Kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Stanisława w Bodzentynie

Nr w rejestrze zabytków:
A.215/1-4 z dnia 03.11.1947; 15.02.1967
Data powstania obiektu: XV w.

Kościół parafialny Wniebowzięcia NMP i św. Stanisława Biskupa w Bodzentynie – zabytkowy kościół rzymskokatolicki ufundowany przez Zbigniewa Oleśnickiego a zbudowany w latach 1440-1452.

Przebudowy
W trakcie odbudowy zmieniono konstrukcję dachu na dwuspadową, naprawiono posadzkę i okna.

W latach 1670-1674 przebudowano fasadę zachodnią, dobudowano kruchtę, ujętą lizenami i zwieńczoną trójkątnym frontonem, z kolumnowym barokowym portalem. W zwieńczeniu portalu w znajdujących się po obu stronach niszach umieszczono późnobarokowe rzeźby świętych z 2 poł. XVIII wieku.

Ok. 1680 kolegiata otrzymała pilastrowy szczyt z niskimi wieżyczkami i oknem o bogatym obramieniu. Szczyt tynkowany z detalami z kamienia kunowskiego, oddzielony belkowaniem i cokołem, ujęty w spływy wiążące go z flankującymi czworobocznymi wieżyczkami, rozczłonkowany parami pilastrów, zwieńczony trójkątnym przyczółkiem, pośrodku wnęka arkadowa w pilastrowym obramieniu z przerwanym przyczółkiem, w którym umieszczono kartusz z herbem kapituły, a poniżej kartusz z herbem Łabędź bpa Andrzeja Trzebickiego, na frontonie rzeźba Matki Boskiej z Dzieciątkiem i po bokach kamienne wazony.

W roku 1712 zmieniono pokrycie dachu na miedziane. W 1755 zlikwidowano cmentarz grzebalny przy kolegiacie. W 1737-1760 wystawiono nową dzwonnicę.

Zmiany we wnętrzu kolegiaty w XVIII
Prace prowadzone w ciągu XVIII wieku dotyczyły przede wszystkim wnętrza kolegiaty i nadały jej jednorodny, barokowy wystrój. Na mocy postanowienia kapituły z 1713 zatynkowano w prezbiterium XV-wieczną polichromię.

Zmiany przebiegały dwuetapowo:

  • Pierwszy etap – miał miejsce w pierwszej tercji XVIII z inicjatywy wykształconego kanonika Stefana Żuchowskiego. We wnętrzu korpusu nawowego powstała jednolita oprawa snycersko-malarska. Usunięto wówczas spod ścian liczne nagromadzone przez stulecia obiekty – nagrobki, epitafia, ołtarze; ustąpiły one miejsca wysokiej boazerii o architektonicznych podziałach, za parami korynckich pilastrów na wysokim cokole. W te podziały wkomponowano harmonijnie wielkie obrazy sztalugowe, wykonane według koncepcji ikonograficznej ks. Żuchowskiego oraz konfesjonały, a przy ścianie zachodniej włączono do tego zespołu ławy z bogatą ornamentyką. Autor tej przemiany mającej miejsce w latach 1713-17 jest nieznany – bliski sztuce Kacpra Bażanki. W tym czasie wykonano także nową marmurową posadzkę.
  • Drugi etap: 1756-73 – wymieniono wszystkie stare ołtarze na nowe, wykonane bądź w marmurze bądź snycerskie utrzymane w stylu rokoka.

Kaplica Najświętszej Marii Panny
W 1766 archidiakon Ligęza ufundował nowe pełne wyposażenie do kaplicy mansjonarskiej adaptowanej na kaplicę Sakramentu. W 1767 do kaplicy sprawiono ołtarz z marmuru. Ołtarz w kaplicy mansjonarskiej skomponowany jednolicie z iluzjonistycznie malowanym wnętrzem. Późnobarokowy ołtarz z czarnego marmuru, inkrustowanego z rokokowymi partiami drewnianymi, ze starszym (z 1699 roku) drewnianym tabernakulum. W polu środkowym obraz ostatniej wieczerzy z 1767. Polichromia w kaplicy została wykonana w latach 1770-75 przez Bartłomieja Gołębiowskiego, ukończona po jego śmierci przez Mateusza Mateusza Rejchana. Sceny ujęte w ramy iluzjonistycznej architektury przedstawiają anioła budzącego Eliasza w puszczy, spotkanie Melchizedeka z Abrahamem, alegorię kościoła wśród aniołów. Na ścianach widnieją: Manna niebieska, umywanie nóg apostołom, Niewierny Tomasz, Mojżesz i papież.

