Rynek w Pucku

Początki osadnictwa sięgają III i IV w. n.e., gdy nad brzegiem morza istniała osada. W IX w. powstał tu port. W II połowie XIII w. w Pucku istniał gród kasztelański książąt wschodniopomorskich. Od 1309 we władaniu Krzyżaków, prawa miejskie chełmińskie uzyskał z rąk wielkiego mistrza krzyżackiego Dusemera w 1348. W ramach lokacji miasta wykonano na jego granicach fortyfikacje ziemne i palisadę, u schyłku XIV w. zastąpioną przez mur obronny oraz wytyczono parcele, które potem stopniowo zabudowywano, sieć ulic, a także rynek.

Podczas wojny trzynastoletniej (1454–1466) mieszczanie puccy stanęli po stronie Polski. W 1457 w Pucku znalazł schronienie wygnany król Szwecji Karol VIII Knutsson Bonde. W zamian za 15 tys. marek pruskich otrzymał w zastaw od Kazimierza Jagiellończyka Ziemię Pucką (980 km²). W 1460 Puck zdobyli Krzyżacy, a król szwedzki zbiegł do Gdańska, zaś w 1464 r. wojska gdańskie przez 5 miesięcy oblegały miasto, by w końcu wymusić kapitulację garnizonu krzyżackiego.

W 1466 włączono Puck do Prus Królewskich, będących od 1569 częścią Korony (wcześniej podlegały jej na zasadach autonomicznych). Siedziba starostwa powiatowego, miejsce sejmików szlacheckich i sądów grodzkich. Za czasów panowania Zygmunta Augusta, Batorego i Władysława IV Wazy twierdza i okresowo baza floty polskiej. Był pierwszym polskim portem wojennym.

Z Puckiem związany jest ród Kostków, herbu Dąbrowa, którego dwaj przedstawiciele byli starostami tego miasta: Stanisław Kostka w latach 1546–1554, i jego syn Jan Kostka w latach 1554–1581. Za Jana Kostki zaczął się okres prosperity miasta, kontynuowany podczas rządów jego następców i określony przez Domańską jako złoty wiek miasta. Dochody wynikały zarówno z obsługi floty kaperskiej, jak i handlu oraz rzemiosła, zwłaszcza szkutnictwa i innych związanych z obróbką drewna, skóry oraz tekstyliami, a także z piwowarstwa. Istotny był połów ryb.

W drugiej połowie XVII w. miasto podupadło, co wynikało ze zniszczeń w czasie potopu szwedzkiego, dyskryminacyjnych działań Gdańska ograniczających handel w Pucku i konkurencji pobliskiego Wejherowa. Kolejne wojny w I połowie XVIII w. pogłębiły upadek miasta. W 1772 zostało włączone do państwa Fryderyka Wielkiego. Pod pruskim panowaniem Puk został znacznie zgermanizowany. W 1921 roku Niemcy stanowili 20 procent ludności, a dziesięć lat później 13 procent. W 1818 miasto weszło w skład powiatu wejherowskiego w rejencji gdańskiej. W 1887 r. utworzono nowy okręg, a jego siedzibą stał się Puck. Po długotrwałej stagnacji, a wręcz regresji, której apogeum przypadło na schyłek I połowy XIX w., od lat 70. zaczął się wzrost gospodarczy i inwestycyjny miasta. Istotną rolę w tym odegrały inwestycje w infrastrukturę transportową, co sprzyjało rozwojowi przemysłu, handlu i turystyki. W latach 70. i 80. wybudowano odcinki dróg brukowanych, które połączyły Puck z szosami do Gdańska i Słupska, a w 1899 powstało połączenie kolejowe miasta z linią Gdańsk – Szczecin i na przełomie XIX/XX w. dworzec kolejowy. Ponadto od 1879 r. do końca wieku prowadzono przebudowę portu puckiego i budowę toru wodnego umożliwiającego dopływanie z Zatoki Gdańskiej statków o większym niż dotychczas zanurzeniu, uruchomiono też regularne połączenie morskie z Gdańskiem. Inwestowano też w turystykę – w 1884 r. otwarto Dom Kuracyjny, z parkiem w tych latach zbudowano ponadto dwa hotele, powstały obiekty gastronomiczne. Do istniejącej wcześniej cegielni i powstałego w latach 60. browaru miejskiego dołączyły w ostatniej dekadzie XIX w. mleczarnia, tartak i młyn, oba z maszynami parowymi i fabryka maszyn zbożowych wraz z odlewnią żelaza, w następnej dekadzie powstały jeszcze kolejny młyn i tartak. W 1911 r. wzniesiono na brzegu morza wojskową bazę wodnosamolotów i sterowców. Na przełomie XIX i XX w. zaczęto realizować rozbudowę miasta o nowe osiedla i ulice oraz akcję brukowania ulic, co trwało z dość znaczną intensywnością do 1927 r. Na niewielką skalę, ale wykonano też lokalnie kanalizację. Natomiast programy elektryfikacji i budowy wodociągów zakończyły się fiaskiem z powodów finansowych. Powstały nowe budynki szkolne, szpital, neogotycki ratusz oraz niewielkie molo spacerowe. W owym czasie wytwarzano tu słynne na całe Pomorze piwo puckie.

