Pomnik upamiętniający żołnierzy 202 Pułku Piechoty i batalionu 4 Pułku Strzelców Podchalańskich w Pogórzu

W marcu 1939 r., kiedy dla polskiego sztabu generalnego stało się jasne, że wojna z Niemcami jest kwestią czasu, dowódca 21 Dywizji Piechoty Górskiej, gen. bryg. Józef Kustroń, otrzymał polecenie zorganizowania przed główną linią obrony, między Bielskiem a Dziedzicami, dwóch wysuniętych pozycji oporu przejściowego. Na miejsce tymczasowej obrony został wybrany Cieszyn oraz Pogórze. Polscy wojskowi słusznie sądzili, że Pogórski Kopiec otoczony z jednej strony stawami, a z drugiej wzgórzem Bucze, będzie stanowił naturalną przeszkodę dla atakującego nieprzyjaciela. Rzeczywiście, 2 września okopani na wzgórzu żołnierze 202 pułku piechoty rez. zdołali na 11 godzin powstrzymać natarcie całej 45 niemieckiej dywizji piechoty. Plany pogórskich umocnień były gotowe już w kwietniu, jednak długo prowadzenie jakichkolwiek prac w terenie było zakazane (polskiemu dowództwu chodziło o utrzymanie w tajemnicy własnego ugrupowania obronnego). Pozwolenie na rozpoczęcie budowy fortyfikacji nadeszło dopiero 25 czerwca. Zostało jednak obwarowane szeregiem ograniczeń. Np. nie wolno było niszczyć plonów rolniczych, roboty miały być prowadzone przez żołnierzy (by uniknąć kosztów), ale zakazano przy tym zbytnio osłabiać garnizonów, by nie sparaliżować ewentualnej mobilizacji. W rezultacie prace na większą skalę ruszyły dopiero w lipcu. We wsi pojawili się wówczas żołnierze i robotnicy cywilni. Na szczycie Pogórskiego Kopca, obok drewnianej wieży obserwacyjnej, zlokalizowano bunkier obserwacyjny dla dowództwa i przystąpiono do budowy 5 betonowych bunkrów strzeleckich. Między górnymi i dolnymi stawami (na wysokości skrzyżowania drogi i linii kolejowej) rozpoczęto kopanie szerokiego na 6 metrów rowu przeciwczołgowego, a w Arendzie urządzono stanowisko dla karabinu maszynowego, który miał szachować ogniem drogę od Skoczowa. Wzdłuż całego wzgórza kopano również rowy strzeleckie i budowano zasieki z drutu kolczastego. Skoczowska kompania Obrony Narodowej stacjonowała w Pogórzu od 15 sierpnia. Wojsko pracowało przy budowie fortyfikacji.

01.09.1939 wojska niemieckie bez wypowiedzenia wojny zaatakowały Rzeczpospolitą. Rozgorzały walki wzdłuż całej polskie granicy.

Po wycofaniu się oddziałów polskich z Zaolzia wszystkie mosty w kierunku zachodnim zostały wysadzone, zapory i przekopy wykończone. W nocy z 01 na 02.09. własne patrole zetknęły się z patrolami niemieckimi, które maszerowały w kierunku na m. Skoczów. O świcie 02.09. było spodziewane natarcie niemieckie na pozycje w rejonie m. Pogórze, jednak silna mgła unosząca się nad Wisłą uniemożliwiła natarcie wskutek czego wspomniane natarcie rozpoczęło się dopiero około godz. 7 wsparte artylerią .Niemiecka artyleria zaczęła ostrzeliwać pogórską redutę. Polacy podjęli jednak wyzwanie .Alarm bojowy przynosi rozkaz otwarcia ognia dla baterii III dywizjonu 21 Pułku Artylerii Lekkiej . O godz. 11.30 niemiecki 132 pułk piechoty otrzymał rozkaz zajęcia linii bunkrów . Przed południem Niemcy nie zdołali przełamać dobrze przygotowanych polskich pozycji. Około godziny 13-tej Niemcy skoncentrowali większą ilość artylerii między innymi 105 mm, których ogień był bardzo skuteczny, pozbawił dowódcę obrony wszelkiej łączności drutowej, tak z artyleria własną jak i z dowódcą dywizji. Dlatego o godz. 15.30 rozkaz do ataku otrzymała cała 45 DP. W walkach trwających do późnych godzin popołudniowych obrońcy odparli 3 ataki niemieckiej piechoty.

W rejonie wzgórza Bucze w pewnym momencie atak niemieckiej piechoty zagroził bezpośrednio punktom dowodzenia I/4 PSP i II/202 PP. W wielkim niebezpieczeństwie znalazł się punkt obserwacyjny III/21 PAL na którym m.in. przebywał por rez. Rudolf Hess-Zielecki . Podjęto nierówną walkę. Por Hess- Zielecki ranny dostał się do niewoli. W najbardziej krytycznym momencie I batalion 4 PSP majora Perla kontruderzeniem odbił utracone pozycje, lecz wycofując się Niemcy zabrali ze sobą jeńców. Jednak około godz. 18 nadszedł z dowództwa 21 dywizji rozkaz odwrotu. Wieczorem, po całodziennym krwawym boju rozpoczęło się przegrupowanie polskich wojsk na główną pozycję obronną pod Bielskiem. Jako ostatni wycofali się żołnierze plutonu E. Pilcha z kompanii ON Skoczów obsadzający bunkier nr 1. Zdobytą na stacji kolejowej drezyną dotarli do Bielska.

Źródło: pogorze.info.pl