Park zamkowy w Janowcu

Park wraz z zamkiem zlokalizowany jest w pd. części wsi Janowiec (niem. Johnsdorf) w nieznacznym oddaleniu w kierunku pn. od drogi krajowej nr 12, pomiędzy Szprotawą a Żaganiem. Granice parku wyznaczają od pn. łąki, od wsch. droga gruntowa z aleją lipową (Tilia cordata), od zach. rzeka Iławka, a od pd. relikty dawnych umocnień ziemnych. Teren otaczają od pn. i wsch. łąki oraz budynki mieszkalne, od zach. zabudowa wsi wraz z gotyckim kościołem, natomiast od pd. budynki folwarczne. Park krajobrazowy wraz z dwoma stawami i ciekami wodnymi zajmuje łącznie powierzchnię ok. 2,6 h. Dominującym elementem założenia jest zamek zlokalizowany w pd. części, otoczony fosą (obecnie suchą) z nasypem do przejazdu bramnego od strony wsch. oraz wysokim wałem ziemnym (wallgraben) od strony pd. Do założenia prowadzi od pd. droga gruntowa ze zjazdem na podwórze folwarczne, przy którym znajduje się główne wejście do zamku.

Na podstawie materiałów źródłowych wiemy, że na pocz. XV w. majątek ziemski w Janowcu należał do rodzin von Nechern, von Kitlitz i von Stensch. W tym czasie wzniesiony został zamek, w którym wyróżnić można dwie fazy budowy. Pierwsza, gotycka z XV w., druga z poł. XVI w. nadająca budowli typ siedziby renesansowej. W latach 1701-1804 ziemie stanowiły własność rodu von Knobelsdorff. Przypuszczalnie mogło wówczas powstać pierwotne założenie ogrodowe, zajmujące teren pomiędzy zamkiem a rzeką. Z tego czasu pochodzi także rów melioracyjny, połączony z rzeką oraz przepustem pod groblą, przecinający teren po stronie pn. zamku. Grobla, z obecnie 200-letnim starodrzewem, stanowiła dawniej drogę przy zamku. Na pocz. XIX w. majątek został odjego śmierci majątek odziedziczyła żona Maria von Steinach, od której posiadłość zakupił w 1882 r. Oskar von Debitsch. W okresie tym miały miejsce ostatnie przekształcenia parku. W 3 ćw. XIX w. w jego pn. części założono niewielki staw o wydłużonym kształcie. Na pocz. XX w. bezpośrednio za stawem na miejscu łąk założono większy zbiornik wodny w kształcie zbliżonym do prostokąta z wyspą. Od 1906 r. do II wojny światowej majątkiem zarządzał syn Oskara – Jan von Debitsch. Po II wojnie światowej majątek przeszedł na rzecz Skarbu Państwa i był użytkowany przez PGR. Rozebrano wówczas budynek znajdujący się po pn. stronie zamku. W części pd.-wsch. wybudowano zbiorniki szamba oraz budynki gospodarcze wykorzystywane przez PGR. Od kilku lat zamek wraz z parkiem należy do prywatnych właścicieli.

Założenie parkowe charakteryzuje się swobodną kompozycją z czytelnym tarasowym ukształtowaniem terenu pomiędzy elewacją zach. zamku a rzeką, stanowiącym pozostałość po założeniu ogrodowym. Zachowane są ponadto elementy umocnień tj. fragment fosy przy wsch. i pd. elewacji zamku oraz wał ziemny z wiekowymi dębami. Bez większych przekształceń zachowała się grobla z przepustem i wytyczoną na niej drogą w środkowej części parku oraz stawy z otaczającym je starodrzewem. Nieregularny układ ścieżek między zbiornikami wodnymi powiązany jest z zabudową mieszkalną przy wsch. granicy parku. Wzdłuż drogi po wsch. stronie parku zachowana jest aleja ok. 130-letnich lip drobnolistnych (Tilia cordata). Wjazd do zamku podkreślają dwa wiekowe kasztanowce białe, znajdujące się po obu stronach nasypu przed bramą główną.

Na terenie założenia dominują rodzime gatunki drzew liściastych. Najstarszy drzewostan tworzą dęby szypułkowe (Quercus rober), rosnące na wale przy zamku, w wieku ok. 180 lat. Wśród pozostałych gatunków odnaleźć można lipy drobnolistne (Tilia cordata) i wierzby białe (Salix alba) oraz nieliczne lub pojedyncze gatunki jabłoni (Malus), czeremchy późnej (Prusnus serotina), kasztanowców białych (Aesculus hippocastanum), olszy czarnej (Almus glutinosa), gruszy (Pyrus), grabu pospolitego (Carpinus betlulus), świerku pospolitego (Picea excelsia). Na obszarze parku występują także siedliska bluszczu pospolitego (Hedera helix), obejmujące sukcesywnie pnie i korony drzew. W pobliżu rzeki znajdują się również samosiewy bzu czarnego (Sambucus nigra) i miejscami głogu (Crataegus).

Park posiada obecnie widoczne ubytki nasadzeń. Podmokły teren parku stał się od kilku lat siedliskiem bobrów, których aktywność widoczna jest w postaci podciętych pni drzew. Stawy są częściowo zarośnięte i zamulone, wraz z ciekami wodnymi wymagają oczyszczenia. Część drzew poddana została cięciom pielęgnacyjnym. Wokół zamku w ostatnich latach usunięto samosiewy drzew i krzewów. Na obszarze parku w wyniku podziału nieruchomości, wprowadzono współczesne wygrodzenie z siatki, która zaburza przestrzeń kompozycyjną całego założenia.

Źródło: lwkz.pl