane na szkle stacje drogi krzyżowej, a w 1980 r. rzeźbiarz Zenon Michalik wykonał figury św. Antoniego i św. Jana Chrzciciela do ołtarza głównego. W 1963 i 1971 r. odremontowano podcienia, w 1975 r. naprawiono schody i wymieniono zniszczony gont. W 1978-1981 i potem w l. 2007-2008 przeprowadzono kompleksowy remont konserwatorski. W 1995 r. Tatrzański Park Narodowy ufundował instalację przeciwpożarową. Od 1993 r. obiekt znajduje się w rejestrze zabytków. Początkowo za kaplicę odpowiedzialny był proboszcz z parafii Poronin. Od 1948 r. pieczę nad nią sprawują zakonnicy – obecnie Księża Marianie z parafii na Cyrhli.
Źródło: zabytek.pl
