Okręt-Muzeum ORP "Błyskawica" w Gdyni
ORP "Błyskawica" jest najstarszym zachowanym niszczycielem z okresu II wojny światowej, który można zwiedzać do dziś w Gdyni.
ORP Błyskawica został zwodowany w 1936 roku w stoczni Cowes w Wielkiej Brytanii na zamówienie Polskiego Rządu. Okręt ten brał udział w licznych operacjach II Wojny Światowej od 1 września 1939 r. do 8 maja 1945 r. Z ważniejszych wymienić można osłanianie ewakuacji wojsk aliantów z Dunkierki, udział w inwazji na Afrykę Północną czy też w inwazji w Normandii.
4 lipca 1947 roku po 94 miesiącach służby, okręt powraca do Gdyni. W 1974 roku po długiej służbie zostaje zacumowana przy Molo Południowym, a w 1976 roku zostaje udostępniona do zwiedzania jako okręt muzeum.
Na ORP „Błyskawica” wciąż powiewa biało-czerwona wojenna bandera. Okręt weteran jest w składzie 3. Flotylli Okrętów Marynarki Wojennej i ma etatową marynarską załogę.Odbywają się na nim uroczystości państwowe oraz uroczysta promocji oficerów Marynarki Wojennej.Obecnie ORP Błyskawica jest częścią Muzeum Marynarki Wojennej i cumuje przy Molo Południowym. Na wystawie wewnątrz, gdzie mieści się wystawa muzealna, oglądać można przyznany jednostce Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari. Najwyższe odznaczenie bojowe nadano 28 czerwca 1987 r., w półwiecze służby pod biało-czerwoną banderą. To jedyne tego rodzaju wydarzenie w całej historii Marynarki Wojennej RP.W pomieszczeniach „Błyskawicy” można oglądać wystawę poświęconą walkom marynarzy podczas II wojny światowej.
Na pokładzie uzbrojenie artyleryjskie i broń podwodną. Od roku 1976, gdy udostępniono okręt zwiedzającym.
Źródło: pomorskie.travel
Wieczorem 6 listopada 1974 roku „Błyskawica” na holu okrętu ratowniczego „Piast” powróciła do Gdyni i zacumowała przy burcie „Burzy”. W następnym roku poddano ją przebudowie na okręt muzeum w Stoczni Marynarki Wojennej. Projekt adaptacji przygotował inżynier Władysław Kuś, a aranżację wnętrz wystawowych inżynier Edmund Roszak. W ramach przebudowy dziobowe pomieszczenia wraz z mesą oficerską zostały przekształcone w reprezentacyjny Salon Kaprów, w pomieszczeniach rufowych utworzono sale wystawowe, zmodernizowano trapy i zejściówki, a trasę dla zwiedzających poprowadzono między innymi przez pomieszczenia siłowni: obie maszynownie, kocioł nr 3 i kotłownię nr 2. Pod koniec 1975 roku zakonserwowano w suchym doku część podwodną i zdjęto śruby napędowe, a pozostałe prace stoczniowe wykonano do 24 kwietnia 1976 roku, gdy okręt został zacumowany w basenie nr 1 (Basen Prezydenta) portu gdyńskiego, przy Molo Południowym. 1 maja tegoż roku rozpoczęto pierwszy sezon wystawienniczy, jako dział Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni.
ORP Błyskawica przy kei na Molo Południowym w Gdyni podczas pikniku marynarskiego z okazji stulecia Marynarki Wojennej, 25 listopada 2018
Trasa dla zwiedzających przebiega po pokładzie, gdzie znajdują się uzbrojenie artyleryjskie i torpedowe, w tym eksponowana w przekroju torpeda wz. 53-39, zdwojone działo przeciwlotnicze Bofors 40 mm, miny morskie wz. 08/39, miotacze (radzieckie typu BMB-2 oraz oryginalne Thornycrofta) i zrzutnie bomb głębinowych, a także urządzenia kotwiczne na dziobie; oraz pod pokładem, w tym przez pomieszczenia siłowni, radiostacji rufowej i mieszkalne podoficerów. Stała ekspozycja w salach wystawowych przedstawia dzieje obecności Polski na morzu od czasów kaprów po współczesne. W latach 70. i 80. okręt zwiedzało po około 200 tysięcy osób rocznie, w 1986 roku odnotowano liczbę najwyższą: 292 tysiące. W latach późniejszych frekwencja zmniejszyła się, na przykład w 1995 roku sprzedano nieco ponad 70 tysięcy biletów. W maju 1979 roku na pokładzie znalazł się milionowy zwiedzający, w sierpniu 1983 roku – dwumilionowy, w sierpniu 1988 roku – trzymilionowy, 23 lipca 1997 roku – czteromilionowy, a 26 sierpnia 2005 roku – pięciomilionowy. Od lat 90. zrezygnowano z szarego malowania burt niszczyciela, przywracając mu kamuflaże z okresu II wojny światowej. Na przełomie ostatniej dekady XX i pierwszej XXI wieku był to kamuflaż odpowiadający wyglądowi okrętu z okresu działań na północnym Atlantyku z lat 1943–1944, po remoncie z 2004 roku pomalowano „Błyskawicę” na wzór odpowiadający okresowi operowania na Morzu Śródziemnym w roku 1942. W 2012 roku, po zimowym pobycie w stoczni „Nauta”, okręt otrzymał nowy kamuflaż.
