Dolina Żarska (słow. Žiarska dolina)
Dolina Żarska (słow. Žiarska dolina), zwana też dawniej Doliną Smreczańską (słow. Smrečianska dolina), jest doliną walną. Opada ona spod głównej grani Tatr w kierunku pd. z lekkim odchyleniem na zach. Najwyższe piętra doliny sięgają wysokości ok. 1870 m (Banikowski Kocioł), długość jej wynosi ok. 7 km. Do Kotliny Liptowskiej uchodzi na wysokości ok. 900 m.
Dolinę Żarską otaczają: od zach. - południowe ramię Rosochy, a dalej Rosocha i grzbiet łączący ją przez Przysłop z Banówką; od pn. - główna grań Tatr od Banówki przez Hrubą Kopę, Trzy Kopy, Smutną Przełęcz po Rohacz Płaczliwy; od wsch. - ramię biegnące z Rohacza Płaczliwego na pd. przez Smrek na Baraniec i wreszcie pd.-zach. grzbiet Barańca, który przez Goły Wierch opada nad wylot doliny.
Dolina Żarska sąsiaduje na zach. z Doliną Jałowiecką, na pn. z Doliną Rohacką, a ściślej z jej odnogami: Doliną Spaloną i Doliną Smutną, a na wsch. z Doliną Jamnicką w górnej części, natomiast w dolnym biegu z Doliną Tarnowiecką.
U wylotu Dolina Żarska jest wąska, a rozszerza się w miarę nabierania wysokości. Górna część doliny to dwa polodowcowe kotły: pn.-zach. - Wielkie Zawraty i pn.-wsch. - Małe Zawraty.
Dolina Żarska ma jedno odgałęzienie po stronie zach. Jest to Dolina Łuczywnik uchodząca do Doliny Żarskiej tuż przy jej wylocie.
Zachodnie stoki doliny - pod Szeroką i Rosochą - przecinają liczne, lecz dosyć płytkie żleby. Trzy wyraźne żleby opadające spod Szerokiej nad Polanę pod Gładkiem to Gładkie Żleby. Z Polany na Mikułowcu schodzi Mikulcowy Żleb. Spod Niżniego Przysłopu spada Baniskowy Żleb. Spod Jałowieckiej Przełęczy zbiega Suchy Żleb.
Wschodnimi gałęziami są krótkie i głębokie dolinki położone w zachodnich stokach Barańca i Gołego Wierchu: Rokitowy Żleb, Dolinka Sucha i - największa z nich - Dolina Bystrego Potoku.
W dolinie i na otaczających ją zboczach rozłożyło się kilka polan. Są to od dołu: Porubska Polana, Polana pod Gładkiem i Polana na Młaki. Doliną płynie Smreczanka.
Dolina Żarska jest jednym z głównych tatrzańskich centrów pozatrasowego narciarstwa wysokogórskiego i skialpinizmu, odbywają się tutaj również zawody w tej dziedzinie sportu. Dojechać można do wylotu Tatrzańską Drogą Młodości (nr 537), skręcając w Liptowskim Mikułaszu z dzielnicy Okoličné w północnym kierunku na Żar. U wylotu doliny parking, wjazd do doliny zamknięty dla pojazdów samochodowych. Dolinę zwiedzać można również na rowerze.
W dolinie prowadzono też prace górnicze. Ich pozostałością jest dobrze zachowana kopalnia rud powyżej wylotu doliny, Niedźwiedzia Sztolnia, jedyna w całych Tatrach zachowana w całości. Jej korytarze wykuto w łupkach chlorytowo-amfibolowych, prawdopodobnie wydobywano w niej złotonośny piryt. Nie wiadomo, kiedy trwały prace wydobywcze, w kopalni jest wyryta data 1832. Od kwietnia 2012 r. sztolnia udostępniona jest do zwiedzania. Dolina była też od dawna zwiedzana turystycznie. W 1813 r. szedł nią na Rohacze Göran Wahlenberg, a zimą 1889 r. Alois Gebaur. Oparciem dla współczesnej turystyki jest znajdujące się w środkowej części doliny, na wysokości 1280 m n.p.m. Schronisko Żarskie oraz ośrodki turystyczno-wypoczynkowe u wylotu Doliny Żarskiej. Dzięki Magistrali Tatrzańskiej możliwe jest także korzystanie z autokempingu ?Raczkowa" (pole namiotowe) i innych ośrodków turystycznych u wylotu sąsiedniej Doliny Wąskiej. Dla upamiętnienia ofiar Tatr Zachodnich przy Schronisku Żarskim wykonano Symboliczny Cmentarz Ofiar Tatr Zachodnich (w 2009 r. ich lista (niepełna) liczyła 114 nazwisk).
Źródło: wikipedia.pl
