Aleja Najświętszej Maryi Panny w Częstochowie
Aleja NMP to nie tylko najbardziej znana, ale również najciekawsza pod względem urbanistycznym ulica Częstochowy. To właśnie nią tysiące pielgrzymów podąża na Jasną Górę, to tutaj również tętni życie miasta.
Powstała w I poł. XIX w. wg projektu Jana Bernharda Aleja NMP to szeroka i długa na 1,5 km ulica wiodąca ze Starego Miasta do ulicy Popiełuszki i parków podjasnogórskich. W swoim wyglądzie i architekturze przypomina piękne francuskie bulwary, a górujące nad nią neoklasycystyczne kamienice nawiązują stylem do tych wiedeńskich i berlińskich. Nic więc dziwnego, że od początku swojego istnienia aleja skupiała wokół siebie życie miasta. Budowano tutaj domy, zakładano sklepy, tutaj kwitł handel i życie kulturalne.
Aleja Najświętszej Maryi Panny ma długość półtora kilometra i szerokość 44 m. Jej przebieg zaplanowany został na początku XIX w., kiedy to połączyła właściwą Częstochowę z Nową Częstochową (formalnie te dwie miejscowości połączono w jeden organizm miejski w 1826 r.). Dziś aleja łączy Stare Miasto z dzielnicą Podjasnogórską. Plan alei jest dziełem inżyniera Jana Bernharda, zaś jej wytyczanie rozpoczęto w 1818 r. W 1823 wzdłuż niej posadzono rzędy kasztanowców. Od 1824 rozpoczęto oddawanie w wieczystą dzierżawę położonych przy niej, pustych jeszcze działek. Ówczesna nazwa arterii to ulica Panny Maryi. W połowie XIX w. powstała bita nawierzchnia oraz rynsztoki. Zbiegiem czasu utrwaliła się nazwa zwyczajowa „Aleje”. W latach międzywojennych ułożono kostkę granitową, a w miejsce wyciętych kasztanowców posadzono topole, lipy, klony i jawory. W ostatnich latach prowadzono remont Alei. Aleja rozpoczyna się przy placu Ignacego Daszyńskiego. Najbardziej godne uwagi budynki przy niej, to te oznaczone numerami: 12 - zbudowany w pierwszej połowie XIX w.; w przeszłości mieścił m.in. drukarnię, hotel żydowski oraz teatr letni, a dziś pełni funkcje handlowe; 13 - budynek z ok. 1878 r., niegdyś eklektyczny, obecnie pozbawiony cech stylowych; w 1905 mieścił się w nim Komitet Rewolucyjny; 14 - dom Adolfa Frankego, właściciela przędzalni i fabryki włókienniczej, wzniesiony na początku XX w.; podczas niemieckiej okupacji był punktem przerzutowym dla uciekających z getta; 16 - późnoklasycystyczny Stary Zajazd; 19 – późnoklasycystyczny, dawny gmach teatru; 24 - eklektyczna Kamienica Kupiecka z elementami neogotyckimi, z końca XIX w.; 27 - eklektyczny Dom Kohna z 1865 r.; 34 - eklektyczna Kamienica Banku Polskiego (wzniesiona z początkiem XX w. i mieszcząca pierwotnie rosyjski Bank Państwa); 47 – „Popówka” z 1875 r.; niegdysiejsza siedziba duchowieństwa prawosławnego, obecnie przeznaczona na cele muzealne; 54 - późnoklasycystyczny budynek kurii metropolitalnej, z ok. 1870 r.; 56 - neogotycki kościół pw. Najświętszego Imienia Maryi, z lat 1859-61. W alei znajdują się ponadto pomniki-ławeczki, poświęcone Władysławowi Biegańskiemu oraz Halinie Poświatowskiej, a także fontanny: Dziewczynka z Gołębiami oraz Amonit.
Źródło: peuk.fiiz.pl / slaskie.travel
Aleja NMP odegrała niezwykle ważną rolę w życiu Częstochowy. Jej wytyczanie rozpoczęto bowiem w 1818 r., kiedy to na terenie dzisiejszego miasta istniały dwa organizmy administracyjne: Stara Częstochowa i rozwinięta wokół klasztoru Częstochówka, które formalnie zostały połączone w 1826 r. M.in. ich złączeniu i stworzeniu jednego dużego, czwartego wówczas pod względem liczby ludności miasta w Królestwie Polskim, służyć miało wytyczenie alei. Wyznaczono jej bowiem niezwykle istotną rolę łącznika między Starą i Nową Częstochową. Zadanie przygotowania planu rozbudowy miasta, w tym także samej alei, powierzono inżynierowi Janowi Bernhardowi.
Historia alei zaczyna się w 1818 r., ale minęło jeszcze ładnych parę lat, zanim otrzymała ona swój dzisiejszy wygląd. Już jednak w 1824 r. zaczęto używać jej nazwy, początkowo określając ją mianem ulicy Maryi Panny. Formalnie istnienie alei potwierdzone zostało w 1826 r. (w okresie złączenia dwóch miast).
W kolejnym latach aleja była upiększana, głównie za sprawą sadzenia na jej terenie różnych gatunków drzew. To właśnie z ich powodu, do dnia dzisiejszego utrwalił się podział alei na jej trzy części: I aleję obsadzono bowiem lipami, klonami i jaworami, II – lipami, a III – topolami (obecnie rosną tutaj również lipy).
W okresie II wojny światowej aleja otrzymało miano „Adolf Hitler Alee”, jako że była najbardziej okazałą i reprezentacyjną ulicą w mieście. Taką zresztą pozostała po dziś dzień, a dzięki prowadzonym pracom renowacyjnym, restauratorskim i remontowym, aleja NMP stanowi godny symbol całej Częstochowy.
Źródło: peuk.fiiz.pl
