Teatr Zdrojowy im. Fryderyka Chopina w Dusznikach-Zdroju

Teatr Zdrojowy nosi imię Fryderyka Chopina dla uczczenia pobytu i pierwszego koncertu zagranicznego artysty w sierpniu 1826 roku. Naczelną intencją budowy teatrów uzdrowiskowych było zaspakajanie potrzeby dobrej rozrywki. Dotychczas teatry budowano przede wszystkim w większych miastach Europy. W okresie, gdy zaczęły powstawać uzdrowiska, nowożytne budownictwo teatralne miało już ponad dwustuletnią tradycję.

Organizacja budowy scen teatralnych była związana z ogólną akcją kulturalną Fryderyka II, króla Prus, który specjalnym zarządzeniem nakazał przygotowanie scen dla wędrownych trup teatralnych. Miały one odgrywać sztuki dla mieszczan i wojska. Wszelkie święta miały być uświetnione zabawą i sztuką teatralną. U schyłku XVIII wieku w wielu miastach i kurortach tworzone były towarzystwa krzewiące kulturę teatralną, tzw. Theaterbetrieb. To one między innymi inspirowały budowę lub adaptację sal przeznaczonych na inscenizacje teatralne i koncerty. Opinia takiego towarzystwa miała wpływ na decyzję o budowie obiektu teatralnego w kurorcie dusznickim. Rada Miejska przyjęła po długiej dyskusji opcję budynku wielofunkcyjnego, mającego pełnić jednocześnie rolę teatru, sali koncertowej, galerii, miejsca spotkań towarzyskich, a nawet sali balowej, jeśli zajdzie taka potrzeba. Należy przyznać, że była to decyzja wyjątkowo przemyślana, wszak budowla ta działa do dziś, według ówczesnych zamierzeń. W Polsce takie obiekty określano wówczas „domem gościnnym” lub „dworcem gościnnym”, czasem mało precyzyjnie „domem zdrojowym” lub z niemiecka „kurhausem”. Niemcy jednak nazywają go „Gesellschafthaus” (dom towarzyski), co odpowiada czeskiemu „spolecenski dum” i wydaje się chyba najlepiej określać przeznaczenie budynku. Chodziło bowiem o dostarczenie gościom uzdrowiskowym właściwej rozrywki i umożliwienie kontaktów towarzyskich. Pacjenci kurortu z jednej strony dysponowali dużą ilością wolnego czasu, który nie zawsze można było spędzić ciekawie w miejscu zakwaterowania, z drugiej pozytywne bodźce płynące z kontaktu z dobrą muzyką, rozrywką i miłym towarzystwem odwracały uwagę od dolegliwości i uprzyjemniały długą i niekiedy nużącą kurację. Rozrywka będąca źródłem radości i dobrego nastroju od dawna traktowana była przez lekarzy na równi z innymi leczniczymi czynnikami uzdrowiska. Dom towarzyski jako centrum życia kulturalnego spełniał więc w kurorcie istotną rolę.

Budynek dawnego teatru zdrojowego w Dusznikach – współcześnie zwany „Dworkiem Chopina” powstał w 1802 roku z całym zespołem zdrojowym trzech innych obiektów skupionych wokół placu zdrojowego. Autorem projektu tego kompleksu był królewski architekt, nadinspektor budowlany C. H. Geisler, wybitny uczeń Karla Gotharda Landhausa – jednego z najzdolniejszych architektów owego czasu, projektanta domów towarzyskich w Cieplicach i Lądku Zdroju. Ta pierwsza zabudowa zdrojowa powstała na życzenie króla Prus. Po przeprowadzonych oficjalnych badaniach chemicznych dusznickich wód mineralnych, wcielenie w życie królewskiego zalecenia o organizacji zdroju na wzór ówczesnego uzdrowiska lądeckiego, podjął się minister do spraw Śląska Hoym. To on zainicjował udzielenie miastu pożyczki w wysokości 12 tysięcy talarów na realizację inwestycji. Sam wniósł nawet na ten cel prywatną darowiznę w wysokości 5 tys. talarów. Zasugerował władzom miasta nabywanie gruntu w obrębie uzdrowiska (jak podawała popularna Gazeta Śląska z 1804 roku, teren pierwszego zdroju gmina zakupiła od miejscowych rolników Aulicha i Kastnera w 1803 roku). Kontrakt na budowę kompleksu – czterech obiektów zdrojowych – opiewał na kwotę 16.229 talarów i podpisany został w dniu 21 grudnia 1801 r. przez wykonawców: Georga Kreczmera i murarza Stillera z Ebersdorfu (obecnie Stojków, kiedyś w pow. bystrzyckim). Rzemieślnik ten posiadał spore doświadczenie fachowe. W założeniu przyjęto jednolitą kompozycję planu, opartą o prostokątny plac i symetrię układu. Jednolicie zaprojektowano realizację budynków w przestrzeni (jedno lub dwukondygnacyjne budynki z charakterystycznymi dla tego regionu elementami, czterospadowymi dachami oraz klasycystycznymi detalami. Plany te znalazły poparcie w Kamerze Wojenno-Dominalnej.

Pod koniec lutego 1802 roku zgłosiła ona natychmiast gotowość zapewnienia Geislerowi współpracowników i robotników budowlanych. Korzystając z przychylności łagodnej i ciepłej wiosny, na przełomie marca i kwietnia 1802 roku przystąpiono do prac wstępnych. Uroczystość położenia kamienia węgielnego pod budowę Teatru Zdrojowego odbyła się w dniu 6 maja 1802 roku, o godzinie 15.00, udział w niej wzięli przedstawiciele władz miasta w osobach: burmistrz Johann Kinzel, radni Swiederau i Zimmermann, architekt królewski Chrystian Geisler, proboszcz parafii św. Apostołów Piotra i Pawła J. Weidlich oraz licznie przybyli mieszkańcy. Sprawna organizacja pracy przyczyniła się do szybkiego wykonania zamierzeń, budowę ukończono w trzeciej dekadzie września. Na początku października tego samego roku odbył się pierwszy uroczysty spektakl teatralny i przekazanie obiektu zarządowi miejskiemu. Do końca 1805 roku wykonano wszystkie zaplanowane elementy uzdrowiska (sala bilardowa, pawilonik pijalni, łącznie z parkiem zdrojowym i aleją wiodącą od zdroju do miasta). O ile cały kompleks uzdrowiskowy powstał z polecenia władz królewskich, to budowa teatru zaistniała wyłącznie z inicjatywy samych duszniczan: burmistrza von Sweinichena, radnych Zulicha, Kincla i lekarza zdrojowego dr Blottnera. Znaczyło to, że ówczesna elita miejska miała już pełną wiedzę o kulturalnych potrzebach gości kuracyjnych. Ponadto teatr podkreślał prestiż miasta… Dziś budynek tak dobrze znany w świecie jako Teatr Zdrojowy jest najstarszym obiektem w dusznickim zdroju i w całości podlega ochronie.

Źródło: duszniki.pl

• Czynny codziennie w godzinach: 10:00 – 17:00.
• Nieczynny w dniach: Nowy Rok, Niedziela i Poniedziałek Wielkanocny, Pierwszy Dzień Świąt Bożego Narodzenia, Boże Ciało.