Kamienica przy Rynku 49 we Wrocławiu
A/2691/277 z 30.12.1970
Kamienica przy Rynku 49 – kamienica na wrocławskim rynku, na jego północnej pierzei, zwanej Targiem Łakoci; dawny dom handlowy Trautner, który wraz z przedwojennymi domami handlowymi „Marcus” i „Hünert” stanowi „najważniejszy relikt oryginalnej zabudowy północnej pierzei Rynku”.
Opis architektury
Kamienica posiadała mały dziedziniec od wschodniej strony oraz czterokondygnacyjne skrzydło obniżające się schodkowo w kierunku ulicy Igielnej. Nowy pięciokondygnacyjny budynek wyłożony był okładziną kamienną. W jego manierystyczno-konstruktywistyczną fasadę, na dwóch pierwszych kondygnacjach wkomponowano duże przeszklone okno witrynowe, którego górna część zakończona była wielkim łukiem koszowym. W górnej jego części po obu stronach łuku umieszczono medaliony przedstawiające patronów kamienicy: Merkurego (Hermesa), opiekunów handlarzy i wizerunek Barbary Uttmann, niemieckiej XVI-wiecznej mistrzyni w tworzeniu wyrobów koronkowych i plecionek. W centralnej części trzyosiowej fasady umieszczono trzykondygnacyjny wykusz zakończony miedzianym daszkiem, a nad nim globus otoczony przez dwa niewielkie okienka zamknięte łukiem kotarowym. Globus był podświetlany elektrycznie, a na nim widniała reklama firmy Trautner, co w ówczesnym okresie było nowinką techniczną i stanowiło dużą atrakcję. Fasada zwieńczona została neomanierystycznym szczytem, a budynek zakryty był dwuspadowym dachem przenikającym się z głównym dachem kalenicowym.
Źródło: wikipedia.pl
Najstarsze ślady zabudowy na parceli nr 49 pochodzą z XIII wieku. Znajdujący się tu budynek miał 15-16 łokci szerokości i był połączony z zabudową zatylną o szerokości 19 łokci. Kamienica obejmowała wówczas dwie posesje 48 i 49. Została podzielona w XIII wieku, a w części zachodniej zwieńczona krenelażem. Fakt połączenia kamienicy z aneksem tylnym jest potwierdzony w źródłach z 1374 roku. W okresie późnogotyckim przebudowie uległy pomieszczenia wewnątrz budynku. Od 1489 roku na parterze kamienicy znajdowało się pomieszczenie sklepowe.
W 1901 rozebrano istniejącą w tym miejscu kamienicę i na zlecenie żydowskiego kupca Louisa Cohna, na średniowiecznej działce o wymiarach 10 na 70 m, wybudowano nowy dom handlowy Geschäftschaus Trautner, na planie litery „C”. Jego projektantem, według Harasimowicza i Eysymontta, byli bracia Richard i Paul Ehrlich, żydowscy architekci, potomkowie Louisa Ehrlicha projektanta wielu wrocławskich kamienic. Krystyna Kirschke jako projektantów wymienia Lea Schlesingera i Hermanna Benedickta tworzących biuro projektowe Schlesinger & Benedickt.
Właściciele i postacie związane z kamienicą
Od 1346 roku właścicielem kamienicy był Hanke Gismeystir (Giesmeister), a po jego śmierci w 1350 kamienica została odziedziczona przez jego żonę Katarzynę i dwojga dzieci. W 1355 kamienica została sprzedana Mikołajowi Hartusch, który sprzedał ją po dziewięciu latach i przeprowadził się do kamienicy przy ulicy Oławskiej. Nowym nabywcą była zamożna rodzina Dumloze. Jej przedstawiciel Dietwin w 1367 roku był właścicielem kamienicy Rynek 52. Kolejnymi właścicielami kamienicy byli bracia Megirlin: Hartman, Jakub i Piotr. Ten ostatni inwestował w różne majątki wiejskie, skupywał renty. W 1377 kamienicę nabył Konrad Swinsberg. Był on poborcą szosu w Kwartale Rzeźników w 1386, 1387 i w 1390 roku. W 1392 zbankrutował, a jego majątek został zlicytowany. W tym samym roku nowym właścicielem kamienicy został Andrzej Peiserer (von Peiser). Był on ośmiokrotnym rajcą i ławnikiem w latach 1391–1406, kramarzem, przysięgłym cechu w 1398 roku. Zajmował się handlem dalekosiężnym i dużymi transakcjami. Prócz kamienicy w Rynku posiadał lenno w Stabłowicach. Po śmierci Peiserera, ok. 1411–1415 roku dom odziedziczyła jego żona Hedwig, a następnie jego córka Margareth i jej mąż, kupiec Paul Wiener (Winer). Winer utrzymywał kontakty handlowe z Czechami Węgrami i południowymi Niemcami, miał liczne posiadłości ziemskie, w latach 1418, 1420–1422 był wybierany na rajcę i ławnika. W 1423 roku z powodu nadużyć został pozbawiony urzędu i wygnany z miasta, a następnie ze Śląska oraz pozbawiony majątku m.in. wsi Stabłowice otrzymanej od teściowej w 1419 roku. Zmarł w 1444 roku za granicą. W 1435 roku właścicielem kamienicy został bogaty kramarz Georg Katzbach, który w 1428–1435 był właścicielem kamienicy nr 57. Do niego należały posesje na roku ul. Odrzańskiej i Igielnej, słodowni przed Bramą Ruską oraz jeden lub dwa kramy. Już w 1437 roku Georg sprzedał kamienicę nr 49 złotnikowi Nikolasowi Polakowi. W jego rękach, a następnie w rękach jego spadkobierców kamienica pozostawała do 1453 roku. Wówczas zadłużoną posesję zakupił bogaty kramarza Niklas Greseling, wielokrotny rajca i ławnik (w 1448–1449, 1454–1455). W rodzinie Greselingów kamienica pozostawała do 1499 roku, kiedy właścicielem kamienicy został Sewalt Sawerman.
Po II wojnie światowej
Działania wojenne w 1945 roku nie uszkodziły budynku. W 1953 roku zamurowano wielką witrynę na parterze i zastąpiono ja trzema niewielkimi oknami zakończonymi łukami. W kamienicy, aż do 2003 roku, znajdowała się księgarnia muzyczna i biblioteka. W 2003 roku budynek został sprzedany za wylicytowaną kwotę 50 mln zł spółce Residence Development należącej do Irańczyka Ali Dadressana. W 2017 roku fasada kamienicy została odrestaurowana. Na parterze budynku znajduje się Pizza Hut.
Źródło: wikipedia.pl
