Wąwóz "Lipinki" w Wąwolnicy
Wąwóz ten rozcina lewe zbocze doliny Sanicy, lewobrzeżnego dopływu Bystrej, po północnej stronie cmentarza w Wąwolnicy. Jest to wąwóz o genezie drogowej, powstały na dawnej drodze Kazimierz-Lublin, będącej odcinkiem ważnego niegdyś, międzynarodowego szlaku handlowego.
Prowadził on z Wielkopolski na Ruś i uczęszczany był od wczesnego średniowiecza. W ciągu kilkusetletniego rozwoju wąwóz w swoim zasadniczym odcinku przeszedł ewolucję od klasycznej głębocznicy, do typowego wąwozu dolinnego z aktywnymi formami zboczowymi. Dno wąwozu jest obecnie zabezpieczone na szerokości 3-4,5 m nawierzchnią z kostki brukowej z bocznymi rynienkami odpływowymi. Cały wąwóz liczy ponad 1 km długości, zaś w jego przebiegu z zachodu na wschód wyróżniają się trzy odcinki w różnych stadiach rozwoju.
Najmłodszy odcinek górny, o długości 300 m, wcina się w wierzchowinę lessową na głębokość zaledwie 1-2 m. Spadek dna jest niewielki i wynosi 1º. Wąwóz ma przekrój skrzynkowy, o szerokości dna ok. 4 m. Krawędzie porastają krzewy: trzmielina, leszczyna, czarny bez oraz młode drzewka: lipy i klony. Naświetlone zbocza porastają gęsto byliny, jak: pokrzywa i różne pnącza oraz trawy. W końcowym fragmencie tego odcinka krawędzie rozcięte są przez drogi wyjazdowe na pola.
Odcinek środkowy, o długości 250 m, rozcina skłon wierzchowiny na głębokość 3-5 m. Spadek dna, o szerokości 5 m, wynosi 2-3º. Wąwóz w tym odcinku przypomina głębocznicę i ma przekrój skrzynkowo-trapezoidalny. Zbocza, w dolnej części podcięte podczas budowy drogi i niemal pionowe, w górnej mają nachylenie 50-70º i są porośnięte trawą (ekspozycja południowa) lub mchem (ekspozycja północna) oraz rzadko krzewami: leszczyną i kruszyną. Krawędzie porasta starodrzew lipowy (stad nazwa – Lipinki).
Poniżej odcinka środkowego wąwóz, zachowując początkowo profil głębocznicy, pogłębia się do 7-10 m, gdyż odcinek dolny rozcina zbocze doliny Bystrej. Zbocza, narażone na obrywy, początkowo zabezpieczone są u podstawy ażurowymi płytami betonowymi. W dalszym przebiegu tego odcinka spadek dna wzrasta nawet do 6º, zaś głębokość wąwozu do 10-13 m. Lessowe zbocza są miejscami obrywiste, miejscami zaś porozcinane przez zawieszone wysoko nad dnem kotły i ślepe dolinki sufozyjne. Prawdopodobnie powstały one w miejscach dawnych wyjazdów na pola we wczesnej fazie rozwoju wąwozu. Obecnie czynny jest jeden wyjazd z prawej strony (patrząc w dół wąwozu) na cmentarz. Wąwozem przebiega szlak turystyczny czerwony oraz granica Kazimierskiego Parku Krajobrazowego.
Źródło: kraina.org.pl
