Stara szkoła w Miasteczku Śląskim

Budowa Publicznej Szkoły Powszechnej

Murowanej większej szkoły doczekało się Miasteczko dopiero w 1893 roku. Znajdowała się ona przyulicy Dworcowej 5 i była własnością magistratu Miasteczka Śląskiego. Kierownik szkoły miał w niej mieszkaniesłużbowe: 2 pokoje z kuchnią. Nowa szkoła posiadała 4 izby szkolne i mieszkania dla nauczycieli. Kosztbudowy wyniósł 45 tysięcy marek. Powstała na parcelach, jakie miasto kupiło od ob. Siwcowej i odspadkobierców Jarząbkowych. Prace murarskie wykonał budowniczy Kindler, a ciesielskie H. Koculla. Wedługks. dr. H. Jeziorskiego szkoła posiadała 8 klas lekcyjnych, pokój konferencyjny i salę na pomoce naukowe.

Dysponowała też ogrodem o powierzchni 500 m kw. Ponadto przy szkole zorganizowano naukę gospodarstwadomowego dla dziewcząt.Stary drewniany budynek szkolny magistrat sprzedał w 1901 r. na rozbiórkę za 315 marek.

Szkoła polska w Miasteczku (od 1922 roku)

Szkolnictwo polskie na obszarze województwa śląskiego trzeba było tworzyć od samych podstaw.Nauczycielstwo niemieckie w r. 1921/22 gremialnie opuściło te tereny, przenosząc się na stronę niemiecką. Ztych nauczycieli jedynie garstka, czująca się Polakami, stanęła do dyspozycji polskich władz szkolnych. Toteżnajtrudniejszym problemem tworzącego się szkolnictwa polskiego było pozyskanie potrzebnychkwalifikowanych polskich sił nauczycielskich. Większość pochodziła spoza Śląska, głównie z Małopolski. Zpoczątku obsada szkół była przeważnie niekompletna, ale placówka miasteczkowska już od roku 1922 aż dokońca II Rzeczypospolitej należała do szkół III stopnia, czyli najwyżej zorganizowanych. Od stronyadministracyjnej podlegała nadzorowi inspektora szkolnego w Tarnowskich Górach.

W roku 1926, według opracowania L. Musioła, w skład grona nauczycielskiego wchodzili: Rudolf Zaręba(kierownik szkoły), Paweł Mazur, Karol Reginek, Stefania Krausówna, Irena Zahaczewska, Anna Likówna,Zofia Krausówna. Zaś według ks. dr Herberta Jeziorskiego, wybitnego znawcy szkolnictwa z okresuprzedwojennego, do grona należeli również Zofia Szurlej i Józefa Brzezicka.Dziesięć lat później budynek szkoły wymagał pewnych remontów. Zwróciły na to uwagę władze szkolne.Chodziło zwłaszcza o remont dachu, pieców oraz adaptację suteren dla potrzeb gospodarstwa domowego dlastarszych dziewcząt. Niestety, przyszły dla szkoły gorsze czasy. Niezbyt dobrze wypadł jako gospodarz tejplacówki, Franciszek Szwedler. Sytuację uratował dopiero nowy rządca szkoły, Wilhelm Kluge.

W 1936 r. kiedy 7-klasowa Szkoła Powszechna w Miasteczku liczyła 392 dzieci, grono powiększyło siędo 10 nauczycieli. Za wyjątkiem Ireny Zahaczewskiej (ur. 1892 r. w Świrze) wszyscy byli nowi: FranciszekSzwedler (kierownik szkoły, ur. 1892 r. w Niegowicach), Władysław Brodzki (ur. 1905 r. w Klimontowie),Teodor Darmas (ur. 1912 r. w Miasteczku Śl.), Maria Kremerówna (ur. 1892 r. w Zamościu), Leon Modliński(ur. 1908 r. w Pajęcznie), Ludwik Pankiewicz (ur. 1909 r. w Krakowie), Józef Sołtysik (ur. 1910 r. w Orzechu),Alfons Urbańczyk (ur. 1911 r. w Gliwicach), Cecylia Wójcikówna (ur. 1910 r. w Rejowie). W szkole uczyłowięc 3 Górnoślązaków, młodych absolwentów śląskich seminariów oraz 7 nauczycieli z Polski centralnej iMałopolski. W księdze ocen z roku szkolnego 1935/36 zamiast nazwiska Leona Modlińskiego pojawia sięniejaki Jan Bujok. Rok wcześniej występuje również Stanisława Brodzka, a w roku szk. 1933/34 pojawiają sięjeszcze Stanisław Rolski i Herman Krupop. W danych z 5 października 1937 roku do szkoły było zapisanych408 dzieci.

