Dom podcieniowy nr 6 w Żuławkach

Dom podcieniowy nr 6 w Żuławkach – tzw. Danziger Kopf, budynek należący do trzeciego typu domów podcieniowych, znajdujący się w Żuławkach, w którym podcień przylega centralnie do ściany wzdłużnej budynku.

Jest to średniej wielkości dom podcieniowy o powierzchni ponad 700 m². Układ wnętrza zachowany, klasyczny typowy dla innych domów podcieniowych typu trzeciego. Nieruchomość znajduje się w krajowym rejestrze zabytków pod nr 614 od 1972 r. Jest jednym z najlepiej zachowanych domów podcieniowych na Żuławach Wiślanych.

Dom barokowo-klasycystyczny, pochodzący z XVIII w., gruntownie przebudowany w 1825 r., kiedy dobudowano reprezentacyjny podcień oraz dodano elementy klasycystyczne takie jak schody wewnętrzne w sieni reprezentacyjnej, nowe obicie drzwi wejściowych oraz klasycystyczną stolarkę na poziomie parteru. O przebudowie informuje belka nadprożowa wymieniająca głównego inwestora oraz inicjały głównego projektanta przebudowy („Peter Epp, Bauherr, A.K. B.M. 1825”). W starszej części domu zachowało się wiele elementów barokowych takich jak stolarka drzwiowa z okuciami z zakładów elbląskich bądź gdańskich z początku XVIII wieku. Aktualnie dom w całości wyposażony jest w bogatą kolekcję intarsjowanych mebli elbląskich, mebli ludowych z Dolnego Powiśla oraz klasycystycznych i barokowych mebli z XVIII i XIX w. pochodzących z terenów północnych Niemiec, Danii i Szwecji. Zbiory uzupełnia Kolekcja fliz holenderskich z XVII i XVIII wieku.

Podcień dwukondygnacyjny domu wsparty jest na 6 masywnych słupach spiętych górą wyciętymi w łuk mieczami z centralnie podwieszonym zwornikiem. Gzyms odsłaniający górną belkę oczepu wygierowany na odcinku 4 środkowych słupów, podobnie na ścianach bocznych podcienia. Wygierowanie ma kształt znany jako Danziger Kopf, element charakterystyczny dla szaf gdańskich wykorzystywany dla odróżnienia ich od mebli hamburskich i lubeckich. Piętro podcienia dwuosiowe o prostym układzie rygli wypełnionych cegłą holenderką; nad piętrem 1-osiowy szczyt z półkolistym okienkiem na osi. Bryła korpusu parterowa z wysokim dachem dwuspadowym, krytym dachówką holenderką. Elewacje drewniane na tynkowanym cokole, zwieńczone profilowanym gzymsem podokapowym, naroża ujęte pionowo deskami w formie pilastrów; w ścianach wzdłużnych pod gzymsem wyprowadzone profilowane końcówki belek stropowych; szczyty ścian bocznych i podcienia odeskowane pionowo na nakładkę. Elewacja zachodnia (frontowa) 6-osiowa, w trzeciej osi wejście (drzwi jednoskrzydłowe, płycinowo-ramowe, dzielone w poziomie). Środkowa część (osie od drugiej do czwartej) przysłonięta podcieniem. Elewacja tylna (wsch.) 6-osiowa, wejście w osi 2 od północy, flankowane dwoma wąskimi okienkami; wejście wraz ze skrajnym północnym oknem przysłonięte parterową przybudówką z lat 60. XX wieku, nakrytą pulpitowym dachem. Elewacje boczne, szczytowe, 3-osiowe (osie parteru i szczytu nie pokrywają się).

Budynek wzniesiony w zagrodzie, w której zachowała się ceglana obora z 1923 r. Drewniana stodoła została rozebrana w roku 1967.

W domu podcieniowym nr 6 zachowało się w pomieszczeniu przylegającym do czarnej kuchni 96 bardzo różnorodnych holenderskich fliz. Powstały one w latach ok. 1630–1770 w Amsterdamie, Rotterdamie, Harlingen oraz Utrechcie i wyobrażają żołnierzy, jeźdźców, zabawy dziecięce, statki, sceny biblijne (histories met boom), sceny pasterskie oraz pejzaże w ośmiobocznym obramowaniu „nakrapianym” (gesprenkeld). Ponadto ocalało 158 płytek zdobiących kiedyś pomieszczenie z oknem doświetlającym czarną kuchnię. Przedstawiają one ludzi (zawody), zabawy dziecięce, istoty morskie, zwierzęta, jeźdźców, sceny pasterskie, biblijne oraz pejzażowe. Łącznie z prywatną kolekcją aktualnych właścicieli, państwa Wiśniewskich, w domu udało się zgromadzić ok. 400 fliz. Aktualnie trwają prace renowacyjne w celu przywrócenia fliz na ich pierwotne miejsce.

Widok pierwotnego wyglądu fragmentu olicowania dokumentuje archiwalne zdjęcie z 1978 roku.

Źródło: wikipedia.pl