Skansen Archeologiczny "Karpacka Troja" w Trzcinicy
Karpacka Troja – kompleks muzealny położony w Trzcinicy k. Jasła w woj. podkarpackim, stanowiący oddział Muzeum Podkarpackiego w Krośnie. Skansen Karpacka Troja powstał w miejscu odkrycia jednego z najstarszych grodzisk w Polsce zwanego Wałami Królewskimi, którego początki sięgają wczesnej epoki brązu. Dokonano na nim odkryć archeologicznych datowanych na początki epoki brązu i wczesne średniowiecze.
Pomysłodawcą projektu budowy skansenu w Trzcini cy jest Jan Gancarski – dyrektor Muzeum Podkarpackiego, wieloletni badacz grodziska. Obiekt powstał w latach 2007-2009 dzięki wsparciu Mechanizmu Finansowego EOG udzielonego w ramach projektu Skansen Archeologiczny Karpacka Troja w Trzcinicy – atrakcją turystyczną regionu. Kwota przyznanego przez MF EOG dofinansowania wyniosła 1 747 086 euro. Pozostałą część kosztów pokrył Urząd Marszałkowski w Rzeszowie oraz samorządy lokalne.
Otwarcie Skansenu zaplanowane było na lipiec 2010 r., jednakże ze względu na powódź, która nawiedziła region w czerwcu 2010 r. i dotkliwe zniszczenie obiektu, inaugurację działalności placówki przełożono na drugą połowę czerwca 2011 r.
Na terenie skansenu znajdują się najstarsze z dotąd znanych osad obronnych w Polsce, potwierdzono też pierwsze ślady oddziaływania cywilizacji anatolijsko-bałkańskiej na współczesne tereny ziem polskich. Obecność tych kultur stwierdzono także w kilku innych miejscach na Podkarpaciu, m.in. w Wietrznie, Krośnie i Sanoku, z najsilniejszym ośrodkiem po północnej stronie Beskidu Niskiego utworzonym w Trzcinicy. Na początku września 2015 archeolodzy z Krakowa poinformowali o odkryciu najstarszego kamiennego muru otaczającego grodzisko tej kultury w Maszkowicach koło Łącka. Byłaby to wówczas najstarsza w dziejach budownictwa na ziemiach polskich konstrukcja kamienna datowana wstępnie między 1750 a 1690 rokiem p.n.e. Ważną rolę przy budowie tych założeń osadniczych pełniły naturalne wzniesienia i przeszkody terenowe.
Archeolodzy na podstawie obecnych badań i analizy ich wyników wyodrębnili kilka grup żyjących na terenie Trzcinicy różniących się pod względem rodzaju i siły występujących w niej artefaktów. Mieszkała w niej w latach przypadających między 2100-1650 p.n.Ch. jako najstarsza ludność, grupa pleszowska kultury mierzanowickiej, grupa ta pozostawała pod silnymi wpływami z basenu Niziny Węgierskiej i Zakarpacia. Następnie w latach 1650-1350 p.n.Ch. przebywała tu zakarpacka ludność kultury Otomani-Füzesabony, charakteryzująca się bardzo wysokim poziomem rozwoju cywilizacyjnego.
Skansen archeologiczny w Trzcinicy jest jednym ze stanowisk archeologicznych w Polsce zawierających wczesnośredniowieczne rekonstrukcje wału obronnego, bramy, ulic i budynków mieszkalnych. Karpacka Troja to połączenie tradycyjnej formy skansenu oraz nowoczesnej placówki muzealnej. Cały kompleks składa się z terenu grodziska oraz parku archeologicznego leżącego u jego podnóża. Na grodzisku zrekonstruowanych zostało ponad 150 m wałów obronnych, 2 bramy prowadzące do grodu (z epoki brązu i wczesnego średniowiecza) oraz 6 chat. Na terenie parku archeologicznego zlokalizowane są rekonstrukcje wiosek otomańskiej z początków epoki brązu oraz słowiańskiej z wczesnego średniowiecza. Znajduje się tu także pawilon wystawowy z salą ekspozycyjną, salą konferencyjną, salą edukacyjną dla dzieci, Salką Małego Odkrywcy przeznaczoną dla przedszkolaków oraz zapleczem gastronomicznym, w którym serwowane będą potrawy przygotowane w oparciu o dawną sztukę kulinarną. Oprócz rekonstrukcji na terenie parku archeologicznego znajduje się muzeum, a w każdym trzecim tygodniu sierpnia odbywa się tam festyn archeologiczny Dwa Oblicza, obejmujący prezentacje eksperymentalne i pokazy rekonstrukcji historycznych. W otworzonym obozie wczesnośredniowiecznych wojowników zwiedzający mają okazję na spotkanie i rozmowę z rzemieślnikami uprawiających pradawne rzemiosła, kobiety i dzieci ubrane w starożytne stroje. W programie edukacyjnym skansenu znajdują się lekcje muzealne, warsztaty oraz zajęcia dla najmłodszych.
Źródło: wikipedia.pl
