Rynek w Katowicach

Pomimo, że pierwsze plany wyznaczenia katowickiego rynku pochodzą dopiero z II poł. XIX w. (co nie powinno dziwić, jako że wówczas Katowice były jeszcze wsią), okolice współczesnego centralnego placu miały już duże znaczenie komunikacyjne dużo wcześniej. W II poł. XVI w. w pobliżu dawnego stawu kuźniczego, na rogu dzisiejszego rynku i ulicy św. Jana, znajdował się lokalny węzeł komunikacyjny. W tym miejscu spotykały się szlaki w czterech kierunkach: na południowy wschód prowadziła droga do Mikołowa – obecnie ulica Młyńska i ulica Mikołowska, na południe droga do Brynowa – obecnie ulice: św. Jana, Jana Kochanowskiego i Wita Stwosza, na wschód – droga do Szopienic i Mysłowic (ulica Warszawska), a na północ droga do północnej części centrum Bogucic (obok kościoła – ulica Katowicka) i dalej do Dąbrówki Małej.

W 1686 r. Jan Mieroszewski z Mysłowic i Rudolf J. Kamieński ze Świętochłowic zawarli ugodę, dotyczącą gruntów spornych w rejonie wsi Katowice. Do ugody dołączono odręcznie sporządzoną mapę. Obejmuje ona tereny dzisiejszego rynku – ówczesne skrzyżowanie lokalnych dróg w okolicach Kuźni Boguckiej i katowickiej karczmy nad rzeką Roździanką (obecnie Rawa), która znajdowała się w rejonie późniejszej zachodniej pierzei rynkowej, w miejscu, gdzie dzisiaj stoi dom handlowy.  

Pierwsze plany zabudowy i kształtu placu rynkowego powstały w latach 50. XIX w. Plac umieszczono na głównej osi miejskiej, czyli w obrębie dzisiejszych placu Wolności – ul. 3 Maja - Rynek - ul. Warszawska - pl. ks. Emila Szramka. Nieregularność kształtów głównego placu miejskiego była podyktowana uwarunkowaniami przestrzennymi. Pierzeją północną rynku były kamienice oznaczone numerami od 2 do 5 (wzniesione na przełomie lat 60. i 70. XIX w.). Pierzeję zachodnią stanowiły kamienice oznaczone numerami od 6 do 9, a pierzeją południową – budynki o numerach 11 do 13. Kamienica o numerze 11 to dziś budynek o adresie ulica Warszawska 1, czyli kamienica wzniesiona w 1874 r. wg projektu Paula Jackischa z Bytomia w stylu eklektycznym z elementami neorenesansu. Pierzeję wschodnią początkowo tworzyły trzy obiekty zarządu dóbr von Tiele-Wincklera z początku lat 70. XIX w. Jeden z nich zaadaptowano na potrzeby pierwszego ratusza miejskiego (budowa w latach 1873−1874). Była to ogrodowa dwupiętrowa willa, ze znajdującym się z tyłu niewielkim więzieniem. W latach 1906−1907 w tym miejscu wybudowano gmach Teatru Miejskiego (obecnie siedziba Teatru Śląskiego im. St. Wyspiańskiego), według projektu architekta Karla Moritza, pochodzącego z Kolonii. W 1930 r., na miejscu białej kamienicy z kopułą, wzniesiono gmach Banku Gospodarstwa Krajowego (obecnie siedziba ING Banku Śląskiego).

Plac do 1922 r. nosił nazwę Friedrichsplatz, w latach 1922–1939 Rynek, w latach 1926−1939 nazywany był także placem Marszałka Piłsudskiego, a w latach 1939−1945 Ring.

Do ważniejszych wydarzeń historycznych, które miały miejsce na katowickim rynku należą niewątpliwie: przemowa Wojciecha Korfantego w czerwcu 1922 r. w związku z powitaniem wkraczających do miasta wojsk polskich oraz uroczystości związane z przejęciem Górnego Śląska przez Polskę, które odbyły się w sierpniu 1922 r. przy udziale m.in. marszałka Józefa Piłsudskiego. Tragicznym wydarzeniem było natomiast zamordowanie 4 września 1939 r. obrońców Katowice przez hitlerowskie Niemcy.

W latach powojennych katowicki rynek został poddany przebudowie, w związku z którą wyburzono niektóre zabytkowe kamienice.

Źródło: peuk.fiiz.pl