Dawny młyn Podpolis w Bukownie
Drewniany młyn wodny w osadzie Podpolis, zbudowany na podmurówce z kamienia wapiennego. Do dziś zachował się wał nośny młyńskiego koła oraz czytelne relikty młynówki, sztucznie utworzonej odnogi Sztoły.
Nieczynny młyn znajduje się około 2,7 km na południowy wschód od Bukowna, w niewielkim przysiółku położonym nad Sztołą. Nad wyschniętym korytem rzeki na wysokiej podmurówce wznosi się prostokątny, drewniany, zrębowy budynek z dwuspadowym dachem pokrytym dachówką. Od strony młynówki z muru wystaje fragment osi nieistniejącego koła młyńskiego.
W nocy z 3 na 4 maja 1863 roku w jednym z młynów nad Sztołą kwaterował oddział powstańców styczniowych płk. Józefa Miniewskiego i płk. Francesco Nullo. Żołnierze byli w „czerwonych czapkach i takich samych koszulach. Zostali miło przyjęci i ugoszczeni przez gospodarza”. Jednak tej samej nocy pojawił się we młynie Żyd Icek Lipszyc, który chciał zemleć zboże. Kiedy zobaczył powstańców, postanowił ponoć zameldować o tym Rosjanom, licząc na nagrodę. Udał się do Olkusza, gdzie o oddziale poinformował ks. Szachowskiego. Tak jak przypuszczał, zdrada została sowicie nagrodzona. Powstańcy wprawdzie zorientowali się, że ich wydano, ale nie udało im się wymknąć Rosjanom. Najpierw była bitwa pod Podlesiem, potem pod Krzykawką, która zakończyła się rozbiciem oddziału. (…) Icek Lipszyc nie zaznał w swoim życiu spokoju (…) Pieniądze nie przyniosły mu szczęścia (…) Zmarł w 1913 r. z powodu zakażenia krwi*.
Źródło: wikimapia.org / Dziechciarz Olgerd, Przewodnik po ziemi olkuskiej. Tom II
Osada Podpolis (zob. Polis na Szlaku Doliny Sztoły) po raz pierwszy została odnotowana w spisach z 1791 r., jako własność królewska. Liczyła 17 mieszkańców, a składały się na nią 3 domy, 2 młyny oraz tartak. W okresie powstania styczniowego - 3/4.05.1863 r. nocowała tu część oddziału płka Józefa Miniewskiego (zob. opis rowerowego Szlaku Podlesia). Również w okresie okupacji niemieckiej w Podpolisie zatrzymał się na odpoczynek batalion AK „Surowiec”, który wobec znacznego zwiększenia sił okupanta w rejonie Olkusza w dniu 12.10.1944 r. rozpoczął marsz spod Udorza w Beskidy. Warto przypomnieć, że „Surowiec”, dowodzony przez kpt. Gerarda Woźnicę „Surowiec” należał do najbardziej aktywnych w Śląskim Okręgu AK; zasłynął z wielu akcji dywersyjno- bojowych, jak np. ataku 25/26.07.1944 r. na niemiecki garnizon w Wolbromiu. Planowano podobne uderzenie na Bukowno, do czego jednak nie doszło z uwagi na nieoczekiwane wzmocnienie sił niemieckich.
W Podpolisie zachował się budynek starego młyna, być może wystawionego na miejscu dawnego, wymienianego w spisach z 1875 r.
Źródło: Krzysztof J. Pucek, Turystyczne Bukowno. Przewodnik po gminnych szlakach turystycznych, Kraków 2014
- Dziechciarz Olgerd, Przewodnik po ziemi olkuskiej. Tom II, cz. 2, Gminy Bolesław, Bukowno, Sławków, Agencja Promocji OK, Olkusz 2001.
- Krzysztof J. Pucek, Turystyczne Bukowno. Przewodnik po gminnych szlakach turystycznych, Kraków 2014
