Czarci Młyn w Świeradowie-Zdroju
1256/J z 28.03.1996
Czarci Młyn w Świeradowie-Zdroju to dawny młyn wodny w Czerniawie-Zdroju (obecnie dzielnica Świeradowa-Zdroju), w którym znajduje się dzisiaj placówka muzealna. Młyn powstał około 1890 roku. W tym miejscu produkowano mąkę pszenną, pieczono chleb, a w punkcie sprzedaży można było kupić gotowe produkty. Młyn napędzany był kołem młyńskim do ok. 1951 roku, kiedy koło uległo zniszczeniu. Zastąpiono je silnikiem elektrycznym, dzięki czemu młyn produkował mąkę jeszcze do początku XXI wieku. W latach 2010-2012 cały obiekt przeszedł rewitalizację,
Historia Czarciego Młyna w Świeradowie-Zdroju sięga przełomu XIX i XX wieku, gdyż w obiekt wyposażony jest w oryginalne maszyny młyńskie z 1890 roku oraz replikę koła wodnego mierzącego ponad 6 metrów. Podczas zwiedzania wysłuchają Państwo dawnych historii o tym, jak produkowana była mąka, zobaczą słynny zabytkowy piec chlebowy oraz przepiękną Salą Biesiadną wraz ze zdjęciami dawnej Czerniawy-Zdrój. Ponadto mogą Państwo przespacerować się wokół młyna po Ogrodzie Roślin i Ziół oraz zobaczyć strumień, który napędzał młyńskie koło. To wspaniała okazja, aby przenieść się w czasy, kiedy to wielką wartością była produkcja mąki i wypiek chleba.
Młyn położony jest na CZARCIEJ ŁĄCE, która tworzy wraz z Centrum Edukacji Ekologicznej „Izerska Łąka”. Jest to budynek, który znajduje się tuż nad młynem. Prelekcja dotycząca Gór Izerskich, ciemnego nieba oraz życia owadów zaczyna się o każdej pełnej godzinie, a podczas wykładu można zobaczyć gwiezdną mapę nieba nad Górami Izerskimi, odwzorowaną na sklepieniu sali kinowej.
Budynek wpisany jest do rejestru zabytków pod nr rej.: 1256/J z 28.03.1996 Siedzibą placówki jest młyn wodny, powstały około 1890 roku. W obiekcie zostało zachowane oryginalne wyposażenie młyńskie, typowe dla przełomu XIX i XX wieku, kiedy budowano je w tzw. systemie amerykańskim z całkowicie zmechanizowanym transportem zboża. Do 1951 roku młyn był napędzany nasiębiernym kołem wodnym o średnicy 6,5 metra. W tymże roku uszkodzeniu uległa oś koła, co spowodowało przerwę w pracy młyna. Zakład został ponownie uruchomiony w 1957 roku, przy czym do pracy urządzeń zastosowano napęd elektryczny.
W latach 2011-2012 obiekt został wyremontowany; uruchomione zostało m.in. koło wodne (replika). W ramach prac dostosowano go do potrzeb osób niepełnosprawnych oraz wzbogacono o infrastrukturę turystyczną.
Obiekt jest własnością Gminy Miejskiej Świeradów-Zdrój.
Źródło: wikipedia.pl / swieradowzdroj.pl
Z nazwą młyna wiąże się legenda o młynarzu, który z diabelską pomocą zapewnił sobie bogactwo oraz ożenek. Pod koniec życia został z tego powodu porwany do piekła, a obecnie istniejący budynek ma stać w miejscu, gdzie stał młyn owego młynarza, który spłonął od uderzenia pioruna.
Młyn wodny w Czerniawie-Zdroju powstał ok. roku 1890. Jego podstawowe wyposażenie jest oryginalne i pochodzi z okresu budowy. Młyn jest typowym przykładem budownictwa jakie wznoszono na pograniczu śląsko-czeskim. Maszyny i urządzenia znajdujące się w młynie są typowe dla wyposażenia młynów gospodarczych z przełomu XIX/XX wieku. Były one budowane w tzw. systemie amerykańskim, w którym transport zboża był całkowicie zmechanizowany. Młyn dysponował napędem z koła wodnego, nasiębiernego o średnicy 6,5 m do 1951 roku. Po tym czasie młyn pracował dzięki napędowi z silnika elektrycznego.
