Kaplica Czaszek w Czermnej (Kudowa-Zdrój)

Kaplica Czaszek w Czermnej to jedno z najbardziej niezwykłych miejsc w Polsce i jedyny tego typu zabytek sakralny w kraju. Znajduje się w Kudowie-Zdroju, w malowniczej dzielnicy Czermna, zaledwie kilometr od centrum uzdrowiska. Ta niewielka barokowa kaplica z XVIII wieku skrywa w swoich murach tysiące ludzkich szczątków – ofiar wojen, epidemii i chorób zakaźnych. Wnętrze pokryte jest około trzema tysiącami czaszek i kości, a kolejne dwadzieścia tysięcy spoczywa w krypcie pod posadzką. To miejsce niezwykle przejmujące, w którym cisza i surowe piękno przypominają o przemijaniu oraz tragediach minionych stuleci.

Historia powstania kaplicy wiąże się z osobą księdza Wacława Tomaszka – czeskiego duchownego i proboszcza parafii w Czermnej. W 1776 roku odkrył on w pobliskiej skarpie ogromne ilości ludzkich kości, pochodzących z czasów wojny trzydziestoletniej i kolejnych konfliktów na ziemi kłodzkiej. Wstrząśnięty tym widokiem, postanowił stworzyć miejsce, które stanie się pomnikiem ofiar i przestrogą dla przyszłych pokoleń. Przez blisko 20 lat, wraz z grabarzem J. Langerem, zbierał szczątki z okolic Kudowy, Polanicy i Dusznik, oczyszczał je i umieszczał w kaplicy. Efektem ich pracy stało się jedno z najbardziej symbolicznych ossuariów w Europie.

Symbolika i wyjątkowy charakter miejsca

Wnętrze Kaplicy Czaszek robi ogromne wrażenie na każdym, kto przekroczy jej próg. Wśród tysięcy kości można dostrzec te najbardziej wyjątkowe – należące do grabarza Langera, sołtysa Czermnej i jego żony, a także żołnierzy różnych narodowości. Niektóre czaszki noszą ślady ran postrzałowych, inne deformacji chorobowych, co czyni to miejsce niemym świadkiem cierpienia i historii regionu.
Kaplica Czaszek w Czermnej jest nie tylko pomnikiem pamięci, ale również przestrzenią duchowej refleksji. Dwie rzeźby aniołów z łacińskimi napisami „Powstańcie z martwych” i „Pójdźcie pod sąd” przypominają o idei memento mori – pamiętaj o śmierci. Przed wejściem do kaplicy ustawiono pomnik z napisem w trzech językach: polskim, czeskim i niemieckim – Ofiarom wojen ku upamiętnieniu, a żywym ku przestrodze. To jedno z najbardziej wymownych miejsc, gdzie historia, religia i humanizm spotykają się w niezwykłej harmonii.

Zespół sakralny i otoczenie

Tuż obok Kaplicy Czaszek wznosi się kościół św. Bartłomieja – barokowa świątynia o bogatym wnętrzu i charakterystycznym, krzyżowym planie. W jego sąsiedztwie znajduje się zabytkowa dzwonnica z XVII wieku, ozdobiona kolorowymi płytkami łupkowymi. Cały kompleks sakralny, położony w dolinie rzeki Czermnicy, tworzy wyjątkową przestrzeń łączącą sacrum z refleksją nad historią regionu.
Za kościołem rozciąga się stary cmentarz, na którym spoczywają przedstawiciele różnych narodowości – Polacy, Czesi i Niemcy. To symbol wielokulturowości Ziemi Kłodzkiej i jej burzliwych dziejów. Miejsce to, podobnie jak sama kaplica, skłania do zadumy nad wspólną europejską historią i losem ludzi, którzy ją tworzyli.

Podobna kaplica w Czechach

Warto wspomnieć, że podobne ossuarium znajduje się także w Czechach – to Kaplica Czaszek w Kutnej Horze, zwana kostnicą Sedlec. Tamtejsza świątynia, ozdobiona szczątkami nawet 70 tysięcy zmarłych, jest jednym z najsłynniejszych ossuariów świata i znajduje się na liście UNESCO. Choć czeska kaplica wyróżnia się rozbudowaną, artystyczną kompozycją z kości, to polska Kaplica Czaszek w Czermnej zachwyca swoją surowością i głębokim przesłaniem duchowym. Oba miejsca łączy idea pamięci i przestrogi – przypomnienie o kruchości życia oraz szacunku dla historii.

Kaplica Czaszek – pomnik historii i ludzkiego losu

Kaplica Czaszek w Czermnej to miejsce, które porusza do głębi. Nie jest to zwykła atrakcja turystyczna, lecz pomnik wspólnej historii i cierpienia tysięcy anonimowych ludzi. Wizyta tutaj to nie tylko podróż w przeszłość, ale również spotkanie z uniwersalną prawdą o ludzkiej naturze, przemijaniu i nadziei.
To wyjątkowy zabytek, który łączy duchowość, historię i sztukę w jednym, niepowtarzalnym przekazie. Dla każdego, kto odwiedza Kudowę-Zdrój, Kaplica Czaszek w Czermnej jest miejscem, którego nie sposób pominąć – milczącym, ale niezwykle wymownym świadectwem naszej wspólnej historii.