Kościół pw. św. Andrzeja Apostoła w Zabrzu
A/210/07 z 27.06.2007
Kościół pw. św. Andrzeja Apostoła jest świątynią parafialną rzymskokatolickiej parafii pod tym samym wezwaniem, która jest położona na terenie dekanatu zabrzańskiego kościoła katolickiego obrządku łacińskiego należącego do diecezji gliwickiej, a której historia sięga XIV w.
Wzniesiony w latach 1863–1866 i konsekrowany 6 maja 1868 r. kościół reprezentuje styl neoromański. Budowla została wzniesiona na planie prostokąta. Świątynia jest jednonawowa, posiada również dobudowaną w latach 90. XIX w. kaplicę pw. Serca Pana Jezusa. Kościół pokrywa dwuspadowy dach. Absyda zamknięta jest półkoliście. Na osi fasady znajduje się wieża z dzwonnicą i zegarem nakryta wysokim hełmem. Naroża bryły kościoła akcentowane są sterczynami. Elewacje wykonana jest z piaskowca i dekorowana detalami kamieniarskimi.
Wewnątrz kościoła na szczególną uwagę zasługuje marmurowy ołtarz główny, dwie ambony oraz balaski znajdujące się między nimi, które pochodzą z 1934 r. Szczególnie cenna jest zaś wykonana w 1943 r. zdobiąca prezbiterium kościoła mozaika przedstawiająca Trójcę Przenajświętszą, poczet Świętych z centralną postacią Najświętszej Maryi Panny oraz Chrystusa w otoczeniu Apostołów.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Parafia pw. św. Andrzeja Apostoła jest najstarszą parafią w Zabrzu, nie licząc równie starych w Mikulczycach i Biskupicach. Na podstawie zapisków archiwalnych można wywnioskować, że już w 1305 r. Zabrze mogło posiadać placówkę duszpasterską. W tymże roku powstała bowiem wieś Zabrze jako gmina administracyjna, a co za tym idzie najprawdopodobniej również gmina kościelna podległa większej parafii.
Pierwszy kościół parafialny wzmiankowany jest w dokumentach z 1354 r. Tę datę przyjmuje się również za datę powstania samej parafii. Drewniana świątynia, znajdująca się przy ulicy Staromiejskiej, spłonęła w 1530 r., prawdopodobnie podpalona przez zwolenników reformacji.
W 1546 r. w tym samym miejscu wzniesiono nowy kościół, również drewniany, z trzema ołtarzami oraz umieszczoną na dachu dzwonnicą. W 1678 r., gdy proboszczem parafii był ks. Jerzy Badestinus, zbudowana została nowa plebania.
W 1770 r. stanowisko proboszcza objął ks. Józef Filip Schultz, który to w 1821 r. podjął pierwsze starania o zbudowanie nowej plebanii, jako że stara groziła zawaleniem. Została ona faktycznie zbudowana, w 1829 r., przez ks. Andrzeja Atanazego Seemanna. On także jako pierwszy powziął myśl o wzniesieniu trzeciego już z kolei kościoła parafialnego, który udało się wznieść w latach 1863–1866 za czasów ks. proboszcza Filipa Kitty. W 1861 r. Rejencja w Opolu wydała zgodę na rozpoczęcie prac przygotowawczych. Budowa ruszyła wiosną 1863 r. Dwa lata później przystąpiono do wyposażenia wnętrza. W grudniu 1866 r. ks. kanonik Michał Kania dokonał aktu benedykcji kościoła, oddając go tym samym do użytku wiernych. Uroczystość konsekracji miała miejsce 6 maja 1868 r. Dokonał jej ks. biskup Adrian Włodarski, sufragan wrocławski. W międzyczasie rozebrano stary kościół, z którego drewno przeznaczono na budowę domu dla ubogich. Wokół kościoła założono drugi cmentarz.
Następcą ks. Kitty został ks. Henryk Neumann, dzięki któremu do Zabrza zostały sprowadzone w 1887 r. siostry ze Zgromadzenia Sióstr Miłosierdzia św. Karola Boromeusza. W zakupionym dla nich domu urządzono w 1892 r. przedszkole, a dwa lata później sierociniec, który funkcjonuje do dnia dzisiejszego.
Pod koniec XIX w. gwałtownie zaczęła wzrastać liczna parafian, w związku z czym na terenie parafii powstała w latach 1987–1900 kolejna świątynia – pw. św. Anny.
Z biegiem lat z parafii pw. św. Andrzeja Apostoła wyodrębniły się i usamodzielniły lokalie, będące obecnie osobnymi parafiami: św. Anny, Ducha Świętego, św. Kamila, św. Józefa, św. Macieja, Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny oraz Najświętszej Maryi Panny Wspomożenia Wiernych w Gliwicach Sośnicy.
Przez cały wiek XX kościół pw. św. Andrzeja Apostoła poddawany był pracom remontowym i renowacyjnym, dzięki którym do dnia dzisiejszego zachwyca swoim zewnętrznym i wewnętrznym wyglądem.
Źródło: peuk.fiiz.pl
