Rynek w Lanckoronie
A-386/81 z 10.03.1981 [A-896/M]
Pięknie położona Lanckorona może się pochwalić zachowaną XIX-wieczną małomiasteczkową zabudową oraz układem urbanistycznym wokół rynku, niezmiennym od średniowiecza. Na rynku tym bywał między innymi Józef Piłsudski czy Ignacy Mościcki. Dziś spacerują po nim artyści i turyści.
Rynek w Lanckoronie tętnił życiem w okresie międzywojennym, tętni także dzisiaj. Na nim swe pracy wystawiają malarze i fotograficy, miłośnicy sztuki i architekci. A jest to nietypowy rynek, ponieważ Lanckorona jest położona na zboczu góry, jest on - jak powiadają, najbardziej stromym rynkiem na Bursztynowym Szlaku. Jego wymiary to 90 na 110 metrów. Otoczony jest siecią uliczek z drewnianymi domami z końca XIX wieku.
W 1869 roku miał miejsce ogromny pożar, który strawił 79 domów znajdujących się wokoło rynku, jednak wkrótce powstały stylizowane nowe domki, które możemy podziwiać obecnie. Najlepiej zachowane stoją przy wschodniej pierzei rynku oraz na ulicach Świętokrzyskiej, Zamkowej, Krakowskiej i Piłsudskiego. Do zabytkowej zabudowy należy także kościół parafialny świętego Jana Chrzciciela. Powyżej kościoła, wśród drzew, ukryte są ruiny zamku.
Rynek Lanckorony otoczony drewnianymi domami podcieniowymi jest jednym z ładniejszych zespołów dawnego budownictwa drewnianego w kraju. Urokliwe, śliczne parterowe domki są pokryte gontem, mają wysunięte poddasza, ganki z kratownicowymi balustradami i malownicze głębokie podcienia, w których kiedyś kupcy wystawiali swoje towary. Charakterystyczne wystające poza obwody budynków dachy, to specyficzny efekt interpretacji lokalnego prawa stanowiącego, że posiadłość kończy się na linii dachu. Domy oddzielone są od siebie miedzuchami (wąskimi przejściami między budynkami). Szerokie bramy wjazdowe często kryją za sobą piękne, rozległe ogrody.
Wśród zabudowy na uwagę zasługuje Izba Regionalna imienia Antoniego Krajewskiego, utworzona w 1967 roku. Mieści się ona w malej drewnianej chatce, cudem ocalałej z wielkiego pożaru z 1869 roku. Ekspozycja prezentuje historię Lanckorony, wykopaliska archeologiczne z terenu zamku, eksponaty przedstawiające życie codzienne mieszkańców i co najważniejsze, makietę rynku sprzed pożaru. Część ekspozycji poświęcona została konfederacji barskiej.
W Lanckoronie od lat organizowane są imprezy cykliczne: Jarmark Wielkanocny, Jarmark Świętojański oraz grudniowy festiwal "Anioł w miasteczku". Lanckorona nazywana jest często Miasteczkiem Aniołów, bo one są tu dosłownie wszędzie. Największy, z wyciętym sercem, wita na rynkowym skwerze. To współczesna rzeźba wykonana przez włoskiego artystę Enrico Muscetra, na co dzień mieszkającego w Krakowie. Zwiedzając Lanckoronę możemy dać się prowadzić słowom piosenki Marka Grechuty, „Widok z balkonu willi w Lanckoronie to panorama bitwy nieskończonej; pola, przez które nie popędzą konie, póki nie będzie zboże wykoszone (…) Stroma uliczka wiedzie do piekarni, stygnie na półkach zwyciężona gleba. Młoda piekarka sypie dla ptaszarni, pachnące ziarno w kształcie grudek chleba…”
Na Rynku można również znaleźć Studnię Marka Grechuty, uhonorowanego tytułem Anioła.
„Lanckorona, Lanckorona, rozłożona gdzie osłona, od spiekoty i od deszczu, od tupotu szybkich spraw” - śpiewał w jednej ze swoich piosenek. A na studni widnieje fragment jego najbardziej znanego utworu: „Ważne są tylko te dni, których jeszcze nie znamy…”.
Źródło: visitmalopolska.pl
Rynek w Lanckoronie powstał najprawdopodobniej w momencie lokacji miasteczka przez Kazimierza Wielkiego w latach sześćdziesiątych XIV wieku. Kształtem zbliżony jest do kwadratu i jest jednym z najbardziej stromych tego typu placów miejskich w tej części Europy, bowiem położony jest na południowym stoku Góry Lanckorońskiej. Do II poł. XVIII wieku na środku Rynku stał Ratusz, widnieje on na mapie Galicji Friedricha von Miega z ok. 1780 roku. Od końca XVIII wieku siedziba władz miasta znajdowała się w murowanym budynku dawnego Magistratu. W II poł. XX wieku siedzibę władz przeniesiono do nowo wybudowanego budynku Urzędu Gminy Lankorona.
Obecnie w dawnym Magistracie funkcjonuje sklep, bank oraz urokliwa restauracyjka w starym, artystycznym stylu - „Cafe Pensjonat”, w której na ścianach zawieszone zostały liczne malunki i rysunki Kazimierza Wiśniaka. Na początku XXI wieku przebudowano całe połacie Rynku tworząc rodzaj naturalnego amfiteatru, gdzie w dolnej części wykonano drewnianą scenę a powyżej tarasy, na których wbudowano ławeczki. Amfiteatr służy mieszkańcom i turystom jako miejsce rekreacji podczas spacerów, jest wykorzystywany także w wielu lanckorońskich imprezach plenerowych zwłaszcza tych cyklicznych, jak np. Jarmark Świętojański odbywający się w czerwcu, Międzynarodowe Warsztaty Gitarowe odbywające się w lipcu czy imprezie pn. „Romantyczna Lanckorona” odbywającej się w sierpniu.
Na środku Rynku umieszczona jest metalowa rzeźba autorstwa włoskiego artysty Enrico Muscetry „Serce Anioła”, która stała się jednym z symboli współczesnej Lanckorony. Niedaleko od niej widoczny jest jeden z najstarszych obiektów miasteczka - tzn. murowana studnia. Można przypuszczać, że studnia wykopana została w latach 60-tych XIV wieku, w tym samym czasie, w którym wytyczany był Rynek. Na studni zamieszczone zostały słowa jednej z piosenek Marka Grechuty, jednego z wielu artystów polskich zakochanych w Lanckoronie.
Rynek otoczony jest sklepikami, kafejkami i galeriami.
Źródło: visitmalopolska.pl
