Pałac w Olszanicy
A-792 z 29.04.1975 i z 14,10.2019
Pałac Juścińskich w Olszanicy jest jedną z najbardziej malowniczych siedzib ziemianskich na Podkarpaciu.
Walory tej lokalizacji doceniane były od XVI w. Pałac został zbudowany pod koniec XIX w. na wyspie otoczonej fosą, już w 1905 r. przebudowany przez Juścińskich. Architektura rezydencji utrzymana jest w stylu romantycznym. Eklektyczne elewacje zakomponowane są asymetrycznie, z wykorzystaniem motywów neogotyckich w zdobieniach. Pałacowe wnętrza otwierają się na niezwykle urozmaicone założenie ogrodowe, które cechuje bogata rzeźba terenu i rozległe partery wodne.
Ogród pałacowy to jeden z najlepiej zachowanych dworskich parków krajobrazowych w okolicy. Znajdują się w nim okazy uznane za pomniki przyrody.
Obecnie obiekt należy do Ośrodka Doskonalenia Kadr Służby Więziennej i jest niedostępny dla zwiedzających.
Źródło: podkarpackie.travel
Z danych geodezyjnych opracowanych przez geodetów austriackich z 1852 roku wynika, że realność dworska w Olszanicy jest własnością Bronisława Stadnickiego, z jakiego tytułu realność ta przeszła na własność następnych rodów szlacheckich nie ustalono. Spis ludności z 1880 roku wykazuje 975 mieszkańców Olszanicy, z których 94 przebywa na obszarze posiadłości Józefa Jordana herbu Trąby. Jordan przybywa do Olszanicy z Zakliczyna, żeni się z Felicją Józefa z Bobrowskich herbu Gryf, zostaje właścicielem dóbr w Olszanicy i Rudence, pełni funkcję Marszałka Powiatu Leskiego. Z córką Józefa Jordana – Stefanią, żeni się Antoni Juściński herbu Ślepowron, który przybywa z Rosji, gdzie sprzedał swój majątek, a za uzyskane pieniądze podejmuje się budowy nowego pałacu w Olszanicy w roku 1905 jako pensjonatu dla wczasowiczów.
W czasie I wojny światowej zespół dworski w Olszanicy uległ poważnym zniszczeniom. Pałac po odbudowie spełniał w okresie międzywojennym również rolę pensjonatu dla wczasowiczów. Ogólny obszar majątku wynosi w tym czasie 685 ha, w tym 600 ha lasu. Stałych pracowników zatrudnionych było około 20 osób w tym m.in. 6 fornali, 4 pokojówki i kucharki, 2 karbowych i 4 leśniczych. Ostatnim właścicielem olszanickich włości był Felicjan Bogdan Ślepowron Juściński, syn Antoniego.
Po wybuchu II wojny światowej od drugiej połowy września 1939 roku do czerwca 1941 roku, w folwarku stacjonowały wojska radzieckie, San był rzeką graniczną. Po napaści Niemiec na Związek Radziecki, od czerwca 1941 r. do sierpnia 1944 r. Olszanica jest pod okupacją niemiecką.
Po wyzwoleniu tych terenów w sierpniu 1944 r. przez wojska radzieckie w folwarku pozostaje część wojska do ochrony terenu, a później granicy państwowej w Ustianowej. Po wycofaniu wojsk radzieckich na terenie folwarku powstaje placówka polska Wojsk Ochrony Pogranicza, która funkcjonuje do roku 1951.
Rok 1952 to przeniesienie do Olszanicy Zespołu Państwowych Gospodarstw Rolnych na bazie którego powołano w 1958 r. Inspektorat PGR – placówkę Zarządu PGR w Rzeszowie nadzorującą gospodarstwa położone na terenie powiatów: Lesko, Ustrzyki, Sanok.
Inspektorat PGR w Olszanicy działał do 30.06.1971 r. następnie teren został przekazany na rzecz Zarządu Przedsiębiorstw i Gospodarstw Pomocniczych Centralnego Zarządu Zakładów Karnych Ministerstwa Sprawiedliwości. W 1985 roku zakończono budowę obiektu hotelowego, a całość funkcjonowała pod nazwą Ośrodek Wczasowy Służby Więziennej.
1 września 1993 roku powołany zostaje Ośrodek Doskonalenia Kadr Służby Więziennej. Jego podstawową funkcją było szkolenie funkcjonariuszy oraz pracowników Służby Więziennej oraz pracowników resortu Ministerstwa Sprawiedliwości. Z dniem 29.03.2012 roku, ODK SW w Olszanicy zostaje postawiony w stan likwidacji i funkcjonuje do 31.05.2012r.
Źródło: palacwolszanicy.pl