Życie szkoły w latach powojennych

Stosunkowo niewiele informacji udało mi się zdobyć na temat funkcjonowania szkoły w czasie II wojnyświatowej. Z relacji absolwentów wynika, że nauka odbywała się normalnie, tyle tylko, że w języku niemieckim.Z lat 1940- 1944 zachowało się świadectwo szkolne, z którego wynika, że dzieci uSportu Szkolnego odbyły się również wybory do Sejmu i Rad Narodowych. Pierwsza sesja PMRN, na którejwybrano przewodniczącego w osobie Emanuela Tobora miała miejsce w szkole w dniu 9 czerwca.

9 września 1969 roku odbyła się uroczystość wmurowania aktu erekcyjnego pod budowę DomuNauczycielskiego przy ul. Chopina. Dzień Nauczyciela obchodzono zaś 22 listopada. Tradycyjnie już w styczniuodbyła się zabawa noworoczna dla dzieci i świętowano 25-lecie wyzwolenia Warszawy, Śląska i Miasteczka.15 sierpnia 1970 roku agendę kierownika szkoły objęła Katarzyna Skolik. Stanisław Mączka, po 23latach kierowania szkołą przeszedł na zasłużoną emeryturę. Już we wrześniu obchodzono miesiąc Warszawy, aw listopadzie uczniowie szkoły złożyli przyrzeczenie harcerskie. Przewodniczącym Komitetu Rodzicielskiegozostał Stanisław Mąkol. W tym roku szk. wśród zapisów kroniki pojawia się także informacja o zajęciu IIImiejsca w powiatowych eliminacjach szkolnych zespołów artystycznych w Radzionkowie. Przewodniczącym Komitetu Rodzicielskiego SP w 1971 roku wybrano J. Kaczmarczyka.

Pierwszy raz Dzień Nauczyciela obchodzono 14 października w roku szkolnym 1972/1973. Wtedy to doszkoły uczęszczało 849 uczniów. W grudniu 1972 r. w wieku 78 lat zmarła nauczycielka szkoły Aniela Kocurek.W tym samym miesiącu obchodzono 50-lecie Kraju Rad, a w dwa miesiące później świętowano 500. rocznicęurodzin Mikołaja Kopernika.

W roku szkolnym 1975/1976 koło taneczne pod opieką Stefanii Piełki zajęło II miejsce w XXIIIprzeglądzie szkolnych zespołów artystycznych. W następnym roku w szkole uczył się ponad 900 uczniów.Przewodniczącym Komitetu Rodzicielskiego został J. Sołtysik.Nagrodę Inspektora Oświaty i Wychowania oraz tytuł najbardziej usportowionej szkoły miasta SP 17otrzymała w roku szk. 1976/1977.

1 września 1977 r. na Osiedlu otwarto nowe przedszkole (nr 19). Od 5 do 8 października trwała przerwajesienna, którą poświęcono pracy społecznej polegającej na zbieraniu owoców leśnych i nasion w lesie orazukładaniu cegieł przy budowie remizy strażackiej i boiska LZS Odra. Uczniowie klas VII i VIII sadzili krzewy idrzewka przy Hucie Cynku. 30 października zmarła tragicznie w wieku 25 lat nauczycielka, Irena Ostrzecha. Odpaździernika do grudnia trwała wizytacja szkoły prowadzona przez zastępcę Inspektora Oświaty i Wychowania,Janusza Króliczewskiego.

