Drewniany kościół pw. Matki Bożej Królowej Różańca Świętego w Boronowie
68/78 z 01.03.1978
Boronów to stanowiąca siedzibę gminy wieś, położona kilkanaście kilometrów na wschód od Lublińca. Tutejszy kościół pw. Matki Bożej Królowej Różańca Świętego wzniesiony został przez rodzinę Dzierżanowskich na początku XVII w. Przez pewien czas, ze względu na szczególne walory historyczne, stanowił on zabytek klasy „0”. Świątynia jest jednym z obiektów znajdujących się na Szlaku Architektury Drewnianej województwa śląskiego.
Położony w Boronowie kościół pw. Matki Bożej Królowej Różańca Świętego (zwany w skrócie kościołem Matki Bożej Różańcowej) wyróżnia się m.in. tym, że został zbudowany na planie krzyża greckiego. Stanowi najstarszy z drewnianych kościołów Śląska, wzniesionych na takim planie. Budowlę ufundował właściciel wsi, hrabia Andrzej Dzierżanowski herbu Gozdawa. Kościół wzniesiony został w roku 1611, zaś w 1616 dobudowano wieżę. Remontowany był kilkakrotnie, w XIX i XX w. Kościół jest orientowany. Ten interesujący obiekt o konstrukcji zrębowej, z drewna sosnowego, składa się z nawy, trójbocznego prezbiterium oraz dwóch kaplic bocznych (św. Anny i Niepokalanego Poczęcia), które układając się w krzyż grecki (równoramienny), tworząc tym samym symetryczny generalnie plan budowli. Do prezbiterium dobudowana jest zakrystia, zaś do nawy - kruchta. Dzwonnica, postawiona od frontu, posiadająca konstrukcję słupową, u dołu ma plan kwadratu, wyżej zaś przechodzi w ośmiobok. Wieża posiada izbicę zwieńczoną dachem namiotowym. Kryty gontem dach kościoła posiada także zwieńczenie w postaci sygnaturki. Wyposażenie obiektu pochodzi przeważnie z XVII-XVIII w. W ołtarzu głównym umieszczone są obrazy Matki Bożej Różańcowej oraz Św. Andrzeja, a także rzeźby św. Wojciecha i św. Stanisława. W nawach bocznych znajdują się ołtarze Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny, św. Mikołaja, św. Anny i czterech św. Janów. Te dwa ostatnie ołtarze stanowią wyposażenie kaplicy św. Anny, która od nawy oddzielona jest kratą. Według miejscowych mieszkańców Chrystus na krucyfiksie umieszczonym na tejże kracie miał przyczynić się do cudownego odzyskania życia przez dziewczynkę, która utonęła w pobliskim stawie i została (przez modlących się ludzi) złożona w tym miejscu. Do cennego wyposażenia kościoła należą także m.in. stalle, chrzcielnica i feretrony.
Jedna z legend głosi, że w pobliżu kościoła znajdował się staw, w którym mieszkał utopiec ze swoimi córkami. Dziewczyny lubiły zabawę i często odwiedzały znajdującą się w pobliżu stawu karczmę, którą musiały opuszczać przed północą i wracać do stawu. Pewnego razu nie zdążyły wrócić o wyznaczonym czasie. Wtedy zniknęły nie pojawiając się więcej. Następnego dnia na powierzchni stawu zauważono jedynie krwawą pianę.
Druga legenda rozpowszechniana wśród mieszkańców Boronowa na temat kościoła mówi, że jeden z umieszczonych w nim krzyży zawieszony na kratach przy bocznej nawie, został tam umieszczony na pamiątkę tragicznej śmierci córki właścicieli Boronowa. Dziewczynkę bezpośrednio po śmierci przeniesiono do kościoła i tam wystawiono jej zwłoki. Po krótkim czasie ożyła i wróciła do zdrowia. Krzyż, aby go uhonorować, został przez parafian przeniesiony w centralne miejsce kościoła, jednak w nocy wrócił w poprzednie miejsce.
Źródło: sad.slaskie.travel / peuk.fiiz.pl
Pierwsze wzmianki o Boronowie pochodzą z ok. 1341 r. z dokumentu Kazimierza Wielkiego, dotyczącego regulacji granicznych. Jednak wykopaliska archeologiczne świadczą, iż życie tutaj toczyło się znacznie wcześniej. Wieś wielokrotnie zmieniała swoich właścicieli. Byli nimi m.in. rycerz Marbot, Dzierżanowscy i Hohenlohe.
Samodzielna parafia boronowska została erygowana dopiero w 1868 r., ale pierwsza świątynia istniała tutaj już prawdopodobnie w średniowieczu. Według tradycji, pierwszy kościółek wybudowali w 1221 lub 1291 r. ówcześni właściciele wsi – Boronowscy. Taką hipotezę zdaje się potwierdzać wyryta na belce ołtarza głównego data: A.D. 1291. Niestety, w sto lat po wybudowaniu kościółek spłonął, prawdopodobnie od uderzenia pioruna. Nie jest również znana dokładna data powstania obecnego kościoła. Jako datę ukończenia jego budowy przyjmuje się rok 1611 r. Został on wzniesiony z fundacji Andrzeja Dzierżanowskiego – ówczesnego właściciela okolicznych dóbr. Był on pierwszą na Górnym Śląsku świątynią wybudowaną na planie krzyża greckiego. Pierwotnie nosił on wezwanie św. Andrzeja (na cześć swojego fundatora). W 1616 r. dobudowano wieżę, a w 1638 r. hrabia Dzierżanowski ufundował dla dzwon, który do dziś wisi w kościelnej dzwonnicy. Kościół przeszedł pierwszy poważny remont w 1890 r. W 1947 r. ułożono pod niego nowe fundamenty. W 1950 r. odnowiona została polichromia. Ostatni remont świątyni miał miejsce w 1972 r. oraz w latach 1998–1999.
Pierwsza wzmianka historyczna o parafii Boronów znajduje się w protokole powizytacyjnym Biskupa Krakowskiego z 1665 r. Dekretem z dnia 20 lutego 1716 r. kuria biskupia we Wrocławiu utworzyła nowy dekanat lubliniecki, w którym Boronów jest wymieniony po raz pierwszy jako samodzielna placówka duszpasterska, należąca do parafii Sadów. Parafię Boronów erygowano dopiero 18 stycznia 1868 r. na mocy dekretu biskupa wrocławskiego ks. Heinricha Foerstera.
Źródło: peuk.fiiz.pl
