Schron bojowy MO-S 11 "U posedu"
MO-S 11 „U posedu" jest rekonstruowany od 2000 r. przez Klub Historii Wojskowości "I. Prapor". Schron wybudowany w dniach 5-10 sierpnia 1936 r. jest dwustronnym, dwuskrzydłowym, dwukondygnacyjnym schronem bojowym uzbrojonym w lewej stronie w dwa ckm-y wz. 35, a z prawej w dwa ckm-y wz. 35 i moździerz 8 cm (na dolnej kondygnacji) oraz rkm m.in. w dwóch dzwonach AJ/N. Obsadę tworzyło 34 żołnierzy. We wnętrzu znajduje się tablica pamiątkowa poświęcona wizycie prezydenta Benesza w 1937 r. na budowanej linii umocnień. W okolicy zachowały się wokół wielu obiektów umocnienia ziemne z okresu 1945 r., kiedy to przygotowano intensywnie całą linię w celu obrony przed Armią Czerwoną. Zwiedzanie po uprzednim kontakcie:
Petr Adamus, Kubova 50, 713 00 Ostraya-Heftmanice, tel.: +420 731 241 839 Zdeněk Šnajder, tel/: +420 607 531 417
Schron MO-S11 położony jest w Czarnym Lesie 2 km na południe od Śilhefovic, na ścieżce dydaktycznej czechosłowackich umocnień międzywojennych (znakowana na zielono). Prowadzi do niego wygodna asfaltowa droga, niedostępna dla samochodów. Najlepiej udać się w kierunku od Markvartovic do śilherovic; po ok. 700 m skręcamy w prawo żwirową drogą wprost do schronu MO-S 15. Dalej drogą gruntową w stronę lasu obok MO-S 14 i w lewo drogą asfaltową wzdłuż zielonego szlaku ok. 500 m. Jadąc z Šilheřovic za ogrodzeniem pałacowym, skręcamy z głównej, drogi: w stronę lasu i w lesie na pierwszym skrzyżowaniu w prawo, prosto za drogą asfaltową wzdłuż schronów posadowionych przy niej.
Źródło: Śląski Rocznik Forteczny, tom III
W drugiej połowie lat trzydziestych, w okresie rosnącego napięcia w stosunkach międzynarodowych i coraz większej destabilizacji, wywołanych po 1933 r. militarystyczną polityką hitlerowskich Niemiec, szczególnie zagrożonym krajem była Czechosłowacja. Dlatego też zaczęła ona budować, w celu obrony swojej demokracji, nienaruszalności terytorialnej i niepodległości, rozległy system stałych fortyfikacji granicznych. Żelbetowe obiekty fortyfikacyjne z wojskowymi załogami miały we współpracy z dalszymi jednostkami armii czechosłowackiej zapewnić efektywną obronę państwa, zagrożonego agresją ze strony faszystowskich Niemiec. Najbardziej zagrożonym pasmem ówczesnej granicy czechosłowackiej z Niemcami była jej północna część, biegnąca od Bohumína w kierunku Děčína. Odcinek tej granicy pomiędzy Bohumínem a Hajem ve Slezsku stał się już w 1935 r. miejscem budowy pierwszych fortyfikacji ciężkich.
W ciągu trzech lat, do września 1938 roku, zdołano tu zbudować, wyposażyć i w dużej mierze uzbroić czterdzieści ciężkich obiektów obronnych, łącznie z jedną twierdzą artyleryjską i kilkoma wzmocnionymi fortyfikacjami
lekkimi wz. 37 A (tzw. řopík). Oprócz tego dokończony został kompleksowy system przeszkód, kablowa sieć telefoniczna oraz koszary dla załóg fortyfikacji – 4 Pułku Ochrony Granic w Hlučinie. Specyfiką odcinka fortyfikacji „MO” (odcinek umocniony Moravska Ostrava) było to, że przy jego tworzeniu poszukiwano najkorzystniejszej koncepcji zbudowania całego systemu fortyfikacji czechosłowackich. Na początku wzorem były fortyfikacje francuskie, ale wraz z rosnącym doświadczeniem ich postać była stopniowo upraszczana i udoskonalana. Obiekty były stopniowo modyfikowane, aby przy danym kosztorysie osiągnąć jak najwyższą efektywność obrony.
Budową fortyfikacji kierowało Grupowe Dowództwo Robót Saperskich (ŽSV ) II z siedzibą w Bohumínie i w Hlučínie-Dlouhé Vsi. Dowództwo to było bezpośrednio podporządkowane Dyrekcji Robót Fortyfikacyjnych
(Ředitelství opevňovacích prací – ŘOP, stąd nazwa řopík), które jako część Ministerstwa Obrony Narodowej było organem odpowiedzialnym za zbudowanie umocnień. Pierwszym dowódcą Grupowego Dowództwa Robót
Saperskich II był major Antonín Sameš, który w dniu 30 sierpnia 1937 r. został upoważniony do kierowania nowo powstałym ŽSV VI w Trutnovie; zastąpił go podpłk. Josef Libnar.
Po podpisaniu Układu Monachijskiego w dniu 30 września 1938 r. Czechosłowacja musiała odstąpić swoje pogranicze – Sudety – Niemcom. Efektem układu było przyłączenie do Rzeszy tych obszarów, w których żyło
ponad 50 procent ludności niemieckiej. Faszystowskie Niemcy argumentowały za ponownym zjednoczeniem z Rzeszą obszaru zamieszkanego przez Niemców sudeckich, który wchodził od X wieku w skład Korony Czeskiej.