Obiekt zwany „Czarcim Młynem” stanowi skansen produkcyjny tzw. Muzeum Chleba, gdzie zwiedzający na warsztatach mogą przyjrzeć się dawnemu cyklowi produkcji pieczywa. W Sali chlebowej możemy zobaczyć 100-letni piec chlebowy, w którym do dnia dzisiejszego okazjonalnie wypieka się chleb. Oprócz tego w latach 2010-2012 powstała nowoczesna kuchnia warsztatowa, w której chleb pieczony jest codziennie.
W Sali historycznej mieszczą się urządzenia technologiczne pierwszego poziomu. Do ok. 1951 roku młyn dysponował napędem z koła wodnego, nasiębiernego, którego obroty napędzały wał, a ten wprawiał w ruch pędnie pasowe na poszczególne maszyny i urządzenia młyńskie. Niestety w 1951 roku uszkodzeniu uległa oś koła i w efekcie wstrzymano pracę na kilka lat. W 1957 roku wiosenna powódź uszkodziła również jaz piętrzący na Czarnym Potoku i stawidła mechaniczne. W 1957 roku Piotr Pietrasz podjął się próby uruchomienia młyna i zastosował napęd poniemieckiego silnika elektrycznego.
Obecnie woda krąży w obiegu zamkniętym. Koło jest wykonane ze 150 letniego drzewa modrzewiowego. Na ścianach i w rogu sali widać zachowane oryginalne elementy starego koła. Koło to prezentuje wybitne wartości historyczne i techniczne. Należy do unikatowych egzemplarzy urządzeń tego typu, z których do dzisiaj zachowały się tylko nieliczne. Zachowały się również elementy starego wału, które stanowią element ekspozycji muzealnej.
Sala Technologiczna - wśród maszyn i urządzeń usytuowanych na 4 kondygnacjach w części produkcyjnej znajdują się: mlewnik, gniotownik, śrutownik, elewatory, kosz zbożowo-zsypowy, drewniane rury z workownicą, mieszanka pozioma, silosy – zbiorniki zbożowe, szafka aspiracyjna, czyszczarnia, wialnia zbożowa, tryjer, odsiewacz – sortownik. Możliwości produkcyjne młyna sięgają 1,5 tony mąki na dobę. Fakt, że pochodzą one z jednego czasu i są kompletne podnosi walory historyczno – techniczne i stanowi o unikalności i wyjątkowości Czarciego Młyna. Efektem pracy młyna są następujące produkty: mąka, kasza manna i otręby; wszystko w zależności od tego jakie zboże jest mielone.
Młyn jest również jednym z miejsc postojowych na trasie szlaku turystycznego „Śladami Izerskich Tajemnic”, można tu zdobyć informacje na temat wszystkich atrakcji turystycznych okolicy.
W latach 2010-2012 młyn doczekał się rewitalizacji, dzięki której w budynek został całkowicie wyremontowany, a maszyny i urządzenia w nim funkcjonujące zostały odrestaurowane. Ogromnym sukcesem jest uruchomienie koła wodnego. Wybudowano również wiatę, pod którą wymurowano grilla z rusztem i kominem. Specjalnością młyna jest chleb pieczony w nowym piecu, podawany ze smalcem i ogórkiem kiszonym lub świeżo ubitym masłem.
Źródło: swieradowzdroj.pl
Placówka jest obiektem całorocznym, czynnym od środy do soboty w godz. 10-16. Wstęp jest płatny, zwiedzanie o pełnych godzinach. W lipcu i sierpniu oraz podczas ferii zimowych dolnośląskich godziny otwarcia ulegają zmianie.
