Opactwo Cystersów w Sulejowie
569 z 16.09.1971 oraz 429 z 17.08.1992
Zespół opactwa cystersów w Sulejowie został uznany za pomnik historii w 2012 roku. Klasztor obronny z kościołem, zabudowaniami i ich reliktami oraz obwarowaniami i terenem dawnych ogrodów to jeden z bardziej nobliwych i najcenniejszych polskich zabytków o wysokiej randze artystycznej oraz wartościach historycznych i naukowych. Odznacza się autentycznością zabytkowej substancji i trwałością historycznego krajobrazu kulturowego. Obok Jędrzejowa, Koprzywnicy i Wąchocka, należy do grupy dwunastowiecznych małopolskich opactw będących bezpośrednimi filiami francuskiego klasztoru cysterskiego w Morimond, założonych prawdopodobnie w związku z planowanymi akcjami misyjnymi na Rusi. Sulejów jest jedynym cysterskim opactwem warownym na terenie Polski z tak dobrze zachowanymi i silnie rozwiniętymi klasztornymi obwarowaniami późnośredniowiecznymi. Szczególną wartość artystyczną przedstawia kościół klasztorny pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny i św. Tomasza Kantuaryjskiego. Świątynia ta obrazuje przełom epok w historii sztuki, jest bowiem doskonałym przykładem przejścia stylu późnoromańskiego, utrwalonego w detalu architektonicznym i rzeźbie w styl wczesnogotycki, przejawiający się w zastosowaniu sklepienia krzyżowo-żebrowego. Surowe i skromne wnętrze kościoła znakomicie uzupełniają nowożytne marmurowe i alabastrowe ołtarze, prospekt organowy, ambona i stalle.
Bryła kościoła klasztornego zachowała się w pierwotnym kształcie. Budowla jest orientowaną bazyliką trójnawową z transeptem i prostokątnym prezbiterium. Skrzyżowanie nawy z transeptem w partii dachu akcentuje barokowa sygnaturka. Nawy kościoła przykrywa sklepienie krzyżowo-żebrowe (w części prezbiterialnej - sklepienie z XIX w.). Wejście główne do kościoła znajduje się w obrębie fasady zachodniej. Umieszczony tam portal uskokowy dekorują kolumienki z archiwoltami oraz półkolisty tympanon. Ponad domkiem portalowym znajduje się rozeta z częściowo zachowanym maswerkiem. Fasadę wieńczy trójkątny szczyt. Na wyposażenie kościoła składają się cztery wczesnobarokowe ołtarze boczne z czarnego marmuru i alabastru, prospekt organowy o bogatej snycerce z 3 ćw. XVIII w., oraz ufundowane w XVIII w.: drewniany ołtarz główny, cztery ołtarze boczne, ambona, stalle i konfesjonały. Klasztor przylegał do kościoła od strony południowej. Obecnie, znajduje się w postaci trwałej ruiny (w latach 50. XX w. prowadzono prace rekonstrukcyjne przy ścianie południowej klasztoru, którą odbudowano do wysokości drugiej kondygnacji). Jedyna ocalała część klasztoru to budynek kapitularza z 2 ćw. XIII w. ze sklepieniem wewnątrz wspartym na centralnej kolumnie o rzeźbionym kapitelu. Kościół i klasztor otoczone są pierścieniem późnogotyckich fortyfikacji, które zachowały się w postaci długich odcinków muru kurtynowego do 4 m wysokości, wież („opackiej”, „mauretańskiej”, „rycerskiej”, „attykowej”, „muzycznej”, „krakowskiej”), budynku arsenału (zwanego „zbrojownią”). W zachodnim narożniku założenia, mur został wtopiony w zabudowę gospodarczą, a w północnej części - w zabudowania, które w latach 70. XX w. częściowo zrekonstruowano i zaadaptowano na ośrodek hotelowy.
Wpis do rejestru zabytków
- Teren klasztoru oo. cystersów w Sulejowie wraz z otoczeniem, wpisany do rejestru zabytków decyzją Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków 17 sierpnia 1992 r., nr rejestru 429.