Ostatnia faza modernizacji
Prace dotyczyły głównie zakrystii. Dla upamiętnienia wysiłku kapituły w 1791 uczyniono tablicę inskrypcyjną z dębnickiego marmuru, którą umieszczono w północnej nawie nad portalem do zakrystii.

Dzieła Macieja Polejowskiego w kolegiacie sandomierskiej
Ziemia sandomierska jest jedyną z terenu Małopolski, gdzie daleko na zachód dotarły działa mistrzów lwowskich. Lokalni artyści sandomierscy prezentowali niski poziom, dlatego członkowie kapituły w trosce o dobrą jakość dzieł zwracali się z zamówieniem do mistrzów z dużych ośrodków miejskich. Grawitacja Sandomierza w stronę ośrodka krakowskiego była zjawiskiem oczywistym, jednak od poł. XVIII nastąpiła ekspansja artystyczna Lwowa, przede wszystkim w zakresie rzeźby. Lwów w okresie rokoka stał się centrum sztuki rzeźbiarskiej. Na ziemi sandomierskiej spotkały się więc dwie rzeźbiarskie tradycje – krakowska i lwowska. Bardziej tradycyjną rzeźbę szkoły krakowskiej prezentują w kolegiacie figury autorstwa Antoniego Rojowskiego w ołtarzu Kaplicy Sakramentu z 1767. Kontynuują one tradycję miękkiego, płynnego lirycznego stylu Baltazara Fontany. Ekspansja Lwowa była spowodowana słabością Krakowa w tym czasie, który stał się ośrodkiem prowincjonalnym w dziedzinie rzeźby w II poł. XVII wieku. Maciej Polejowski rzeźbiarz i architekt, pochodził z artystycznej rodziny. Rzeźbił zarówno w kamieniu, drewnie, jak i modelował w stiuku.

Inne ołtarze w kościele w Bodzentynie

  • Ołtarz główny z katedry na Wawelu, wykonany w latach 1545–1546. Wykonanie retabulum przypisać należy Giovanniemu Cini ze Sieny. Obraz z ołtarza namalowany został w Wenecji pomiędzy 1546 a 1547 rokiem przez Piotra Włocha.
  • Tryptyk bodzentyński z 1508 r. – malowany gotycki ołtarz

Źródło: wikipedia.pl

Zaktualizowano 6 miesięcy temu

Dane teleadresowe

Kościelna 3
26-010 Bodzentyn
place
50.942088, 20.953875Skopiowano do schowka
N50º56'31.517", E20º57'13.95"Skopiowano do schowka

Cechy i udogodnienia

Parking
Miejsce/obiekt w pobliżu którego istnieje możliwość płatnego lub bezpłatnego zaparkowania samochodu.
Możliwość zwiedzania
Miejsce/obiekt, który jest udostępniany do zwiedzania.
Ogólnodostępny
Obiekt ogólnodostępny dla wszystkich w określonych dniach i godzinach. (np. instytucja publiczna lub kościół czynne w określonych godzinach).
Wstęp bezpłatny
Kościół rzymskokatolicki

Najbliższe atrakcje W najbliższej okolicy znajduje się wiele ciekawych atrakcji. Oto niektóre z nich.

Korzystając z tej strony akceptujesz, że w Twoim urządzeniu końcowym zostaną zainstalowane pliki cookies, które umożliwiają nam świadczenie usług. Brak zgody na pliki cookies oznacza, że pewne funkcjonalności strony mogą być niedostępne. Pamiętaj, że zawsze możesz zmienić te ustawienia. Więcej informacji znajdziesz w Polityce Cookies.