Drewniany kościół pw. św. Wawrzyńca i Katarzyny w Lipie

Kościół św. Wawrzyńca i św. Katarzyny. Jest on w otoczeniu wiekowych lip. Legenda kościoła jest imponująca, ponieważ inskrypcja na odrzwiach w kruchcie głosi, że pierwotna, modrzewiowa świątynia powstała tu już w 1129 r., mimo iż pierwszy zapis o niej jest pod datą 1416 (w Gnieźnie). Lecz budowla powoli zaczęła niszczeć, co jest naturalnym procesem drewna, a liczba parafian rosła. W tej sytuacji w 1636 miejscowy proboszcz, Wawrzyniec Tadejowski, oraz Bartłomiej Ruszeński, dziedzic Ruszeniec i Lipy dobudowali do kościoła murowaną kaplicę pod wezwaniem Matki Boskiej Różańcowej, która przetrwała do dziś. Jednak to wiele nie pomogło, gdyż w 1753 r. kościół był stanie opłakanym. W 1763 r. prymas Wawrzyniec Łubieński dał ks. Wawrzyńcowi Dziurkiewiczowi pozwolenie na budowę nowego kościoła i rozbiórkę starego. Nową świątynię poświęcono 10 sierpnia 1764 r., w dniu patrona, św. Wawrzyńca. W 1805 r. fundatorowie Łukasz, Katarzyna Jurkowie, syn Mikołay, zięć Marcin Nowakowski, Szczepan Hojeński z dziećmi i przytomnemi parafianami zakupili do kościoła organy, wykonane 1801 lub 1802 przez Jana Krogulińskiego. W 1875 r. ufundowano nowy, neobarokowy ołtarz główny, wykonany jeszcze w tym roku. W jego polu głównym umieszczono obraz NMP z Dzieciątkiem, prawdopodobnie przyniesiony tu z kaplicy w 1636 r. W dniach 10-14 sierpnia widoczny jest św. Wawrzyniec z krzyżem i kratą. Powyżej obraz św. Katarzyny. Oba namalował A. K. Kolberg w latach 1873–1875. Między czterema złoconymi kolumnami ołtarza stoją figury biskupów męczenników – po lewej św. Stanisława, a po prawej stronie św. Wojciecha. W 1891 r. ks. Walery Dużyński sprowadził dwa dzwony. Na większym dzwonie znajdowała się data 1891, a na obwodzie mniejszego widniał po łacinie i gotycką czcionką napis: +Jezus+Maria+Łukasz+Marek+Mateusz+Jan. Podobno miały one wspaniały dźwięk. Jednak w 1943 r. hitlerowcy zabrali je jako surowiec przemysłu zbrojeniowego. Wprawdzie na kościelnej wieżyczce pozostał mały dzwonek zwany sygnaturką, lecz i on z nakazu okupanta musiał zamilknąć. W 1925 r. zbudowano neobarokową plebanię, która jest otoczona ogrodem i sadem z sadzawką w środku. Po II wojnie światowej, w 1948 r., do kościoła sprowadzono trzy dzwony: Wawrzyniec, Maria, Katarzyna. W 1970 r. zmieniono pokrycie dachu z gontu na blachę ocynkowaną.

Kościół został wpisany do rejestru zabytków nieruchomych (nr rej.: A.494 z 28.02.1957 i z 15.06.1967).

Źródło: wikipedia.pl