Drewniana cerkiew pw. św. Dymitra w Piątkowej
A-269 z dnia 6.05.1960
Orientowana cerkiew umiejscowiona jest nad potokiem na skraju lasu w środkowej części wsi (obecnie wyludnionej i niemal całkowicie zniszczonej), na południe od szosy Dubiecko – Jawornik. Od północy znajduje się cmentarz. Całość terenu ogrodzona kamiennym murem z bramą od zachodu.
Budowla drewniana, konstrukcji zrębowej, trójdzielna, trójkopułowa, z opasaniem opartym na masywnych kamiennych słupach. Podmurowanie kamienne. W zrębie poniżej opasania wydatne ostatki belek wiązanych na obłap. Na zrębie ścian wszystkich trzech pomieszczeń ośmioboczne tambury na pseudopendentywach. Powyżej tamburów stropy płaskie. Konstrukcja kopuł (dachów) szkieletowa. W zwieńczeniu ślepe latarnie. Opasanie od strony wschodniej przerwane (uszkodzone i niezrekonstruowane). Ściany powyżej opasania i wszystkie połacie dachowe opierzone gontem. Sanktuarium, nawa i babiniec kwadratowe w planie. Nawa najobszerniejsza, sanktuarium nieco mniejsze od babińca. Masyw nawowy wyższy od pozostałych. Profile kopuł sferyczne, z podcięciem i wydatnym okapem. U podstawy tamburów dachy koszowe, w sanktuarium i babińcu przechodzące w opasanie. Na nadprożu głównego portalu w elewacji zachodniej napis cyrylicą: „Oddaje się tę cerkiew Roku Bożego 1732” (data zapisana cyrylicą i cyframi arabskimi). Dodatkowe wejście do budynku w północnej ścianie sanktuarium. W sanktuarium prestoł murowany z „dzikiego” kamienia.
Świątynia w Piątkowej należy do nielicznie zachowanych w płd.-wsch. Polsce trójdzielnych cerkwi kopułowych.
Źródło: sad.podkarpackie.travel
Według napisu wyciętego na nadprożu portalu głównego świątynia została wzniesiona w 1732 r. Na podstawie niektórych cech architektonicznych budowli można jednak wnioskować, że jest to data jej przebudowy. Świątynia remontowana była w 1881 r. W czasie II wojny światowej uszkodzona, a następnie odbudowana w latach 1958–61.
Źródło: sad.podkarpackie.travel
- Ta jedna z najładniejszych i nielicznych zachowanych cerkwi w Polsce południowo-wschodniej od czasu zakończenia wojny jest nieużytkowana. W pobliżu świątyni są pozostałości cmentarza z kilkoma zachowanymi nagrobkami.
- Z dawnego wyposażenia cerkwi zachowało się kilka elementów wystroju wnętrza, m.in. ikona namiestna z końca XVI w. z postacią św. Jana Chrzciciela, krzyż z ikonostasu czy fragment rzędu apostolskiego, które są w depozycie Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków i Muzeum – Zamku w Łańcucie.
- Cerkiew jest filią Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku.
- Budowlę kilkakrotnie remontowano i częściowo rekonstruowano. Zrekonstruowano m.in. niespotykane już dzisiaj drewniane rzygacze (gargulce) odprowadzające wody opadowe.
- Wskazówki dojazdu:
Jadąc drogą 28 od Birczy w kierunku Sanoka, za Starą Birczą skręcamy w prawo. Jedziemy w stronę Lipy, Jawornika Ruskiego, Żohatyna. Ok. 5 km za Żohatynem
dojeżdżamy do celu. Cerkiew stoi za potokiem Jawornik ok. 100 m od drogi po jej prawej stronie. Można też dojechać, kierując się z drogi nr 884 i jadąc na Iskań od strony Nienadowej. Po 10 km dotrzemy do cerkwi.