28 czerwca 1987, w 50. roku swojej służby pod biało-czerwoną banderą, Rada Państwa „w uznaniu zasług z walce z faszyzmem niemieckim i upowszechniania osiągnięć Polskiej Marynarki Wojennej” odznaczyła ORP „Błyskawica” Krzyżem Złotym Orderu Virtuti Militari. Uroczystego aktu dekoracji dokonał minister obrony narodowej, gen. armii Florian Siwicki. W jubileuszu wzięła udział delegacja Floty Bałtyckiej z kontradm. M. Putincewem. Uchwałą Rady Państwa osiemnastu byłych członków załóg „Błyskawicy” zostało odznaczonych Medalami „Za udział w wojnie obronnej 1939”. „Błyskawica” jest jedynym polskim okrętem odznaczonym orderem Virtuti Militari.
Z kolei w 50. rocznicę udziału załogi niszczyciela w odpieraniu nalotu na Cowes, w 1992 roku, okręt otrzymał tablicę pamiątkową, ufundowaną przez radę brytyjskiego miasta. 28 czerwca 2006 roku zostało podpisane porozumienie o współpracy pomiędzy „Błyskawicą” a kanadyjskim niszczycielem „Haida”, zachowanym jako okręt muzeum w Hamilton. Obie jednostki wchodziły podczas wojny w skład 10. Flotylli Niszczycieli i brały udział w bitwie pod Ushant i ataku na niemiecki konwój koło Île de Groix. Dzień wcześniej na pokładzie „Błyskawicy” odbył się koncert Królewskiej Orkiestry Ministerstwa Obrony Kanady i Orkiestry Reprezentacyjnej MW, a na ulicach Gdyni pokaz musztry paradnej.
25 listopada 2007 roku, w 70. rocznicę podniesienia bandery, „Błyskawica” otrzymała prestiżową nagrodę Maritime Heritage Award, przyznawaną dorocznie przez The World Ship Trust za wybitny wkład w historię morską świata. Wcześniej podobnie uhonorowane zostały między innymi „Victory”, „Vasa”, „Mary Rose”, „Constitution” i „Mikasa”. Na uroczystości wręczenia nagrody obecni byli przedstawiciele The World Ship Trust z jego przewodniczącym, lordem Ambrosem Greenwayem, oraz delegacja miasta Cowes. 25 listopada 2012 roku, w 75. rocznicę podniesienia bandery, „Błyskawica” została udekorowana Medalem „Pro Memoria”.
W maju 2018 roku na wodach Zatoki Gdańskiej z pokładu okrętu oddano 21 strzałów salwy honorowej na 100-lecie utworzenia Marynarki Wojennej. W marcu 2021 okręt trafił na 3 miesiące do Stoczni Wojennej celem przeprowadzenia prac konserwatorskich (remontu dokowego, łącznie z częścią podwodną) o wartości ponad 7 mln zł.
Oprócz funkcji muzealnej „Błyskawica” pełni też rolę reprezentacyjną: na jej pokładzie odbywają się ważne uroczystości, jak na przykład przejęcie zwierzchnictwa nad Siłami Zbrojnymi przez prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego 23 grudnia 2000 roku czy przekazanie obowiązków Dowódcy Marynarki Wojennej admirałowi Romanowi Krzyżelewskiemu 26 września 2003 roku. W Salonie Kaprów podejmowane są ważne osobistości goszczące w Gdyni, między innymi 3 czerwca 1998 roku gościł na niszczycielu profesor Zbigniew Kabata, a 17 sierpnia 2000 roku kontradmirał w stanie spoczynku Romuald Nałęcz-Tymiński. Na „Błyskawicy” odbywają się promocje oficerskie podchorążych Akademii Marynarki Wojennej, wręczane są awanse i odznaczenia. W dniach 1–2 lipca 1997 roku, w związku z 60. rocznicą służby okrętu pod polską banderą, na jego pokładzie odbyła się konferencja naukowa poświęcona historii i dniu dzisiejszemu „Błyskawicy”. W roku 1998, w ramach obchodów 80-lecia Marynarki Wojennej, zorganizowano między innymi spotkanie admirała Ryszarda Łukasika z kombatantami i kadrą floty oraz premierę serii całostek pocztowych poświęconych Marynarce Wojennej. 1 września 2001 roku, w związku z kolejną rocznicą wybuchu II wojny światowej, na okręcie spotkali się zaproszeni kombatanci z Polski, Niemiec i Wielkiej Brytanii. Innymi, mniej oficjalnymi wydarzeniami odbywającymi się na „Błyskawicy” są promocje książek o tematyce marynistycznej i wojennomorskiej, spotkania z kombatantami czy pasowania na uczniów pierwszoklasistów miejscowych szkół. Mimo swojego statusu, jako okrętu muzeum, „Błyskawica” ma stałą załogę, pełniącą wachty w systemie całodobowym (m.in. 3 czerwca 2002 r. marynarze „Błyskawicy” uratowali mężczyznę tonącego w Basenie Prezydenta).
Dowódcy okrętu muzeum:
- 1974–1979: kmdr ppor. Zbigniew Strych
- 1979–1982: kmdr ppor. Władysław Łomża
- 1982–1990: kpt. mar. Mieczysław Waryszak
- 1990–2002: kmdr por. Lesław Paprocki
- 2002–2017: kmdr por. Jerzy Łubkowski
- 2017–2022: kmdr por. Walter Jarosz
- od 2022: kmdr por. Paweł Ogórek.
Od 1985 roku istnieje Towarzystwo Przyjaciół Okrętu Muzeum „Błyskawica”, powstałe przy współudziale redakcji miesięcznika „Morze”. Jego głównym celem jest zbiórka środków i propagowanie idei zachowania niszczyciela jako obiektu muzealnego i pamiątki narodowej dla przyszłych pokoleń. Bliźniacze stowarzyszenie: Friends of the ORP Błyskawica Society, działa w Cowes.
Źródło: wikipedia.pl
