Karpacki Bank Genów w Jaworzynce
Budowę Stacji Terenowej Karpackiego Banku Genów w Nadleśnictwie Wisła rozpoczęto już w 1994 roku. Naukowego wsparcia udzieliła Akademia Rolnicza z Krakowa. Dlaczego wybrano właśnie te okolice? Ponieważ świerk istebniański ma opinię najdoskonalszego w świecie: dorodnego, pięknego, odpornego na złe warunki atmosferyczne, łatwego w uprawie. Nasiona świerka zbiera się z wyselekcjonowanych drzew, rosnących w matecznikach Beskidów Śląskiego i Żywieckiego. Zimą wdrapują się na ich wierzchołki tzw. „szyszkarze”, czyli zbieracze szyszek. Później trafiają one do wyłuszczarni, gdzie są suszone, łuskane i selekcjonowane. Wreszcie - w dokładnie opisanych pojemnikach - nasiona umieszcza się w chłodniach nastawionych na minus 20 stopni Celsjusza. W nich mogą być przechowywane nawet przez kilkadziesiąt lat. A popyt na beskidzkie świerki nie słabnie. Pożądają go w różnych krajach Europy, a nawet świata. Dla zainteresowanych przyrodą zorganizowano przy Banku Muzeum Świerka. Prezentuje się w nim wiele ciekawostek, chociażby związanych z karierą muzyczną tego drzewa. Jest przecież pożądanym materiałem lutniczym. Poza ochroną rodzimych drzew, w Jaworzynce prowadzi się także wolierową hodowlę głuszców. Te piękne kuraki, największe na naszym kontynencie, zostały prawie zupełnie wytępione. Przez stulecia człowiek z lubością na nie polował, człowiek też musi im pomóc. Także i w tym wypadku pomyślano o wielbicielach ptaków, organizując wolierę pokazową. Można w niej podglądnąć głuszce przez weneckie lustra, nie niepokojąc ich.
Muzeum Świerka Istebniańskiego założone zostało przy szkółce leśnej Wyrchczadeczka. Znajdują się tu materiały naukowe i historyczne dotyczące świerka rasy istebniańskiej oraz eksponaty związane z historią i kulturą Beskidu Śląskiego. W pobliżu szkółki rośnie drzewostan pokazowy.
Obecnie świerk istebniański wykorzystywany jest głównie do produkcji instrumentów lutniczych, jako materiał rezonansowy, a rosnące na terenie Istebnej i okolic świerki uważane są za najlepsze drzewostany nasienne w Europie. Aby chronić genetyczne wartości świerkowych lasów i zachować je dla potomnych, utworzono Regionalny Bank Genów Świerka.
Muzeum jest integralną częścią szkółki leśnej oraz Karpackiego Banku Genów, które stanowią bardzo dobrą bazę dla działalności edukacyjnej. Przy szkółce zlokalizowana jest również Woliera Pokazowa, w której możemy podziwiać głuszce, hodowane tu przez Nadleśnictwo Wisła. Wszyscy chętni mają niepowtarzalną okazję obserwować żywe głuszce i cietrzewie, a także obejrzeć filmy, czy prezentacje multimedialne poświęcone zarówno tym ptakom, jak i ochronie przyrody. Poza ochroną i rekonstrukcją gatunkową woliera przybliża turystom oraz miłośnikom przyrody zwyczaje i zachowania głuszca oraz promuje walory przyrodnicze beskidzkich lasów.
Źródło: slaskie.travel / istebna.eu
Obszar Nadleśnictwa Wisła, wchodzący w skład Śląska Cieszyńskiego, był we władaniu Piastów z linii śląskiej do 1653 r., a już od 1515 r. obszar ten wszedł w strefę wpływu rodu Habsburgów. Po wygaśnięciu linii Piastów Cieszyńskich, na mocy zarządzenia Cesarza Ferdynanda III, dobra cieszyńskie wcielono do królewsko-cesarskiej Komory we Wrocławiu jako dobra kameralne. W 1826 r. arcyksiążę Karol Ludwik Habsburg utworzył tzw. Komorę Cieszyńską. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 r. majątek Fryderyka Habsburga na mocy traktatu w Saint Germain przejęło Państwo. W ten sposób lasy obecnego Nadleśnictwa Wisła weszły w skład Zarządu Lasów Państwowych.
Nadleśnictwo Wisła zostało utworzone z byłych Nadleśnictw Wisła i Istebna w grudniu 1973 r. Gospodaruje ono lasami Skarbu Państwa o powierzchni 8 800 ha oraz nadzoruje 3 800 ha lasów prywatnych. Administracyjne nadleśnictwo leży w południowo-zachodniej części województwa śląskiego i obejmuje swym zasięgiem teren miasta Wisła i gminy Istebna.
Na terenie Nadleśnictwa Wisła znajdują się cztery ścieżki edukacyjne: Barania Góra, Olza, Przy Nadleśnictwie oraz Malinka. Ponadto nadleśnictwo dysponuje kilkoma obiektami, które również biorą czynny udział w edukacji przyrodniczo leśnej. Należą do nich, oprócz Muzeum Świerka Istebniańskiego, Ośrodek Edukacji Ekologicznej, Izba Leśna na Przysłopiu, Izba Historyczna przy Nadleśnictwie, Chatka Leśna na Przysłopiu, Karpacki Bank Genów oraz Wolierowa Hodowla Głuszców wraz z Wolierą Pokazową.
Warto wspomnieć, że teren Nadleśnictwa Wisła był w czasach Habsburgów chętnie odwiedzany przez ważne osobistości. Na polowania na liczne wtedy głuszce udawali się tutaj arcyksiążę Fryderyk wraz z małżonką Izabellą. Bywali tu także cesarz niemiecki Wilhelm, generał Hindenburg, cesarz Karol i generał Hotzendorf. Również i w późniejszym okresie międzywojennym Lasy Śląska Cieszyńskiego były świadkiem wielu wydarzeń ze świata polityki. W Nadleśnictwie Wisła został wybudowany pałacyk myśliwski dla Prezydenta Rzeczypospolitej, w którym częstym gościem był Prezydent prof. Ignacy Mościcki. Odbywały się tutaj liczne spotkania towarzyskie i polowania.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Zwiedzanie możliwe jest po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym. Bez uzgodnienia można zwiedzić wyżej wymienione obiekty w godzinach 12.00-13.00 od poniedziałku do piątku.
