Dawny Ratusz w Krakowie

Początki: XIV – XV wiek
Krakowski ratusz wzniesiony został na przełomie XIII i XIV wieku, najstarsza informacja źródłowa o ratuszu pochodzi z 1313 lub 1316 roku. W 1384 roku wzmiankowano istnienie w ratuszu więzienia. W latach 1397–1399 wzniesiono Dom Notariusza. W drugiej połowie XIV wieku w wyniku przebudowy ratusz zyskał trzecią kondygnację, a także blendowane szczyty ze sterczynami, ośmioboczne wieżyczki na narożnikach, arkadowy ganek-loggia od wschodu, pełniący rolę trybuny. Na początku XV wieku zbudowano istniejącą do dzisiaj gotycką wieżę ratuszową.

Rozwój: XVI – XVIII wiek
W latach 30. i 40. XVI w. ratusz zmodernizowano, zakładając wielkie okna w jego wschodniej elewacji. W 1547 roku od południa zbudowano nowe kabaty. W latach 1561–1563 wzniesiono zwieńczony w XVII wieku attyką Spichlerz. W 1678 roku powstało drugie piętro ratusza od strony wschodniej (mieszczące arsenał), nakryte dachem pogrążonym i zwieńczone attyką. Znajdował się tam balkon wsparty na dwunastu konsolach. Balkon ten zawalił się w 1702 roku, przygniatając szwedzkich żołnierzy. W 1713 roku wzmiankowano, że wieża ratusza grozi bliską ruiną, w związku z tym przemurowano część ścian, a w latach 1779-1780 usunięto gotyckie wykusze. Po 1782 roku wzniesiono klasycystyczny odwach przylegający do wieży ratuszowej. Przed 1782 rokiem zmianie uległo zwieńczenie, które nakryto nowym XVIII wiecznym hełmem, w miejsce starego gotyckiego podobnego do zwieńczenia Wieży Mariackiej.

Wyburzenie ratusza i odbudowa odwachu: XIX wiek
W dniu 1 marca 1817 roku na posiedzeniu Zgromadzenia Reprezentantów Wolnego Miasta Krakowa uchwalono m.in., co następuje: Ponieważ część gmachu starym Ratuszem zwanego od dawna na spichrze obrócona w stanie opustoszałym znajduje się; te więc spichrza mają być zburzonymi kosztem skarbu i materiał na fabrykę skarbową użyty. Gdy trzy lata później przystąpiono do realizacji tej uchwały, tj. do wyburzania spichlerza, mury właściwego ratusza zarysowały się na tyle poważnie, że musiano rozebrać i sam ratusz, zostawiając jedynie wieżę i obszerne piwnice. W 1820 roku ratusz został zburzony mimo pierwotnych zamiarów wyburzenia jedynie spichlerza. Niektóre elementy zabytkowe zostały zdeponowane w innych krakowskich budynkach (np. portal i drzwi z Izby Pańskiej od 1856 roku w Collegium Maius, galeria portretów sztalugowych z Izby Ławniczej w Instytucie Technicznym, następnie w Szkole Sztuk Pięknych, od 1913 roku w Sali Portretowej magistratu przy placu Wszystkich Świętych). Myśl o odbudowie ratusza kilkakrotnie powracała w ostatnich dekadach XIX i na początku XX w. W roku 1829 nastąpiła zagospodarowanie przestrzeni po zburzonych kabatach, wtedy też rozbudowano odwach. W latach 1881–1882 wzniesiono nowy, neogotycki odwach.

Remonty: XX – XXI wiek
7 sierpnia 1937 w ratuszu odsłonięto tablicę ze słowami Józefa Piłsudskiego z 10 października 1919.

Po II wojnie światowej, w 1946 zburzono neogotycki odwach utożsamiany z wrogim panowaniem austriackim oraz niemieckim. Obecnie po Krakowskim Ratuszu pozostała jedynie wieża ratuszowa wraz z piwnicami. Pozostałości te są systematycznie odnawiane i remontowane. Prace architektoniczne prowadzone były w następujących latach:

• 1962–1967 (odrestaurowanie piwnic)
• 1983–1987 (przebudowanie piwnic dla potrzeb ówczesnego Teatru Maszkaron, dzisiejsza Scena pod Ratuszem Teatru Ludowego)
• 1997–1998 (remont piwnic)

Źródło: wikipedia.pl