Muzeum Regionalne w Chojnowie

Alterthums-Museum i Heimatmuseum

Proces organizacji w Chojnowie pierwszego muzeum rozpoczął się w 1903 roku. Rok później zaczęto gromadzenie eksponatów, których liczba w dniu otwarcia placówki wynosiła 500. Pierwszym zabytkiem odnotowanym w inwentarzu (założonym w 1907 roku) było śląskie łoże z baldachimem. Na siedzibę muzeum wytypowano XV-wieczną Basztę Tkaczy - jedyną zachowaną wieżę, będącą częścią danych umocnień obronnych Chojnowa. Działalność placówki, której nadano nazwę Muzeum Starożytności (niem. Alterthums-Museum), została uroczyście zainaugurowana 27 września 1908 roku. Pierwszym kierownikiem muzeum i opiekunem zbiorów został Oskar Kundt - miłośnik archeologii, nauczyciel matematyki i dyrygent lokalnego chóru.

Oskar Kundt od 1925 roku prowadził starania o pozyskanie na potrzeby Muzeum Starożytności zabytkowego budynku zamku Piastów legnicko-brzeskich, będącego ówcześnie siedzibą sądu grodzkiego. W 1933 władze miasta podjęły decyzję o przeznaczeniu dawnej rezydencji książęcej na siedzibę placówki. Od 1935 roku trwał proces wdrażania nowej koncepcji wystaw w chojnowskim muzeum, której inicjatorem był Gustav Barthel, historyk sztuki i dyrektor Zbiorów Sztuki Miasta Wrocławia oraz opiekun lokalnych muzeów regionalnych. W Chojnowie doszło wówczas do selekcji zbiorów - wyłączenia z ekspozycji eksponatów uznanych za mało wartościowe oraz podzielenie pozostałych zbiorów na dwie grupy, które obejmowały osobno sztukę mieszczańską i ludową. W międzyczasie podjęto prace remontowe w zamku. Nowa ekspozycja w odnowionym muzeum (nazywanym ówcześnie Heimatmuseum) otwarta została w sierpniu 1938 roku.

Do 1945 roku w chojnowskim muzeum udało się zebrać łącznie ponad 5 tysięcy eksponatów[5]. Kres istnienia ówczesnej placówki przyniosła II wojna światowa.

Reaktywacja. Funkcjonowanie muzeum w okresie PRL

W 1945 roku Chojnów w efekcie powojennej zmiany granic przeszedł pod polską administrację. Eksponaty zebrane w lokalnym muzeum uległy niemal całkowitemu rozproszeniu. Większość zbiorów trafiła do Muzeum Państwowego (obecnie Muzeum Narodowego) we Wrocławiu, natomiast w budynku muzealnym zlokalizowano Zbiornicę Księgozbiorów Zabezpieczonych Ministerstwa Oświaty, na czele której stanął Zygmunt Ryżewski. W 1949 roku w zamku zlokalizowano również siedzibę Miejskiej Biblioteki Publicznej.

Pierwsze plany reaktywacji muzeum pojawiły się już w 1947 roku i zakładały powstanie placówki do celów edukacyjnych i repolonizacyjnych. Inicjatywa ówczesnego burmistrza Władysława Zimmera nie zyskała jednak aprobaty. W 1950 roku zamknięto znajdującą się w chojnowskim zamku zbiornicę księgozbiorów, natomiast siedziba biblioteki przeniesiona została do budynku Zarządu Miasta. Przez sześć kolejnych lat dawna rezydencja książęca nie miała użytkowników; w tym czasie chęć reaktywacji w niej muzeum wyrażała lokalna grupa miłośników historii, w gronie której znaleźli się m.in. Juliusz Poźniak, Karol Krzeszowski, Kazimierz Kozak oraz Alfred Żydek. W 1956 roku miejscowy nauczyciel Józef Kapelczak zwrócił się do Muzeum Śląskiego we Wrocławiu o pomoc dla chojnowskich pasjonatów, dążących do uruchomienia muzeum.

28 stycznia 1957 roku zostało powołane Kierownictwo Muzeum Miejskiego przy Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Chojnowie. W marcu tego samego roku do Chojnowa przyjechali przedstawiciele Muzeum Śląskiego, na czele których stanął Józef Piątka, który wyselekcjonował część eksponatów, opierając wystawę głównie na depozytach Muzeum Śląskiego, które zostały uzupełnione ocalałymi eksponatami poniemieckiego Heimatmuseum i darami od osób prywatnych, instytucji i zakładów z całego regionu. Gromadzeniem zbiorów zajmowali się: Józef Kapelczak, Juliusz Poźniak oraz Alfred Żydek, natomiast konsultantami podczas przygotowywania ekspozycji byli: Maria Chrzanowska, Józef Gębczak, Marian Haisig, Janina Smacka, Bożena Steinborn oraz Mieczysław Zlat. W samym budynku zamku rozpoczęły się trwające dwa lata prace remontowe.

