P.O. "Godula" - 01. Schron bojowy nr 13

Schron bojowy nr 13 to jeden z najciekawszych obiektów obronnych Górnego Śląska, wchodzący w skład punktu oporu „Godula”. Wybudowany w 1937 roku, miał pełnić funkcję wspierającą w systemie umocnień na północnych obrzeżach dawnej huty „Zygmunt” (wcześniej „Hubertus”), przy granicznej rzece Bytomce. Jego zadaniem była osłona ważnego przemysłowego zaplecza militarnego. Schron zaprojektowano w klasie odporności D, typowej dla ciężkich obiektów bojowych tego okresu. Schron znajduje się na styku dwóch sąsiednich punktów oporu i cześć opracowań przyporządkowuje go do punktu oporu "Łagiewniki".

Nietypowe rozwiązania architektoniczne

Na tle innych umocnień OWŚ, schron wyróżnia się nietypowym wejściem. Zamiast tradycyjnych drzwi prowadzących bezpośrednio do wnętrza, zastosowano podziemną poternę – korytarz o długości 15 m, przebiegający pod nasypem kolejki wąskotorowej. W kolejnych latach, już po wojnie, poterna została wydłużona o dodatkowe 35 m pod kątem do osi pierwotnej, w ramach adaptacji obiektu na potrzeby Obrony Cywilnej pobliskiej huty. W poternie umieszczono strzelnice dla rkm-ów, zapewniające ochronę wejścia.

Uzbrojenie i wyposażenie

Obiekt wyposażony był w 3 ciężkie karabiny maszynowe wz. 30, karabin przeciwpancerny wz. 35 „UR” oraz ręczny karabin maszynowy. Posiadał kopułę bojową model 1938 z systemem kilku strzelnic obronnych, warstwowe pancerze z 1937 roku oraz zaplanowane, lecz niezachowane drzwi gazoszczelne i pancerne. Wentylację zapewniał główny wentylator mechaniczny oraz dwa ręczne wentylatory usuwające gazy prochowe. Załogę w pełnym składzie stanowiło około 17 żołnierzy.

Losy obiektu podczas wojny i po niej

Choć istnieją niemieckie relacje mówiące o zdobyciu schronu przez Freikorps 1 września 1939 r., brak dowodów na realne walki wewnątrz poterny sugeruje, że obiekt mógł pozostać niezdobyty. Relacje o użyciu granatów i broni maszynowej nie znajdują potwierdzenia w stanie zachowania schronu. Po wojnie schron został częściowo rozebrany i przystosowany do celów OPL. Większość wyposażenia zdemontowano, a to, co pozostało, padło łupem złomiarzy.

Schron dziś – relikt wśród zarośli

Obecnie schron bojowy nr 13 jest mocno zarośnięty i nie posiada oryginalnego wyposażenia. Znajduje się w rejonie ul. Szyby Rycerskie w Rudzie Śląskiej, w miejscu, gdzie kiedyś istniała huta „Zygmunt”. Obiekt jest pod opieką Stowarzyszenia "Pro Fortalicium" i znajduje się w trakcie prac renowacyjnych, które mają na celu zachowanie jego unikalnych cech, takich jak nietypowe wejście i pierwotna kopuła bojowa.

Schemat schronu

Rys. Schemat schronu bojowego nr 13 punktu oporu "Godula".

Źródło: fortyfikacja.pl