Dolina Veľký Sokol w Słowackim Raju

Veľký Sokol (pol. Wielki Sokół) – krasowa dolina, w większości o charakterze wąskiego, skalnego wąwozu, w Słowackim Raju na Słowacji. Długość ok. 6 km. Najdłuższa i według niektórych ocen najpiękniejsza z roklin Słowackiego Raju.

Położenie
Znajduje się w zachodniej części Słowackiego Raju. Zaczyna się w samym centrum masywu, na południe od płaskowyżu Glac, przy tzw. Glackiej Drodze (słow. Glacká cesta; 899 m n.p.m.). Opada prawie dokładnie w linii z południowego wschodu na północny zachód. Jej dolny wylot znajduje się w dolinie Wielkiej Białej Wody (słow. Veľká Biela voda), koło leśniczówki Sokol, na wysokości 620 m n.p.m. Doliną spływa potok Sokol, który wpada do potoku Veľká Biela voda.

Morfologia
Dolina została wycięta wodami spływającego nią potoku w mezozoicznych wapieniach budujących płaskowyż Słowackiego Raju. Środkowa część doliny, w której jest największe nagromadzenie progów i skalnych przesmyków, nosi nazwę Kamenné vráta. Skalne ściany osiągają tu miejscami wysokość 300 m, a zbliżają się do siebie na odległość niewiele ponad 1 metr. Znajdują się tu dwa wywierzyska oraz liczne wodospady (idąc od dołu): Malé Kaskády, Malý vodopád (wysokość 8,5 m), Veľké Kaskády, Veľký vodopád (wysokość 7 m). Najwyższy odcinek wąwozu nosi nazwę Róthova roklina – dla uczczenia głównego „odkrywcy” wąwozów Słowackiego Raju dla ruchu turystycznego, Martina Rótha. Informuje o tym niewielka metalowa tablica, przytwierdzona do skały na początku rokliny.

Ochrona przyrody
Dolina Veľký Sokol znajduje się na terenie Parku Narodowego Słowacki Raj. Cała dolina jest objęta rezerwatem przyrody Sokol.

Turystyka
Wąwozy Słowackiego Raju przez długi czas leżały na uboczu zainteresowań turystów. Pierwszego turystycznego przejścia wąwozu dokonali dopiero 20 sierpnia 1898 r. Martin Róth – aktywny działacz turystyczny ze Spiskiej Nowej Wsi, Michal Karolíny – profesor seminarium nauczycielskiego tamże oraz botanik dr Nándor Filarszky. 24 września 1898 r., miało miejsce drugie przejście doliny, również pod kierownictwem M. Rótha. Podczas tej wycieczki Wilhelm Forberger, profesor rysunku z Lewoczy, wykonał pierwsze znane fotografie, przedstawiające wąwozy Słowackiego Raju.

Od tego czasu dolina, wyposażona w prymitywne drewniane ułatwienia, była bardzo chętnie odwiedzana. Przejście nią nigdy nie nastręczało nadmiernych trudności. Jej atrakcyjność polega na znacznej długości i dużej ilości kolejno pojawiających się, zróżnicowanych widoków. Ilość turystów znacząco wzrosła po II wojnie światowej, a zwłaszcza po wyposażeniu doliny w nowoczesne, trwałe ułatwienia techniczne. Pierwsze stalowe drabinki zamontowali w wąwozie członkowie Horskej služby Slovenský raj w 1956 r. Później przybyły kolejne elementy: łańcuchy, kładki oraz charakterystyczne dla tych gór stalowe, ażurowe półeczki, utwierdzone w skale (słow. stupačky).

Aktualnie doliną biegnie żółto znakowany szlak turystyczny od leśniczówki Horáreň Sokol w dolinie Wielkiej Białej Wody na płaskowyż Glac. Ruch w dolinie jest jednokierunkowy: przejście możliwe jest tylko w kierunku z dołu do góry i trwa ok. 2 godz. 45 min.

Szlaki turystyczne:

• szlak turystyczny żółty Horáreň Sokol – Veľký Sokol – Glacká cestá. Czas przejścia 2.30 h.

Źródło: wikipedia.pl

Veľký Sokol

• Kolor szlaku: żółty
• Czas przejścia: 2:30h
• Długość: ok. 6km
• Wodospady: Malý vodopád (8,5m), Veľký vodopád (7m)
• Przewyższenie: 289m (610 - 899m n.p.m.)
• Dostęp: najdogodniejsze dojście od strony Autokampingu Podlesok (dojście zielonym szlakiem w kierunku osady Pila (1h) i dalej tym samy szlakiem do ujścia potoku Sokol (1/2 h)
• Trudności w przejściu: na szlaku liczne kładki nad wodą, drabiny i podesty.
• Uwagi: szlak jednokierunkowy

Proponowana trasa:

• Podlesok - Píla (szlak zielony, dwukierunkowy, 1:00h),
• Píla - Veľký Sokol-ústie (szlak zielony, dwukierunkowy, 0:30h),
• Veľký Sokol-ústie - Glacká cesta (szlak żółty, jednokierunkowy, 2:30h),
• Glacká cesta - Glac-býwalá horáreň (szlak czerwony, dwukierunkowy, 0:20h),
• Glac-býwalá horáreň - Malá Poľana (szlak czerwony, dwukierunkowy, 0:30h),
• Malá Poľana - Glac-Malá Poľana (szlak niebieski, dwukierunkowy, 0:10h)
• Glac-Malá Poľana - Suchá Belá-vrchol (szlak niebieski, dwukierunkowy, 0:15h),
• Suchá Belá-vrchol - Pod Vtáčím hrbom (szlak żółty, dwukierunkowy, 0:25h),
• Pod Vtáčím hrbom - Nad Podleskom (szlak czerwony, dwukierunkowy, 0:40h)
• Nad Podleskom - Podlesok (szlak czerwony, dwukierunkowy, 0:20h),
• Łączny czas przejścia: 6:40h.