Dworzec kolejowy Rzeszów Główny
Rzeszów Główny – stacja kolejowa w Rzeszowie, położona w województwie podkarpackim, ważny węzeł kolejowy Polski południowo-wschodniej. Według klasyfikacji PKP ma kategorię dworca wojewódzkiego.
Budynek dworcowy
Budynek dworca Rzeszów Główny znajduje się na Placu Dworcowym w północnej części dzielnicy Śródmieście. Został wybudowany w 1858 i pomimo dwukrotnego zniszczenia oraz modernizacji zachował swój pierwotny styl architektoniczny. Największą przebudowę przeszedł w 1908 roku, kiedy to dobudowano: restaurację, poczekalnię III klasy, werandę peronową nad peronem 1, a na placu przed dworcem w miejsce lamp naftowych wprowadzono oświetlenie gazowe.
Obecnie w budynku dworcowym znajdują się kasy. Ma on także informację, poczekalnię oraz elektroniczną przechowalnię bagażu. Bezpośrednio do budynku przylega peron 1. zadaszony werandą, która prowadzi w kierunku zachodnim do przejścia podziemnego, łączącego wszystkie trzy perony. W skrajnie wschodniej części budynku znajduje się posterunek SOK.
Infrastruktura kolejowa stacji
Stacja ma 7 torów głównych oraz 3 perony z sześcioma krawędziami peronowymi. Perony połączone są przejściem podziemnym znajdującym się na zachód od budynku dworcowego.
Peron nr 1. sąsiaduje bezpośrednio z budynkiem dworca, jest w większości zadaszony i ma 2 krawędzie przy torach nr 3 i 5.
Najdłuższym i najszerszym peronem jest peron nr 2, mający dwie krawędzie peronowe przy torach nr 1 i nr 2. Jest zadaszony, ma ławki i oszklone przestrzenie dla oczekujących pasażerów.
Na północ od peronów znajdują się niezelektryfikowane tory, obsługiwane zwrotnicami ręcznymi, prowadzące do hal naprawczych oraz lokomotywowni. W przeszłości znajdowała się tutaj także druga lokomotywownia, która została jednak zburzona, a tory do niej rozebrane. W tych okolicach znajduje się także schronisko manewrowych, zakłady Kolejowej Medycyny Pracy, budynek PKP Energetyka oraz budynek zwrotniczego.
Na zachód od stacji, obok Wiaduktu Tarnobrzeskiego, znajduje się jedyna nastawnia, pełniąca funkcję nastawni dysponującej oznaczona "Rz", która ma urządzenia przekaźnikowe typu IZH-111. Na wschód od budynku dworcowego znajduje się pomnik techniki - lokomotywa Tkt48-27, rampa wyładunkowa oraz nieczynna, aczkolwiek będąca w dobrym stanie wieża wodna, w rejonie której odchodziła dziś już rozebrana bocznica do magazynów w rejonie ulic Bardowskiego oraz Batorego. Podobnie ma się stan bocznicy do zakładów Alima Gerber na północ od peronów. Kilkaset metrów dalej w kierunku Przemyśla znajduje się most kolejowy na rzece Wisłok, obok którego można zauważyć ruiny starych budynków kolejowych. Stacja ma semafory świetlne.
Bezpośrednio na północny zachód w kierunku Krakowa znajduje się stacja Rzeszów Zachodni, która łączy się z Dworcem Głównym trzema torami i na której tory są sterowane z tej samej co Rzeszów Główny nastawni dysponującej "Rz". 11 czerwca 2023 otwarto przystanek kolejowy Rzeszów Centrum. Ulokowano go zaledwie 268 m za końcem peronu 1 przy torze w kierunku Jasła nie łącząc obu obiektów chodnikiem dla pieszych.
Źródło: wikipedia.pl
Pierwotne plany zakładały powstanie dworca kolejowego w odległym Zaczerniu. Desperacji ówczesnych miejskich rajców i przedsiębiorców zawdzięczamy obecne położenie dworca na linii kolejowej Kraków-Przemyśl, która w okolicy Rzeszowa ma kształt litery "u". Rzeszowski dworzec został otwarty 15 listopada 1858 roku w ramach budowy Kolei galicyjskiej im. Karola Ludwika (lata budowy 1856-61) jako część drogi kolejowej łączącej Wiedeń i Kraków z Lwowem. Od dnia powstania aż do 1902 roku był on poza granicami administracyjnymi miasta na terenie Ruskiej Wsi. Nie mniej jednak bliska lokalizacja od rzeszowskiego Rynku spowodowała szybkie zabudowanie obszaru między centrum miasta a dworcem. W 1890 roku stał się stacją węzłową po tym, jak uruchomiono połączenie z Jasłem. W 1908 rozpoczęto budowę kładki nad torami o szerokości 2,5 m oraz pogłębiono, wybrukowano i odwodniono przejazd pod torami w ciągu dzisiejszej ulicy Batorego. Wraz ze wzrostem znaczenia rzeszowskiego węzła kolejowego powstało osiedle kolejowe na północ od dworca (dzisiejsza część Osiedla 1000-Lecia). W roku 1964 oddano do użytku fragment linii 71 do Kolbuszowej, aby zakończyć po długich, trwających od 1938 roku, staraniach budowę linii do Ocic. W czasie I wojny światowej budynek dworcowy został zniszczony przez wycofujące się wojska rosyjskie. W czasie II wojny światowej dworzec służył jako ważny węzeł komunikacyjny. Wycofujące się wojska hitlerowskie ponownie go zniszczyły. Nowy budynek postawiono dopiero po II wojnie w 1945 r.
12 czerwca 2018 PKP Polskie Linie Kolejowe podpisały z konsorcjum Track Tec Construction, Inżynieria Rzeszów, Intop Warszawa i Infrakol umowę na przebudowę stacji Rzeszów Główny wraz z budową dodatkowego przystanku Rzeszów Zachodni. Prace modernizacyjne rozpoczęły się w sierpniu 2018. Modernizacja układu torowego, peronów, wymiana sieci trakcyjnej i systemu sterowania ruchem została zakończona w sierpniu 2021 roku. Ruch pociągów na stacjach Rzeszów Główny, Trzciana, Sędziszów Małopolski, Ropczyce, Dębica sterowany jest poprzez Lokalne Centrum Sterowania ze stacji Rzeszów Główny (LCS Rzeszów Główny). Na wiosnę 2022 roku rozpoczęła się kompleksowa przebudowa budynku dworca wraz z budową parkingu podziemnego. W lipcu 2023 rozpoczęto montaż systemu dynamicznej informacji pasażerskiej (wyświetlacze) i systemu monitoringu stacji.
Źródło: wikipedia.pl