W konsekwencji układu podpisanego pomiędzy Niemcami, Wielką Brytanią, Francją i Włochami Czechosłowacja straciła w sumie obszar o powierzchni 41 098 km2 i 4 879 000 mieszkańców. Jednocześnie Czechosłowacja straciła też cały system umocnień granicznych. Żołnierze musieli je opuścić bez jednego wystrzału. System nie został wprawdzie dokończony (w sumie miało powstać 15 463 obiektów
lekkich i 1 276 ciężkich, ostatni etap budowy miał nastąpić w roku 1946), niemniej jednak był bardzo rozległy – tworzyło go prawie 10 tysięcy obiektów lekkich, które miały stanowić pierwszą, tymczasową linię obrony broniącej się piechoty oraz 263 obiektów ciężkich, w przypadku których przewidywano stałe załogi i długotrwały opór.
Pogranicze obsadzili bezzwłocznie Niemcy. Z twierdz usunięto wszystkie elementy opancerzone, które później wykorzystała niemiecka armia i przemysł. W latach 1944–1945 armia niemiecka zaczęła modyfikować i wyposażać w broń obiekty umocnień w ramach Morawskiego Wału Obronnego i Pasma Obrony Jeseníky, aby stworzyć linię obrony przed nadciągającą Armią Radziecką. Późniejsze walki o twierdze wokół Ostrawy były najtrudniejszą operacją wojskową na obszarze Czechosłowacji i przyniosły wiele ofiar. Paradoksalnie właśnie te ciężkie boje były potwierdzeniem jakości przedwojennych umocnień czechosłowackich.
Stosunkowo niedługo po zakończeniu wojny w roku 1945 cały szereg ludzi zaczął się interesować żelbetowymi obiektami obronnymi z lat trzydziestych, które tworzyły w Czechosłowacji całe linie. Jednak potrzeba rozwiązywania bardziej nabrzmiałych problemów związanych z odbudową kraju sprawiła, że obiekty stopniowo niszczały a wiele z nich zostało ograbionych.
W latach siedemdziesiątych XX wieku sytuacja zaczęła się jednak zmieniać i zainteresowanie odnową tych obiektów było coraz większe. Wtedy też powstawały pierwsze, na początku zupełnie nieformalne grupy ludzi, które z wartą szacunku ofiarnością zabrały się za poprawianie stanu poszczególnych bunkrów, na przykład w regionie Nachodsko, Kralicko, ale także na Ostrawsku i Opavsku. Największą uwagę miłośników historii wojskowości i fortyfikacji przyciągało zgrupowanie twierdz na północ od Hlučína pomiędzy miejscowościami Markvartovice, Šilheřovice, Darkovice i Darkovičky. Twierdze te były zdewastowane i było jasne, że ich renowacja nie będzie łatwa. Były to jednak obiekty różnego rodzaju, o różnym stopniu wytrzymałości, były wśród nich obiekty jednostronne i obustronne z najróżniejszym wyposażeniem, były też stosunkowo łatwo dostępne.
Rekonstrukcja umocnień rozpoczęła się w 1980 r., gdy w ramach ówczesnego nowo powstałego Muzeum Walk Rewolucyjnych i Wyzwoleńczych w Ostrawie powstała grupa robocza na czele z Janem Polaškem, której celem stała się odbudowa kilku wybranych obiektów fortyfikacji. 28 czerwca 1984 r. doszło do przekazania czterech różnych typów obiektów tworzących przyszły obszar umocnień w Hlučíně-Darkovičkach i trzyosobowa grupa robocza rozpoczęła wraz z wolontariuszami prace renowacyjne. Z Archiwum Wojskowego w Pradze uzyskano niezbędne plany obiektów i ich wyposażenia. W przypadku obiektu Alej wycięto znaczną część drzewek i krzaków z samosiewu, które wytworzyły tu stosunkowo gęsty porost zakrywający widok na twierdzę. Usunięto też stare pnie z otoczenia bunkra i wykonano przejście przez rów, który powstał po wydobyciu w tylnej części bunkra. W ten sposób utworzono prowizoryczne wejście do obiektu. W dalszej fazie rekonstrukcji po uzyskaniu zgody Krajské vojenské ubytovací a stavební spravy (Kwatermistrzostwa Wojewódzkiego) w Ołomuńcu uzyskano z twierdzy w Milostovicach opancerzone strzelnice, które zainstalowano zamiast tych, które okupanci wyrwali z Alei mniej więcej w 1940 r.
Zbudowano parking i oczyszczono za pomocą koparki zaśmiecone od lat rowy przeciwczołgowe po obu stronach twierdzy. Rozległy obszar Alei został otoczony przeszkodami, przede wszystkim betonowymi zaporami
i stalowymi zasiekami. Pierwszym obiektem przygotowanym do przyjęcia gości stał się „řopík”. Jego wnętrze zostało wyposażone w sprzęt techniczny, uzupełniono również broń. Jego wewnętrzny „chrzest” miał miejsce 28 maja 1985 r., a regularne udostępnienie rozpoczęło się 28 września 1988 r.
Źródło: Przewodnik po obszarze umocnień czechosłowackich Hlučín-Darkovičky Śląskiego Muzeum Ziemskiego
- Przewodnik po obszarze umocnień czechosłowackich Hlučín-Darkovičky Śląskiego Muzeum Ziemskiego
- Śląski Rocznik Forteczny, tom III
