Dawny cmentarz ewangelicki w Przeroślu

Dawny cmentarz ewangelicki w Przeroślu - 08 full
Dawny cmentarz ewangelicki w Przeroślu - 09 full
Dawny cmentarz ewangelicki w Przeroślu - przerosl cmentarz 08
Dawny cmentarz ewangelicki w Przeroślu - przerosl cmentarz 02
Dawny cmentarz ewangelicki w Przeroślu - przerosl cmentarz 03
Dawny cmentarz ewangelicki w Przeroślu - przerosl cmentarz 04
Dawny cmentarz ewangelicki w Przeroślu - przerosl cmentarz 05
Dawny cmentarz ewangelicki w Przeroślu - przerosl cmentarz 06
Dawny cmentarz ewangelicki w Przeroślu - przerosl cmentarz 07
Dawny cmentarz ewangelicki w Przeroślu - przerosl cmentarz 01
Aktualna funkcja: Opuszczona wioska Przerośl w Puszczy Piskiej
Opis

Przerośl - uroczysko, dawna miejscowość w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie piskim, w gminie Pisz.

Dawna wieś – osada służebna, dobra wolnych (wcześniej jako Przerośl – „zu Przerosla”). Osada powstała w ramach kolonizacji Wielkiej Puszczy w komturstwie piskim. Wcześniej był to obszar Galindii.

Wieś ziemiańska, dobra służebne w posiadaniu drobnego rycerstwa (tak zwani wolni, ziemianie w języku staropolskim), z obowiązkiem służby rycerskiej (zbrojnej).

Osada lokowana w 1562 r., kiedy to książę Albrecht nadał Abrahamowi Lautterschkowi, jeden łan niejakiemu Wojtkowi Przyrośli (ale tylko na czas jego życia). Nazwa okolicy i pierwotna nazwa osady Przyrośl najprawdopodobniej wzięła się od pierwszego właściciela. Dobra Wojtka znajdowały się po drugiej stronie jeziora w stosunku do osady Sowiróg i znajdowały się przy książęcej budzie myśliwskiej zwanej Przyrośl. W 1579 r. dokumenty odnotowywały tylko budę myśliwską w Przyrośli (dawny majątek Wojtka już nie istniał). Osada należała parafii w Piszu.

W serwisie www.meyersgaz.org jako Przyroscheln, na mapie z początku XX w., zaznaczono kilkanaście budynków, populacja 137 osób.

Na zdjęciach satelitarnych z początku XXI w. w miejscu wsi jest las.

Źródło: wikipedia.pl

Historia

Na terenie Nadleśnictwa Pisz funkcjonowało do końca lat 40. XX wieku około 30 mazurskich wsi. Zostały one założone w okresie od XV do XIX wieku, tj. zarówno w czasie działalności krzyżackiej, jak i pruskiej (od 1525 r.). Wspomniane jednostki osadnicze zostały rozszabrowane w trakcie kilku lat po II Wojnie Światowej przez ludność napływową. Dodatkowo w niektórych przypadkach część pozostałych murowanych budynków zleciły rozebrać miejscowe władze. Do dzisiaj, w spisie miejscowości w Urzędzie Miasta Pisza zachowały się nazwy jedynie 9 spośród 30 wspomnianych wsi.

Po osadach zachowały się nieużytkowane cmentarze ewangelickie, pojedyncze podmurówki domów, starodrzew (np. dąb wyznaczający niegdyś centrum wsi Sowiróg) i pozostałości urządzeń hydrotechnicznych huty żelaza w Wądołku. Pewnym ewenementem jest zachowana podwójna aleja lipowa prowadząca do nieistniejącej wsi Bagieńskie. Istotną kwestią jest również podjęta przez władze decyzja, dotycząca zalesienia gruntów po rozszabrowanych wsiach. Stało się to głównie w latach 60. i 70. XX wieku. W ten sposób cmentarze, które wcześniej funkcjonowały w krajobrazie otwartym, znalazły się w większości na obszarach leśnych. W 2014 r. wszystkie, tj. 46 cmentarzy, na obszarze Nadleśnictwa Pisz zostało zinwentaryzowanych. Jest to największa liczba nieużytkowanych cmentarzy znajdująca się na terenie jednego nadleśnictwa w województwie warmińsko-mazurskim.

Zachowanie części cmentarzy, w połączeniu z dużymi walorami środowiska przyrodniczego stanowi o ich atrakcyjności. Ponadto są one położone na terenie Leśnego Kompleksu Promocyjnego „Lasy Mazurskie" (utworzonego w 2002 r.). Jego północno-wschodnią część stanowi Mazurski Park Krajobrazowy, z największym poziomem jeziorności w Polsce, wynoszącym 30%.

Osadnictwo na tym obszarze zostało dobrze opisane. Pierwsze artykuły o nim pochodzą z lat 90. XX w. Dotyczyły one najbardziej znanych wsi, tj. Sowirogu i Wądołka (czasopismo Znad Pisy). Spośród publikacji naukowych należy głównie wymienić książkę Maciejewskiej (1995 r.) i Białuńskiego (2002 r.). Najpełniejszy opis zaginionych wsi zamieszczono w artykułach K. Worobca, które ukazały się w 2014 r. w Gazecie Piskiej.

Źródło: pisz.bialystok.lasy.gov.pl

Zaktualizowano 8 miesięcy temu

Dane teleadresowe

12-200 Pisz
place
53.548056, 21.637222Skopiowano do schowka
N53º32'53.002", E21º38'13.999"Skopiowano do schowka

Cechy i udogodnienia

Ruina/pozostałości
Miejsce/obiekt znajdujące się obecnie w stanie ruiny lub z którego pozostały jedynie niewielkie ślady świadczące o jego dawnym istnieniu.
Możliwość zwiedzania
Miejsce/obiekt, który jest udostępniany do zwiedzania.
Wstęp bezpłatny
Dostęp 24h/7
Obiekt publiczny, dostępny dla wszystkich 24 godziny na dobę 7 dni w tygodniu (np. pomnik w parku, przydrożny krzyż itp.).

Inne w kategorii: Sakralne To najbliższe atrakcje w tej samej kategorii.

Najbliższe atrakcje W najbliższej okolicy znajduje się wiele ciekawych atrakcji. Oto niektóre z nich.