Sanktuarium Matki Bożej Dzikowskiej w Tarnobrzegu

Sanktuarium Matki Bożej Dzikowskiej, Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny – zabytkowy, barokowy kościół oraz przylegający do niego zespół dominikańskich budynków klasztornych w Tarnobrzegu. Kościół jest główną siedzibą katolickiej parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Budynki klasztorne są siedzibą męskiego konwentu Zakonu Kaznodziejskiego.

Sanktuarium Matki Bożej Dzikowskiej okazjonalnie jest też nazywane Sanktuarium Królowej Zagłębia Siarkowego, Sanktuarium Matki Bożej Tarnobrzeskiej lub Sanktuarium Świętej Rodziny z Dzikowa.

Współczesny kościół, zbudowany został w 1706 roku na miejscu dawnego drewnianego zespołu kościelno-klasztornego z 1677 roku. Głównym zadaniem poprzedniego budynku była ochrona cudownego obrazu Matki Bożej, przedtem przechowywanego w Zamku Tarnowskich w Dzikowie - rodowej siedziby rodziny Tarnowskich.

Lokalizacja

Kościół i kompleks budynków klasztornych usytuowany jest na skarpie wiślanej, która w tym miejscu łagodnie opadała w kierunku zachodnim. W pierwotnej lokacji klasztor znajdował się na skraju prywatnej wsi rodziny Tarnowskich - Dzikowa.

Obecnie znajduje się w zachodniej części miasta Tarnobrzega, na administracyjnym osiedlu Stare Miasto, przy ul. Kościuszki 2, w bezpośrednim sąsiedztwie głównego placu miejskiego - pl. Bartosza Głowackiego.

Kościół Wniebowzięcia

Trójnawowa świątynia zbudowana została w stylu barokowym. Otaczają ją trzypiętrowe skrzydła klasztoru na rzucie zbliżonym do kwadratu, z małym dziedzińcem wewnątrz.

• Prezbiterium

Prezbiterium jest lekko wydłużone, co jest typowe dla kościołów klasztornych, tak aby wszyscy zakonnicy mogli uczestniczyć we wspólnych modlitwach. Skierowane jest na zachód. W ścianie prezbiterium znajdują się liczne epitafia rodziny Tarnowskich. Po lewej stronie wkomponowano neorenesansowy nagrobek Juliusza Tarnowskiego - powstańca styczniowego.

• Ołtarz główny

Wykonany przez snycerza krakowskiego Jerzego Hankisa, zapewne w r. 1706. Ołtarz wznosi się na potężnym cokole, podtrzymywanym przez dwie postaci klęczących aniołów. Centralnym punktem ołtarza jest obraz Matki Bożej Dzikowskiej. Nad nim umieszczono herb leliwa.

• Krucyfiks

Nad wejściem do prezbiterium umieszczono belkę tęczową z przedstawieniem Chusty św. Weroniki i Narzędzi Męki Pańskiej oraz, na profilowanych cokołach ustawionymi figurami Ukrzyżowanego w asyście Matki Boskiej i św. Jana Ewangelisty.

• Ołtarze boczne

Przejście do prezbiterium zamykają dwa podobne do siebie ołtarze św. Dominika oraz Chrystusa Ukrzyżowanego z płaskorzeźbionymi narzędziami Męki Pańskiej.

• Nawy boczne
  W latach 1910–1912 kościół rozbudowano o dwie nawy boczne. Stylistyką nawiązują do ołtarza głównego.

Ołtarz Serca Bożego i Bożego Miłosierdzia

Znajdujący się w tylnej części ołtarz różni się wyglądem od reszty kościoła. Jest to dawny ołtarz z kaplicy Zamku Dzikowskiego. Po II wojnie światowej komunistyczne władze przejęły własność Tarnowskich, a w zamku utworzono rolniczą szkołę zawodową. Pozwolono jednak przenieść zabytkowy ołtarz z kaplicy do kościoła. Umieszczono nad nim obraz Jezusa Miłosiernego, z dwoma promieniami - czerwonym i białym, ale w odmienności od innych wizerunków Bożego Miłosierdzia, znajduje się tam także Serce Boże i to z niego wytryskują promienie. W 2002 r. - po ponownym otwarciu kaplicy w Zamku Dzikowskim - postanowiono zwrócić kaplicę na pierwotne miejsce. Ponieważ kult Bożego Miłosierdzia silnie związał się z tym ołtarzem, ówczesny przeor postanowił o ufundowaniu nowego ołtarza. Wykonany został z drewna dębowego i zawierał herb Zakonu Kaznodziejskiego. Operacja przeniesienia starego dzikowskiego ołtarza na pierwotne miejsce nie powiodła się, gdyż ołtarz ten był cały przyklejony do bocznej ściany. Pierwsze próby odklejenia ołtarza doprowadziły do lekkiego uszkodzenia ściany. Dalsze pracy mogłyby doprowadzić do zawalenia się ściany bocznej i pęknięcia ołtarza. Postanowiono, że kaplica Zamku Dzikowskiego otrzyma nowy, dębowy ołtarz, a ten zostanie już w kościele Wniebowzięcia NMP.

• Krypta

Pod kościołem znajduje się krypta, w której pochowani są głównie członkowie rodziny fundatorów kościoła - Tarnowskich.

• Kruchta

W kruchcie kościoła znajdują się monumentalne rzeźby Jezusa i Maryi. Nad wejściem do nawy głównej widnieje witraż przedstawiający ten sam wizerunek co na obrazie Matki Bożej Dzikowskiej. Po prawej stronie kruchty znajduje się spowiednica.

• Wieża

Wybudowana w latach 1910–1912. Zaprojektowana przez Jana Sasa-Zubrzyckiego ze Lwowa.

• Polichromia

Od strony wschodniej namalowano polichromię przedstawiającą Matkę Bożą Różańcową.

Źródło: wikipedia.pl