Rynek w Kraśniku

Miasto jest położone przy dawnym szlaku prowadzącym ze Śląska i Gór Świętokrzyskich do Włodzimierza i Kijowa. Od początku XIII wieku do drugiej połowy XIV wieku Kraśnik stanowił część kasztelanii zawichoskiej. W drugiej połowie XIV wieku należał do Gorajskich. W 1377 r. król Ludwik Węgierski potwierdził własność i nadał Kraśnikowi prawo niemieckie w miejsce polskiego. W 1403 r. istniał tu kościół parafialny pw. św. Pawła. Przed 1410 r., jako posag Anny z Goraja, córki Dymitra z Goraja herbu Korczak, miasto przeszło w ręce Tęczyńskich. To oni doprowadzili je do rozkwitu. Od 1558 r. właścicielami miasta byli książęta Olelkowicze-Słuccy, a później Radziwiłłowie. W 1604 r. miasto kupił hetman wielki koronny Jan Zamoyski, włączając je do Ordynacji Zamojskiej, w skład której wchodziło do 1866 r. Miasto wielokrotnie niszczyły pożary, z których największy wzniecili Szwedzi w 1657 r. W 1813 r. spłonęło 3/4 zabudowy i ratusz.

Od XIV wieku miasto otoczone było wałami. Na ich miejscu ok. 1465 r., z inicjatywy Jana Tęczyńskiego, powstały ceglano-kamienne mury obronne z dwiema bramami: Lubelską i Sandomierską. Rozebrano je w drugiej połowie XIX wieku. Dodatkowymi punktami oporu były kościół otoczony wysokim murem i zamek. Ten ostatni powstał już w XIV wieku na północny zachód od miasta, na górze otoczonej mokradłami. Była to czworoboczna budowla z kamienia i drewna. Na jego dziedzińcu stała kaplica pw. Matki Bożej Loretańskiej. Już w 1646 r. zamek chylił się ku upadkowi, a w 1657 r. został doszczętnie zniszczony przez Szwedów. Jego pozostałości rozebrano w pierwszej połowie XVIII wieku. W 1878 roku Kraśnik, po udziale w powstaniu styczniowym, utracił prawa miejskie.

W 1914 i 1915 r. w okolicach miasta miały miejsce ciężkie walki austriacko-rosyjskie (bitwa pod Kraśnikiem). Dla poprawy zaopatrzenia frontu Rosjanie zbudowali linię kolejową Lublin – Rozwadów, którą oddano do użytku w dniu 31 grudnia 1914 r.

Po odzyskaniu niepodległości Kraśnik na nowo otrzymał prawa miejskie. W latach 1937–1938, w ramach tworzenia Centralnego Okręgu Przemysłowego, na północ od miasta w lesie Budzyń wzniesiono zakład zbrojeniowy. Miał on wytwarzać amunicję dla artylerii, ruszyła jednak tylko produkcja zapalników. Zakład przejęli Niemcy, produkowano tu części do samolotu Heinkel. W 1939 obszar miasta powiększono kosztem gminy Dzierzkowice.

Od 1922 r. w mieście stacjonował 24 Pułk Ułanów, który w czasie kampanii wrześniowej 1939 r. wziął udział w walkach w składzie 10 Brygady Kawalerii.

Podczas okupacji w 1942 r. utworzono w Budzyniu obóz koncentracyjny, podobóz Lublin (KL). Zginęło w nim 8 tys. ludzi. 9 października 1942 roku oddział Gwardii Ludowej pod dowództwem Grzegorza Korczyńskiego rozbił areszt w Kraśniku i uwolnił kilkudziesięciu aresztowanych. Podczas akcji wywiązała się walka, w której zginęło dwóch żandarmów i jeden partyzant. W nocy z 31 grudnia 1942 na 1 stycznia 1943 w ramach akcji „Wieniec II” wysadzono w powietrze przepust kolejowy pod Kraśnikiem. Oddziałem Szarych Szeregów dowodził Tadeusz Zawadzki (ps. Zośka), bohater książki Aleksandra Kamińskiego Kamienie na szaniec.

10 marca 1945 w Kraśniku został zamordowany przez "nieznanych sprawców" ks. Stanisław Zieliński, rektor kościoła pw. Świętego Ducha i kapelan Narodowych Sił Zbrojnych.

Od maja 1949 roku uruchomiono produkcję w Fabryce Wyrobów Metalowych (produkcja łożysk kulkowych i narzędzi precyzyjnych).

W 1975 roku miasta Kraśnik Lubelski i pobliski Kraśnik Fabryczny oraz wsie położone między nimi Piaski i Budzyń połączono w jedno miasto.

Źródło: wikipedia.pl