Rok 1978/1979 był pierwszym rokiem wdrażania reformy systemu edukacji narodowej, tzw. szkoładziesięcioletnia. Z powodu zimy stulecia od 2 do 10 stycznia przerwano naukę w szkole. W tym roku szk.Uczniowie zajęli I miejsce w XVI Wojewódzkich Igrzyskach Letnich Młodzieży Szkolnej w piłce siatkowej.Dwudziestopięciolecie pracy w zawodzie obchodziły Bronisława Drzyzga i Agnieszka Galios. Teresa Bielawskaodznaczona została Złotym Krzyżem Zasługi za 20-letnią nieprzerwaną pracę nauczycielską. W następnym rokuZłoty Krzyż otrzymały Lidia Cofałka, Elżbieta Hońca i Stefania Piełka.Na temat wydarzeń w następnym dziesięcioleciu w kronice znajduje się niewiele informacji. W rokuszkolnym 1987/1988 wyróżnienie „Szkarłatnej Róży” będące wyrazem uczniowskiej sympatii, szacunku iprzyjaźni otrzymała nauczycielka Bernadeta Walochnik.

Szczegółowe opracowania dotyczą lat dziewięćdziesiątych. 6 listopada 1990 roku powołano Radę Szkoły.Jej zarząd ukonstytuował się 22 listopada, a prezydium wybrano 5 marca 1992 roku. Przewodniczącym został R.Skrzydło (rodzic), zastępcą Beatę Supernak, a księgową – D. Huras.Rok 1993 upłynął na działaniach związanych z nadaniem szkole imienia ks. Teodora Christopha. Stałosię to 20 stycznia. 10 lutego, w 100 rocznicę śmierci kapłana zapoznano uczniów i rodziców z aktem nadania, wgłówne uroczystości odbyły się 30 września. Wtedy to obchodzono 100. rocznicę wybudowania szkoły. Pouroczystej Mszy św. odbyła się procesja do grobu, akademia i wystawa. Zaproszeni goście spotkali się w saliHuty Cynku.

Do najważniejszych wydarzeń z życia szkoły w roku 1994/1995 można by zaliczyć odwiedzinyprzyjaciół z Francji (w maju), obchody 75. rocznicy powstania chóru „Sienkiewicz”, liczne konkursy, SprzątanieZiemi i obchody pierwszej rocznicy nadania szkole imienia. Tradycją szkoły stały się też zabawy karnawałowedla nauczycieli i rodziców (od 1991 r.).W czerwcu 1996 r. chłopcy zajęli I miejsce w Finale Wojewódzkim Minisiatkówki. Wtedy odbył sięrównież zjazd absolwentów rocznik 1946.

W roku szk. 1996/1997 naukę rozpoczęło 611 dzieci. W październiku spotkali się absolwenci rocznik1976 z okazji 20 rocznicy ukończenia szkoły, a w grudniu przyjechała grupa wolontariuszy ze Szwecji.6 września 1997 roku odbył się wyścig rowerowy „Alternatywa”, który stał się imprezą cykliczną.5 listopada 1998 roku, w 90 rocznicę wybudowania nowego kościoła, poświęcono Dom Parafialny im. ks.Teodora Christopha.

Od 1 września 1999 r. do 31 sierpnia 2001 r. powołano Zespół Szkół Gminnych w skład któregowchodziły: Szkoła Podstawowa nr 1 i Publiczne Gimnazjum w Miasteczku Śląskim. W czerwcu 1999 r. szkołępodstawową kończyły dwa roczniki: uczniowie klas szóstych i ósmych.Usamodzielnienie szkół nastąpiło od 1 września 2001 roku.

