Dom Kuncewiczów w Kazimirzu Dolnym
A/892 z 28.01.1985 i z 20.05.1991
Dom Kuncewiczów przy ul. Małachowskiego 19 w Kazimierzu Dolnym, zwany również willą „Pod wiewiórką", powstał 1936 roku. Należał do pisarki Marii Kuncewiczowej i jej męża Jerzego, prawnika, literata i polityka ruchu ludowego. Autorem projektu willi był Karol Siciński. Siciński był pasjonatem Kazimierza Dolnego w okresie dwudziestolecia międzywojennego, autorem wielu zrealizowanych tu projektów architektonicznych oraz osobą odpowiedzialną za wiele prac rewaloryzacyjnych po II wojnie światowej.
W roku 2005, z inicjatywy wolontariuszy Fundacji Kuncewiczów oraz utworzonego Stowarzyszenia Kuncewiczówka, przy aktywnym wsparciu środowisk twórczych i mediów, Sejmik Województwa Lubelskiego podjął uchwałę o wykupieniu całej nieruchomości i przekazaniu jej Muzeum Nadwiślańskiemu, jako placówce podległej Urzędowi Marszałkowskiemu. Witold Kuncewicz ofiarował nowemu użytkownikowi wyposażenie domu i znajdujące się ruchomości.
Obecnie działa tu oddział literacki Muzeum Nadwiślańskiego w Kazimierzu Dolnym, poświęcony Kuncewiczom. Zachowane wnętrza wraz z ich oryginalnym wyposażeniem przygotowano tak, aby zwiedzający miał wrażenie pobytu we wciąż zamieszkałym, tętniącym życiem miejscu. Pokoje to także miejsca ekspozycji muzealiów m.in. cennych mebli, obrazów artystów związanych z Kazimierzem Dolnym z okresu kolonii artystycznej założonej przez Tadeusza Pruszkowskiego, niezwykłych pamiątek przywożonych przez Kuncewiczów z dalekich podróży, rodzinnych fotografii i archiwaliów. Niewątpliwą ozdobą domu jest otaczający go ogród. Położenie willi Kuncewiczów z dala oz zgiełku ruchliwego w sezonie turystycznym Rynku kazimierskiego pozwala na relaks i prawdziwy odpoczynek w otoczeniu natury i literatury. Ciekawostką może być również to, że w Willi pod Wiewiórką są dwa pokoje gościnne udostępniane turystom. Można więc naprawdę tu zamieszkać, napawając się widokiem, który kiedyś zauroczył Marię Kuncewiczową i stał się inspiracją do spopularyzowanej przez film Andrzeja Barańskiego książki „Dwa Księżyce”
Źródło: mnkd.pl
Przestronna willa, zbudowana z białego kamienia (opoki kazimierskiej) i drewna miała być domem letniskowym Kuncewiczów. Tę rolę pełniła tylko do września 1939 r. Okres II wojny światowej Kuncewiczowie spędzili na emigracji (Francja, Wielka Brytania) dzieląc los wielu polskich intelektualistów. W tym czasie Kazimierz Dolny zajęli naziści. Do willi wprowadził się jeden z lekarzy wojskowych, będący pracownikiem utworzonego w Kazimierzu sanatorium dla rekonwalescentów wojennych. Latem 1944 willę zajęli żołnierze Armii Czerwonej i utworzyli w niej sztab wojskowy. W czasie okupacji zniszczeniu uległo wyposażenie domu, z pieczołowitością gromadzone przez Kuncewiczów. Po zakończeniu wojny nie wrócili do Polski, lecz zdecydowali się pozostać na emigracji. W latach 50. XX wieku wyjechali do syna, Witolda do Stanów Zjednoczonych. Maria Kuncewiczowa przyjęła ofertę pracy na wydziale slawistyki Uniwersytetu w Chicago i nic nie wskazywało, że kiedykolwiek powrócą do Polski. Ich dom nie został bez właściciela. W latach 40. i 50. był ośrodkiem wczasowym i kolonijnym dla dzieci pracowników Urzędu Bezpieczeństwa.
Kuncewiczowie powrócili do Polski dopiero na początku lat 60. XX w. Udało im się również odzyskać dom w Kazimierzu Dolnym. Mieszkali tu część roku, gromadząc wokół siebie wybitne osobistości (malarzy, pisarzy, dziennikarzy, polityków). Jesienie i zimy spędzali na podróżach, wynikających po części ze zobowiązań zawodowych pary. Po śmierci Jerzego Kuncewicza (w roku 1984), Maria zdecydowała, że nie opuści już Kazimierza. Obietnicy dotrzymała do śmierci – w roku 1989. Zgodnie z ostatnią wolą pisarki, jej kazimierski dom przez lata jednoczył artystów i był swoistym ośrodkiem pracy twórczej. Stało się to dzięki Fundacji Kuncewiczów, utworzonej w roku 1992 przez syna Marii i Jerzego – Witolda Kuncewicza. Jej celem było utrwalanie pamięci i dorobku światopoglądowego i literackiego Marii i Jerzego Kuncewiczów poprzez wielopłaszczyznowe działania w kierunku zbliżenia międzynarodowego, prowadzenie działalności na rzecz promocji Kazimierza Dolnego, jego historii i zabytków, upowszechnianie kultury i sztuki. Organizowano tu wystawy plastyczne i spotkania autorskie z pisarzami, poetami, naukowcami. Odbywały się koncerty, widowiska teatralne, a także konferencje naukowe z zakresu literatury, politologii, stosunków międzynarodowych. Fundacja zajmowała się również popularyzowaniem kultury mniejszości narodowych zamieszkałych w Polsce.
Źródło: mnkd.pl
