Mogiła zbiorowa żołnierzy AK w Olkuszu
Mogiła założona jest na planie prostokąta i wyłożona płytami z betonu oraz czerwonego piaskowca. U wezgłowia znajduje się wysoki krzyż z czerwonego piaskowca na kamienno-betonowym cokole. We frontową ścianę cokołu wmurowana jest tablica z piaskowca z inskrypcją:
„KAWALEROWIE KRZYŻA WALECZNYCH/ POLEGLI W WALKACH/ kpr JULIAN GUZY „WĄSIK”/ L 22 z GRABOWEJ ✝24 III 1944 W KLUCZACH/ kpr ZDZISŁAW GRZYWNA „KUBA”/ L 22 z SOSNOWCA ✝12 I 1945 W HARBUTOWICACH/ kpr JERZY TYLEC „WIR”/ L 19 z OLKUSZA ✝ 12 I 1945 W HARBUTOWICACH/ kpr JAN ŻUREK „WARTA”/ L 28 z OLKUSZA ✝ 17 I 1945 W BUDZYNIU/ kpr MIECZYSŁAW KARBOWNIK „SZARY”/ z SOSNOWCA ✝ 17 I 1945 W BUDZYNIU”. Na dolnej belce krzyża wyryty jest znak „Polski Walczącej”. Cokół pomnika jest połączony z dwóch stron żelaznym łańcuchem z ozdobnymi słupkami w tylnych narożach nagrobka.
O frontową krawędź nagrobka oparta jest tablica z czerwonego piaskowca z inskrypcją: „ŻOŁNIERZE ARMII KRAJOWEJ/ 23 i 106 DYW. PIECH. ODDZIAŁÓW PARTYZANCKICH „SUROWIEC” I LITWINKA/ BOHATEROM CHWAŁA I PAMIĘĆ/ A.D. 1996”.
W 1945 r. pochowano tu zwłoki żołnierzy Armii Krajowej z oddziału rozpoznawczego „Surowiec” 23 Dywizji Piechoty Armii Krajowej oraz oddziału „Litwinka” 106 Dywizji Piechoty Armii Krajowej, ekshumowane z innych miejscowości. Mogiła miała betonowe obramowanie i była oznaczona krzyżem z belek w formie trzech metalowych rur na betonowym cokole z tablicą memoratywną. Obecny nagrobek powstał w 1996 r.
Źródło: grobywojenne.malopolska.uw.gov.pl
