Stare Miasto we Wrocławiu

Stare Miasto we Wrocławiu - najstarsza część lewobrzeżnego Wrocławia, wywodząca się z trzynastowiecznego miasta lokacyjnego.

Najstarszą część Wrocławia stanowi zasiedlony co najmniej od IX wieku Ostrów Tumski (wchodzący dziś w obręb dzielnicy Śródmieście), wkrótce powstały towarzyszące mu osiedla na prawym i lewym brzegu Odry. Już w XII wieku istniał na lewym brzegu rzeki plac targowy (w rejonie dzisiejszej Hali Targowej i placu Nankiera). Tereny na północ od dzisiejszego pl. Nankiera i ul. Uniwersyteckiej należały do domeny książęcej i nie wchodziły w skład późniejszego miasta lokacyjnego. Książęta piastowscy osadzili tam Żydów, fundowali klasztory a także posiadali własne dwory.

W XIII wieku dokonano kilkakrotnej lokacji miasta na prawie magdeburskim, przy czym na temat kolejności rozwoju przestrzennego miasta istnieją sprzeczne opinie naukowców. Skąpych informacji dostarczają różnorakie zapiski na temat fundacji, konsekracji kościołów parafialnych (św. Wojciecha, św. Andrzeja i św. Wawrzyńca), a także wykopaliska archeologiczne. Pierwszych lokacji dokonano jeszcze za rządów Henryka Brodatego, zapewne po 1212. Powstały w ten sposób kolejno dwa założone na ortogonalnej siatce geometrycznej osiedla: określane w 1214 jako Skultetas a w 1226 jako Civitas Wratislaviensis (Miasto Wrocławskie) oraz istniejące od około 1230 Novum Forum (Nowy Targ). Prawdopodobnie pierwsze z nich zajmowało obszar w rejonie ulic Piaskowej, św. Katarzyny, Wita Stwosza i Łaciarskiej (a zatem wokół dzisiejszego Nowego Targu), zaś drugie (mimo zbieżności nazw) - wokół placu znanego dziś jako Rynek. Granicę jurysdykcji osiedli wyznaczała najprawdopodobniej dzisiejsza ul. Szewska Inna hipoteza mówi, że wraz z założeniem dzisiejszego Rynku nastąpiło wytyczenie miasta w obrębie istniejącej do dziś Fosy, zaś później przejściowo je pomniejszono.

W czasie najazdu mongolskiego w 1241 osiedla uległy zniszczeniu, a odbudowano je przeprowadzając ponowną lokację, łącząc je w jedno miasto i otaczając obrębem obronnym przebiegającym w linii dzisiejszej Trasy W-Z. Zapewne połączenie wytyczonych wcześniej miast spowodowało zaburzenie siatki geometrycznej między Rynkiem a Nowym Targiem. Już w 1261 rozszerzono miasto do nowej, zewnętrznej Fosy, a w 1263 założono niezależne Nowe Miasto, włączone do głównego miasta w 1327.

Niewielkie rozszerzenia terenu miasta miały miejsce, gdy rozbudowywano fortyfikacje. Dopiero w związku z decyzją o ich zburzeniu w 1808 rozszerzono Wrocław poza obszar Starego i Nowego Miasta.

W czasie II wojny światowej Stare i Nowe Miasto uległy silnym zniszczeniom. W czasie odbudowy położono ze względów ideologicznych nacisk na zachowanie obiektów pochodzących z epoki gotyku, a zatem z czasów rządów piastowskich. Wiele bardziej uszkodzonych, lecz nowszych obiektów rozebrano, aby pozyskać cegłę. Poza gotyckimi kościołami odbudowa koncentrowała się wpierw na okolicach Rynku, dążąc do odtworzenia stanu z początku XIX wieku. Następnie zrezygnowano z historyzującej zabudowy, wznosząc budynki mieszkalne o charakterze modernistycznym.

Obecnie oba dawne miasta posiadają status osiedla Stare Miasto, do którego należy również Ostrów Tumski i zespół wschodnich wysp odrzańskich. Od 2005 Przewodniczącym Rady wrocławskiego Starego Miasta jest Igor Wójcik.

***

Zespół historycznego centrum Wrocławia – obszar Wrocławia, obejmujący Ostrów Tumski, Stare Miasto, Nowe Miasto i wyspy odrzańskie w tych rejonach.

Granice obszaru wyznaczają Most Uniwersytecki, ul. Bolesława Drobnera, pl. gen. Józefa Bema, ul. Henryka Sienkiewicza, ul. kard. Stefana Wyszyńskiego, Most Pokoju, al. Juliusza Słowackiego, ul. Zygmunta Krasińskiego, ul. gen. Romualda Traugutta, ul. Podwale i południowy brzeg Dolnej Odry do Mostu Uniwersyteckiego.

Obszar uznany za pomnik historii zarządzeniem Prezydenta RP z 8 września 1994 roku (M.P. z 1994 r. nr 50, poz. 425).

Źródło: wikipedia.pl