Kamienica Goetzów-Okocimskich w Krakowie

Kamienica Goetzów-Okocimskich w Krakowie – kamienica wzniesiona w latach 1896–1897 przy ulicy św. Jana na krakowskim Starym Mieście, wpisana do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego. Jej projektantem był Teodor Talowski, uważany za jednego z najwybitniejszych i najoryginalniejszych polskich architektów XIX wieku.

Architektura
Kamienica została wzniesiona na planie prostokąta z prostokątnym ryzalitem w południowej części elewacji tylnej. W trakcie frontowym jest dwupiętrowa, w pozostałych traktach trzypiętrowa. W części północnej ma dwa trakty, natomiast w południowej trzy. Ma podpiwniczenie.

Fasada budynku ma historyczno–secesyjny wystrój. Jest dwupiętrowa, pięcioosiowa. W połowie wysokości okien pierwszego piętra została podzielona horyzontalnie płaską kamienną listwą na dwie części. Jej dolna część pokryta została boniowaniem płytowym z tynku, natomiast górna wykonana została z cegły z opracowanymi spoinami. Na parterze znajduje się pięć arkadowych otworów zamkniętych półkoliście i ujętych szerokimi, wklęsłymi obramieniami. W pierwszej osi znajduje się trójskrzydłowa, metalowa, malowana brama z pozłacanymi detalami, podzielona cienkimi kolumnami o skręconych trzonach, które podtrzymują gzyms ze skręconego pręta oraz krenelaż z półkolistym nadświetlem o prostokątnych podziałach, ozdobionym dekoracją roślinną. Skrzydło środkowe jest pięciodzielne, natomiast skrzydła boczne trójdzielne. Dolna część bramy ozdobiona jest prostokątnymi płycinami z rozetkami, a górna przeszklona z prześwitami z trójlistnymi maswerkami. W pozostałych osiach parteru znajdują się witryny sklepowe. Okna kamienicy są prostokątne. Mają one kamienne obramienia z ozdobnymi zwieńczeniami, ujęte są pilastrami nadwieszonymi na konsolach i gzymsie parapetowym. Okna pierwszego piętra są wyższe i szersze od okien drugiego piętra. Ich zwieńczenia wsparte są na półcylindrycznych, kolumienkowych służkach. Nad nadprożami znajdują się pary trójlistnych płycin z gładkimi tarczami herbowymi, ujęte od góry łukami, nadwieszonymi na kroksztynach. Powyżej nich w osiach skrajnych i osi środkowej umieszczono owalne medaliony w ozdobnych obramieniach z odcinkami gzymsu, ozdobionego kimationem jońskim, wolutowymi spływami, girlandą ze wstęgami i rozetami. W pozostałych osiach w zwieńczeniach okien znajdują się duże muszle z liśćmi akantu, ujęte spływami wolutowymi ozdobionymi rozetami. Na drugim piętrze zwieńczenia okien mają kształt gładkich szczycików, zwężających się uskokowo ku górze i nadwieszonych na profilowanym łuku koszowym i guzach, udekorowanych rozetami i liśćmi akantu. Obok okna pierwszej osi pierwszego piętra, na gzymsie kordonowym, znajduje się napis: FECIT THEODORUS TALOWSKI ARCHITECTVS MDCCCXCVII. Fasadę wieńczy profilowany gzyms koronujący. Elewacja tylna jest trzypiętrowa, dwuosiowa, z trzyosiowym ryzalitem w części południowej. Budynek nakryty jest dachem kalenicowym.

Piwnice budynku mają mury z cegły maszynowej z fragmentami starszych kamiennych murów. Nakryte są sklepieniami kolebkowymi na łuku odcinkowym i stropami Kleina. W przyziemiu znajduje się prostokątna sień z posadzką z płytek ceramicznych, ozdobionych zgeometryzowanym motywem roślinnym, nakryta sufitem z geometryczno-roślinną bordiurą i fasetą z motywami girland, wstęg i kartuszy, podtrzymywanych przez putta. Za nią, w trakcie tylnym, znajduje się przejście do oficyny bocznej oraz dwubiegowa klatka schodowa z drewnianymi stopniami schodowymi i kutą balustradą, ozdobioną motywami roślinnymi, maszkaronami i ozdobnym słupkiem, nakryta na trzecim piętrze sufitem z fasetą. Klatka ta umożliwia również dostęp do pięter sąsiedniej Kamienicy Słowikowskiej (nr 5). Druga klatka schodowa, dostępna z pomieszczeń w trakcie tylnym, znajduje się w ryzalicie południowym. Na parterze, w dwóch pomieszczeniach w trakcie środkowym, znajdują się sklepienia kolebkowe na łuku odcinkowym, a w pozostałych gładkie sufity. Na pierwszym i drugim piętrze sufity pomieszczeń ozdobione są bogatą dekoracją stiukową, fasetami z motywami liści akantu, kwiatów, wolut, waz, muszli, ptaków i z puttami oraz rozetami środkowymi z motywem kosza i puttami, girland, wazonów, kwiatów i liści, muszli, liści i kwiatonów. W kilku pomieszczeniach znajdują się także bordiury i fryzy poniżej faset. Przejścia pomiędzy pomieszczeniami w trakcie środkowym ozdobiono konsolami wolutowymi z liśćmi akantu i kartuszami. W pokojach zachowały się piece kaflowe z dekoracją geometryczno-roślinną z końca XIX wieku. Na trzecim piętrze wszystkie pomieszczenia mają gładkie sufity. W pomieszczeniu osi środkowej zachował się neobarokowy piec kaflowy. Na wszystkich kondygnacjach znajduje się oryginalna stolarka drzwiowa, jedno- i dwuskrzydłowa, ozdobiona płycinami, z mosiężnymi klamkami i szyldami. Zachowała się oryginalna więźba dachowa płatwiowo-kleszczowa.

Kamienica ma dwie oficyny: boczną i tylną. Oficyna boczna wzniesiona została na planie prostokątna. Jest ona trzypiętrowa, dwutraktowa, częściowo podpiwniczona. Nakryta jest dachem pulpitowym. Jej elewacja jest trójosiowa, o niesymetrycznym układzie osi. Ponad oknami pierwszego piętra wmurowano pozostałości kamieniarki gotycko–renesansowej, odnalezione podczas wykopów pod fundamenty. Piętra dostępne są przejściami z głównej klatki schodowej budynku frontowego. W pomieszczeniach znajduje się oryginalna stolarka drzwi i posadzki ceramiczne z końca XIX wieku. Oficyna tylna zbudowana jest na planie dwóch stycznych czworoboków. Jest ona trzypiętrowa, o nieregularnym układzie pomieszczeń, podpiwniczona. Nakryta jest dachem pulpitowym. W północno-wschodnim narożniku ma klatkę schodową z krętymi, drewnianymi schodami, doświetloną oknami w elewacji północnej. We wnętrzach zachowały się elementy dekoracji z końca XIX wieku: posadzki ceramiczne, drzwi płycinowe jednoskrzydłowe i dwa piece kaflowe.

Źródło: wikipedia.pl