Drewniany kościół pw. św. Barbary w Bielsku-Białej - Mikuszowicach Krakowskich
R/488/56 z 02.11.1956; A-2/76 z 16.08.1976
Zabytkowy kościół pw. św. Barbary, w należącej do Bielska-Białej dzielnicy Mikuszowice Krakowskie, jest katolickim kościołem parafialnym w diecezji bielsko-żywieckiej. Budowla z 1690 r., ze spadzistym dachem, otoczona sobotami, jest przykładem drewnianej architektury sakralnej w stylu śląsko-małopolskim. Obiekt leży na Szlaku Architektury Drewnianej województwa śląskiego. Same Mikuszowice to stara miejscowość o interesującej historii, która sprawiła, że pierwotna wieś znalazła się na obszarze dwóch księstw.
Mikuszowice powstały na przełomie XIII i XIV wieku, w ramach akcji kolonizacyjnej tutejszych ziem, które wcześniej spustoszone zostały przez Tatarów. Nazwa wsi pochodzi od pierwszego sołtysa, Mikołusza. Od wieku XIV, gdy przepływająca przez wieś rzeczka Biała stała się granicą pomiędzy Księstwem Oświęcimskim i Cieszyńskim, Mikuszowice uległy podziałowi, który w nazwach utrwalił się po czasy obecne, gdy jest częścią Bielska-Białej. Po prawej stronie rzeczki Białej leżą Mikuszowice Krakowskie, po lewej Mikuszowice Śląskie. Mikuszowice Krakowskie od 1457 r. jako wieś królewska wchodziły w skład dóbr łodygowickich. Pierwszy kościółek w Mikuszowicach, który prawdopodobnie powstał u początków wsi, zniszczony został przez powódź w połowie XV stulecia. Drugi kościół wzniósł w roku 1455 cieśla Mączka, na zlecenie Maćka Konity, byłego rozbójnika, który (otrzymawszy glejt królewski) zakupił sołectwo. Kościół, przez jakiś czas parafialny, stał się niebawem filią parafii w Łodygowicach. W XVI wieku na fali reformacji Mikuszowice Śląskie stały się ośrodkiem luteranizmu, Krakowskie zaś kalwinizmu, który przez pewien czas stał się popularnym wyznaniem w Księstwie Oświęcimskim. Przejęta przez wyznawców kalwinizmu świątynia, w roku 1615 (na skutek zabiegów Piotra Warszyckiego, kasztelana łodygowickiego) powróciła w ręce katolików. Kościół spłonął w 1687 od uderzenia pioruna. Obecny kościół to budowla z drewna jodłowego, ukończona w roku 1690 na zlecenie łodygowickiego proboszcza Urbana Kupiszowskiego, przez cieślę Piotra Piotrowskiego. Znaczne zmiany w wyposażeniu świątyni nastąpiły w wieku XVIII. Z tego czasu pochodzi m.in. polichromia ze scenami z życia św. Barbary (autorstwa Johana Mentila z Bielska), a także barokowe ołtarze. W lewym z ołtarzy bocznych znajduje się gotycka, drewniana, XV-wieczna rzeźba Matki Bożej z Dzieciątkiem, należąca do grupy figur określanych mianem śląskich Madonn Pięknych. Ozdobą kościoła jest wierna kopia gotyckiego ołtarza szafkowego z XV w. ze sceną Rozesłania Apostołów (oryginał zabrano w 1935 r. do krakowskiego Muzeum Narodowego). Z końcem XVIII wieku kościół stał się filią parafii w Wilkowicach. W XIX dobudowano wieżę, którą następnie podwyższono. Od 1965 r. kościół jest siedzibą parafii erygowanej przez metropolitę krakowskiego Karola Wojtyłę.
Źródło: sad.slaskie.travel
Pierwsza świątynia w Mikuszowicach powstała prawdopodobnie w XIII lub początkach XIV w. Została zniszczona przez powódź w połowie XV stulecia.
Drugi kościół mikuszowicki został wzniesiony w 1455 r. z drewna sosnowego przez cieślę o nazwisku Mączka na zlecenie byłego rozbójnika Maćka Konity. Przez krótki czas był kościołem parafialnym, jednak wkrótce stał się filią parafii w Łodygowicach. W pierwszej połowie XVI w., po uznaniu luteranizmu za oficjalne wyznanie księstwa oświęcimskiego, do którego należały Mikuszowice, świątynię przejęli protestanci. Do katolików wróciła ona w 1615 r. na skutek zabiegów kasztelana łodygowickiego Piotra Warszyckiego. Kościół spłonął 7 kwietnia 1687 r. od uderzenia pioruna.
Budowę obecnego kościoła św. Barbary zakończono w roku 1690. Został on wzniesiony na zlecenie łodygowickiego proboszcza Urbana Kupiszowskiego przez miejskiego cieślę Piotra Piotrowskiego z drewna modrzewiowego, w dominującym wówczas w budownictwie sakralnym stylu śląsko-małopolskim. Poświęcenia dokonano w 1692 r.
Duże zmiany we wnętrzu nastąpiły w XVIII w. Z tego okresu pochodzi polichromia, ołtarz główny i ołtarze boczne, a także figury ewangelistów.
W wyniku konfliktu z proboszczem o dziesięciny, władze kościelne wystawiły kościół w 1796 r. na licytację. Wykupiony za 50 złotych reńskich przez chłopów z Mikuszowic i okolicznych wiosek stał się filią parafii w Wilkowicach.
W XIX w. świątynia była dwukrotnie przebudowywana: w 1851 r. przez cieślę Walentego Fijaka została dobudowana wieża, natomiast w 1870 r. podwyższono ją.
W 1935 r. tryptyk ołtarzowy z 1470 r., który znajdował się w kościele przeniesiono do Muzeum Narodowego w Krakowie, natomiast w Mikuszowicach w 1987 r. umieszczona została jego kopia.
7 września 1965 r. dekretem metropolity krakowskiego Karola Wojtyły erygowana została odrębna parafia św. Barbary w Mikuszowicach, obejmująca północną część dotychczasowej wilkowickiej. Od 1992 r. należy ona do diecezji bielsko-żywieckiej (wcześniej zarówno łodygowicka i wilkowicka, jak i odrębna mikuszowicka należały do krakowskiej).
W latach 1993–1994 przeprowadzono prace konserwatorskie i renowacyjne XVIII-wiecznej polichromii.
Źródło: wikipedia.pl
Kościółek – podczas swojego pobytu na wsi – odwiedzała Maria Konopnicka. Kilkakrotnie malował go znany akwarelista – Julian Fałat.