Uroczyste otwarcie Muzeum Miejskiego w Chojnowie miało miejsce 25 stycznia 1959 roku. W ramach ekspozycji zaprezentowano około 300 zabytków, w tym: zbiory archeologiczne, rzemiosło artystyczne i sztukę cechową, militaria, ekspozycję związaną z historią miasta, zbiory etnograficzne oraz księgozbiory. Pierwszym kierownikiem placówki został Michał Rudziak, którego w 1960 roku zastąpił Adam Kogut. Następnie na czele instytucji stali kolejno: Zygmunt Ryżewski (1964-1965), Emilia Próchnicka (1965-1970), Zenon Skowroński (1970-1973) i Krystyna Winiarska (1973-1975).

W latach 60. XX wieku nastąpił kolejny duży odpływ zabytków z chojnowskiego muzeum, co było efektem wdrażania projektu specjalizacji muzeów. Ówczesna koncepcja zakładała przemianowanie placówki na muzeum myślistwa. Wówczas za zgodą konserwatora zabytków zdecydowano o przeniesieniu do muzeów wrocławskich m.in. zespołu czepców śląskich, który był jednym z eksponatów jeszcze przedwojennego Heimatmusuem. Pomysł stworzenia w Chojnowie muzeum myślistwa ostatecznie nie został zrealizowany; podobny los spotkał także koncepcję, która narodziła się na przełomie lat 70. i 80., kiedy to zamek Piastów miał stać się siedzibą muzeum eklektyzmu.

W 1975 roku placówka została przemianowana na Muzeum Regionalne, wówczas jej kierownikiem został Henryk Mędrek, którego rok później zastąpił Eugeniusz Kunysz. W 1977 roku na czele instytucji stanęła Anna Poźniak, która zarządzała muzeum do 1990 roku. Wraz z rosnącą liczbą eksponatów pod koniec lat 80. XX wieku pojawiły się koncepcje gruntownej modernizacji zamku i dobudowania nowego pawilonu, który miałby zostać zlokalizowany pomiędzy budynkiem chłodni sąsiedniego browaru a zachodnim skrzydłem muzeum. Ostatecznie, ze względu na kryzys gospodarczy, projekt został niezrealizowany.

Po 1989. Muzeum w rękach samorządu

W 1990 roku funkcję dyrektora Muzeum Regionalnego objął Jerzy Janus. W latach 90. XX wieku rozpoczął się proces przyporządkowania placówek muzealnych lokalnym jednostkom samorządu terytorialnego, mających strukturalny problem z ich utrzymaniem. W 1999 roku finansowane dotychczas z Funduszu Rozwoju Kultury chojnowskie muzeum stało się jednostką organizacyjną miasta. W efekcie trudnej sytuacji finansowej pojawiły się koncepcje likwidacji placówki, do której ostatecznie nie dopuszczono; konieczne okazało się natomiast zmniejszenie liczby etatów.

Pomimo trudności finansowych, w latach 1990-1995 na terenie dawnego założenia zamkowego przeprowadzono szeroko zakrojone badania archeologiczne. Ich efektem było odkrycie m.in. setek renesansowych kafli oraz relikty zabudowań zamkowych, które po zakończeniu badań stały się częścią plenerowej wystawy archeologicznej. W międzyczasie do użytku oddano lapidarium w piwnicach. Inną ważną inwestycją zrealizowaną w latach 90. XX wieku był remont sali wystaw czasowych. W 2004 roku rozpoczęły się prace na konserwacją renesansowego portalu chojnowskiego zamku. Kolejną dużą inwestycją zrealizowaną w siedzibie muzeum był remont elewacji i dachu jaki miał miejsce w 2008 roku. W 2014 roku pod władanie muzeum powróciła Baszta Tkaczy, w której otwarto ekspozycję i zorganizowano punkt widokowy. Zabytkowy obiekt wcześniej przeszedł gruntowny remont - zarówno wewnątrz jak i na zewnątrz.

W 2019 roku funkcję dyrektora Muzeum Regionalnego objął Mariusz Garbera, który w 2021 roku został zastąpiony przez Andrzeja Świdurskiego.

Źródło: wikipedia.pl

• poniedziałek - nieczynne
• wtorek-czwartek 9:30-15:30
• piątek-sobota 10:30-16:30
• niedziela - nieczynne