W pierwszych tygodniach 1920 r. Puck wszedł w skład Polski. 10 lutego 1920 odbyły się tu tzw. zaślubiny Polski z morzem z udziałem generała Józefa Hallera poprzez wrzucenie do Zatoki Puckiej platynowego sygnetu.

W październiku 1920 rozpoczęto formowanie Pułku Artylerii Nadbrzeżnej, który jednak rozwiązano na początku 1922 r. 1 lipca 1920 w Pucku utworzona została Baza Lotnictwa Morskiego – pierwsza jednostka polskiego lotnictwa morskiego, która to jednostka pod różnymi nazwami (najdłużej jako Morski Dywizjon Lotniczy) stacjonowała w mieście do września 1939 Puck był garnizonem. Przy dywizjonie funkcjonował pod koniec lat 30. Posterunek Żandarmerii Puck. 15 sierpnia 1922, w czasie obchodów drugiej rocznicy „Cudu nad Wisłą”, miało miejsce tragiczne w skutkach omyłkowe zbombardowanie publiczności.

Aż do 1926 Puck oraz Hel były jedynymi polskimi portami nad morzem (oprócz tego Polska współzarządzała portem w Gdańsku, który jednak leżał poza jej granicami). Z dniem 1 I 1927 zlikwidowano powiat pucki, włączając miasto i okolice do nowo utworzonego powiatu morskiego z siedzibą w Gdyni.

Jesienią 1937 w Pucku sformowany został Kaszubski Batalion Obrony Narodowej.

Kampania wrześniowa w Pucku rozpoczęła się rano 1 IX bombardowaniem przez niemieckie lotnictwo bazy Morskiego Dywizjonu Lotniczego (zginął jego dowódca Edward Szystowski), a także portu oraz stacji kolejowej. Do 8 IX miasto było w rękach polskich, jednak tego dnia zostały zajęte przez Wehrmacht. Okupanci przeprowadzili w tym miesiącu i następnym serię egzekucji polskiej inteligencji oraz niektórych żołnierzy Morskiego Dywizjonu Lotniczego. W okresie 1941–1944 istniał tu obóz pracy, w którym więźniowie produkowali części do samolotów. Miasto zostało wyzwolone 12 marca 1945 r. przez jednostki 19 armii i 11 korpusu pancernego gwardii 2 Frontu Białoruskiego.

W 1954 reaktywowano powiat pucki, który istniał do 1975 i ponownie powstał w 1999 r.

1 października 2017 w Pucku uruchomiono komunikację miejską.

Źródło: wikipedia.pl