Pomnik Zgody w Raciborzu
31/27
Upamiętniająca zawarcie historycznej zgody pomiędzy biskupem wrocławskim Tomaszem II a księciem Henrykiem IV statua jest jednym z charakterystycznych miejsc w Raciborzu. Zgodnie z tradycją przekazaną przez wielkiego polskiego kronikarza – Jana Długosza – pomnik ten stanął dokładnie w miejscu pojednania między Henrykiem a Tomaszem.
Pierwotnie zawartą w XIII w. zgodę upamiętniała niewielka budowla z obrazem, która uległa zniszczeniu w XVIII w. W XIX w. statuę postawiono więc ponownie i to właśnie ona znajduje się w Raciborzu do dnia dzisiejszego. Różni się ona jednak od oryginału, bowiem znajdujący się w niej obraz zamieniono na figurę św. Jana Nepomucena. Dodać tutaj należy, iż jest to kopia, oryginał bowiem przeniesiono do Muzeum Miejskiego.
Statua to murowany z cegły słup zbudowany na planie kwadratu i posiadający dwie kondygnacje. Dolna posiada nacięte narożniki i jest zamknięta gzymsem, w górnej natomiast znajduje się wspomniana wcześniej figurka nakryta daszkiem namiotowym z czerwoną dachówką. Całość zwieńczona jest niewielkim krzyżem na szczycie dachu. W 1994 r. pomnik został odremontowany. 11 grudnia 2010 r. przeniesiono go kilkanaście metrów dalej od ulicy, z uwagi na niebezpieczeństwo jego zniszczenia przez jeżdżące tutaj samochody.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Głównym przedmiotem trwającego 16 lat konfliktu pomiędzy Piastem Śląskim – księciem wrocławskim, Henrykiem IV Probusem a biskupem wrocławskim Tomaszem II Zarembą było zajęcie przez Kościół terenów należących do Henryka IV. Pierwszy etap konfliktu dało się już zauważyć w latach 1274–1276, zakończony on jednak został wówczas polubownym wyrokiem, który nie zadowolił żadnej ze stron. Głównym przedmiotem wybuchłego na nowo w 1282 r. konfliktu były majątki i ziemie zajęte przez Kościół w trudnym okresie, który nastąpił po klęsce legnickiej. Inną sporną sprawą było nagminne łamanie immunitetu sądowego kościoła wrocławskiego. Na początku 1282 r. biskup wrocławski skierował swoje zażalenie do legata papieskiego Filipa z Ferno, który miał zająć się rozstrzygnięciem sporu. Jego wyrok był korzystny dla hierarchy kościelnego, w związku z czym Henryk IV odwołał się do sądu wiecowego. Decyzja wiecu dzielnicowego zdominowanego przez stronników księcia mogła być oczywiście tylko jedna, co z kolei nie zadowoliło biskupa.
Wzajemne przepychanki prawne trwały więc nadal. Tomasz II korzystając z poparcia legata papieskiego, a chcąc złamać opornego Henryka IV, uciekł się nawet do rzucenia w marcu 1284 r. klątwy kościelnej na księcia i interdykt na kraj. Książę wrocławski nie zamierzał jednak podporządkować się woli biskupa i jeszcze w tym samym roku złożył odwołanie do papieża Marcina IV. Wkrótce stało się jasne, że również z Rzymu nie należy się spodziewać korzystnych wiadomości. Karom kościelnym pomimo starań Tomasza nie podporządkował się cały kler diecezji. Wierni Henrykowi IV pozostali m.in. franciszkanie. Konflikt trwał dalej, a podjęte przez arcybiskupa gnieźnieńskiego Jakuba Świnkę próby wypracowania kompromisu zakończyły się fiaskiem. W 1285 r. doszło do dodatkowego zaognienia sytuacji na Śląsku w związku zajęciem przez Henryka IV należącej w przeważającej mierze do biskupstwa kasztelanii nysko-otmuchowskiej. Upokorzony postępowaniem księcia biskup wrocławski został zmuszony do emigracji do sąsiedniego Księstwa Raciborskiego należącego do Mieszka Cieszyńskiego i Przemysława Raciborskiego. Zakończenie konfliktu miało miejsce w 1287 r. w najechanym wówczas przez Henryka IV Raciborzu. Tomasz nie mając już możliwości ucieczki, zdecydował się w końcu na ugodę, podporządkowując się księciu. Książę i biskup podobno błaganiem na klęczkach przebaczyli sobie. Dzięki temu triumfowi książę wrocławski mógł okazać swoją wspaniałomyślność, bogato uposażając biskupstwo (m.in. dobrowolnie darowując część spornych wcześniej wsi) oraz kolegiatę pw. św. Krzyża.
Źródło: peuk.fiiz.pl