- Zespół d. opactwa Cystersów w Sulejowie-Podklasztorzu, wpisany do rejestru zabytków decyzją Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków z dnia 16 września 1971 r., nr rejestru 569/239 A.
- Wiadomo ponadto, że klasztor uznano za zabytek decyzją z dnia 8 stycznia 1931 r. (decyzji brak).
Źródło: zabytek.pl
W 1176 r. książę Kazimierz Sprawiedliwy osadził w Sulejowie cystersów przybyłych z Morimond w Burgundii i przekazał im okoliczne dobra. W 1232 r. arcybiskup gnieźnieński Pełka konsekrował kościół, niedługo potem rozpoczęto wznoszenie wschodniego skrzydła klasztoru. W XIII w. rozwój klasztoru utrudniały częste najazdy tatarskie, dlatego założenie otoczono fosą z częstokołem (zapewne), a od XIV w. rozpoczęto wieloletnie prace przy wznoszeniu murowanych obwarowań obronnych. Szczególną opieką otoczył cystersów Władysław Łokietek nadając im liczne przywileje. W 1318 r. odbył się w klasztorze zjazd możnych i rycerstwa, na którym uchwalono „suplikę sulejowską” - prośbę do papieża o koronację Łokietka. Wiek XVII był okresem prosperity klasztoru, chociaż zakonnicy dwukrotnie uciekali przed wojskami Szwedów i Rakoczego. W latach 1637-53 kościół wyposażony został w cztery marmurowe ołtarze oraz obrazy. Na przełomie XVI i XVII w. wybudowano pałac opata oraz założono ogrody w stylu włoskim. W XVIII w. przebudowano znajdujące się wzdłuż murów obronnych, od strony północnej, zabudowania i zamieniono je na zwartą kubaturę z przeznaczeniem mieszkalno-gospodarczym. W ciągu kilkuset lat, klasztor wielokrotnie niszczyły pożary. Klasztor podupadł w związku z kasatą w 1819 r. Od tego czasu rozpoczął się proces długotrwałego niszczenia obiektu. Część zabudowań znalazła się w posiadaniu nowoutworzonej parafii, a część została sprzedana osobom prywatnym. W 1891 r. proboszcz parafii rozebrał skrzydła klasztoru, pozostawiając je w formie zachowanej do dzisiaj w przyziemiu ruiny. Ze średniowiecznego budynku klasztornego pozostał jedynie fragment wschodniego skrzydła z kapitularzem, który z inicjatywy proboszcza został odrestaurowany. W dawnym arsenale urządzono szkołę. Już w poł. XIX w. zaczęto interesować się Sulejowem. W XX w. wielokrotnie prowadzono prace konserwatorskie, remontowe i adaptacyjne na terenie zespołu. W latach 70. XX w. wykupiono z rąk prywatnych zabudowania w części północnej założenia i poddano je adaptacji na cele hotelowe. Cystersi wrócili do Sulejowa w 1986 r. Obecnie znajduje się tutaj przeorat zwykły, obsadzony przez cystersów z Wąchocka.
Źródło: zabytek.pl
Dane teleadresowe
Cechy i udogodnienia
Inne w kategorii: Sakralne To najbliższe atrakcje w tej samej kategorii.
Najbliższe atrakcje W najbliższej okolicy znajduje się wiele ciekawych atrakcji. Oto niektóre z nich.
Powiązane artykuły W tych artykułach wspomnieliśmy o aktualnie oglądanej przez Ciebie atrakcji
Korzystając z tej strony akceptujesz, że w Twoim urządzeniu końcowym zostaną zainstalowane pliki cookies, które umożliwiają nam świadczenie usług. Brak zgody na pliki cookies oznacza, że pewne funkcjonalności strony mogą być niedostępne. Pamiętaj, że zawsze możesz zmienić te ustawienia. Więcej informacji znajdziesz w Polityce Cookies.