Kilka uwag o nazwie szkoły

Według ustaleń ks. dr. Herberta Jeziorskiego początkowo szkoła nosiła imię św. Stanisława Kostki, apóźniej św. Jacka Odrowąża. Już w roku 1924 posiadała urzędowe pieczęcie – okrągłą i podłużną.W zachowanej dokumentacji szkoły z roku 1933/1934 widnieje pełna nazwa szkoły: 7-klasowa SzkołaPowszechna w Miasteczku Śląskim z polskim językiem nauczania. W latach 1931 – 1946 w nazwie pojawia sięrównież imię patrona – św. Jacka Odrowąża. W następnych latach w księdze ocen pojawia się również nazwaSzkoła Ogólnokształcąca Stopnia Podstawowego w Miasteczku Śląskim. W roku szkolnym 1954/1955 szkołanosiła nazwę: Szkoła Podstawowa nr 1 w Miasteczku Śląskim.

W jakich latach szkoła nosiła imię św. Stanisława Kostki, patrona młodzieży polskiej, trudno ustalić.14 października 1962 roku, kiedy to odbyła się uroczystość otwarcia Szkoły Pomnika 1000–lecia, jejpełna nazwa brzmiała: Szkoła Podstawowa nr 17 im. Janka Krasickiego w Tarnowskich Górach. Tak było doroku 1990 kiedy to z nazwy usunięto patrona. Od tego czasu rozpoczęto oficjalne starania o nadanie szkoleimienia ks. Teodora Christopha. Tak się stało 20 stycznia 1993 roku, ale uczniów i rodziców z aktem nadaniaimienia zapoznano 10 lutego, w setną rocznicę śmierci patrona. Główne uroczystości związane z nadaniemszkole imienia ks. Teodora Christopha oraz setną rocznicą wybudowania szkoły odbyły się 30 września 1993roku.

Kolejna zmiana nazwy placówki wynikała z odłączenia się Miasteczka Śląskiego od Tarnowskich Gór. Wzwiązku z tym od 1 września 1995 roku szkoła otrzymała nazwę: Szkoła Podstawowa nr 1 im. ks. TeodoraChristopha w Miasteczku Śląskim.

Kierownicy i dyrektorzy szkoływ Miasteczku

Jak wynika z zapisów kroniki kościelnej, początkowo stanowisko kierownika szkoły było łączone zpełnieniem funkcji organisty. Dopiero 13 grudnia 1918 r. urząd kierownika szkoły oddzielony został od urzęduorganisty. Dlatego opracowując wykaz kierowników (dyrektorów) szkoły rozpoczęłam od lat dwudziestych. Odtego czasu funkcje te pełnili:1. Pan Andretzky (prawdopodobnie od 1922 do 1925),2. Rudolf Zaręba (1926 – 1928),3. Ludwik Skrzypczak (od grudnia 1928 – 1935),4. Franciszek Szwedler (1935 – do końca sierpnia 1936),5. Wilhelm Kluge (1936 – do końca sierpnia 1939),6. Rembacz z Mikulczyc (1939 – 1941),7. Mayer z Miechowic (1941 – 1945),8. Józef Sołtysik (1945 – 1946),9. Jan Musielak (1946 – 1947),10. Stanisław Mączka (od czerwca 1947 do 14 sierpnia 1970 roku),11. Katarzyna Skolik (od 15 sierpnia 1970 do 1988 roku),12. Irena Wylężek (p.o. od 1 września 1987 do 31 sierpnia 1988 roku),13. Irena Wylężek (od 1 września 1988 do 14 grudnia 1990 roku),14. Danuta Stankiewicz (p.o. od 15 grudnia 1990 do 31 stycznia 1991 roku),15. Danuta Stankiewicz (od 1 lutego 1991 do 31 sierpnia 2001 roku),16. Ewa Tempich – Garczarczyk (od 1 września 2001 roku do nadal).

Z wykazu jednoznacznie wynika, że najdłużej kierownikiem szkoły był Stanisław Mączka (aż 23 lata).

Ewa Tempich - GarczarczykZ dziejów szkoły podstawowej w Miasteczku Śl.

Źródło: christoph.edu.pl