Drewniany kościół pw. św. Elżbiety Węgierskiej w Trybszu
B.S.11-N-9-1936 z 1936-06-02
Przykład drewnianego budownictwa sakralnego z XVI w. Wewnątrz polichromia jedna z najwcześniejszych realizacji barokowego malarstwa ściennego w Polsce południowej.
Kościół położony jest po południowej stronie drogi prowadzącej z Gronkowa do Łapsz Wyżnych, na niewielkim wzniesieniu terenu, w środkowej części wsi, pośród zabudowy. Otoczony jest starodrzewem. Kościół późnogotycki, jednonawowy z węższym, zamkniętym trójbocznie prezbiterium. Nawa na rzucie zbliżonym do kwadratu, z kruchtą po stronie południowej. Nakryty dachem siodłowym, z wysuniętą połacią nad ścianę frontową, krytym gontem. W kalenicy nad prezbiterium wieżyczka na sygnaturkę, okrągła, zwieńczona kopulastym hełmem. Kościół drewniany, zbudowany w konstrukcji zrębowej z drewna modrzewiowego. Ściany wzmocnione lisicami, z zewnątrz obite gontem. Posadowiony jest na podmurówce z kamienia. Wewnątrz stropy deskowe, posadzka z kamiennych płyt. Otwory okienne umieszczone są w południowej ścianie nawy i prezbiterium, małe, prostokątne. W fasadzie, od zachodu, drzwi wejściowe w belkowym obramieniu, zamknięte łukiem odcinkowym, jednoskrzydłowe, obite klepkami. Wyposażenie kościoła przeniesiono do nowej, murowanej świątyni. Pozostały tylko ambona z XVIII w., mensa ołtarza głównego, barokowe świeczniki, chrzcielnica, kilka feretronów. Zachowana polichromia jest jedną z najwcześniejszych realizacji barokowego malarstwa ściennego w Polsce południowej. Wykonana jest temperą na belkach ścian i deskach stropu, barwna, o intensywnych barwach z dużymi płaszczyznami cieniowanymi brązem i czernią. Tłem dla scen z postaciami są widoki krajobrazu pienińskiego i tatrzańskiego, jedne z najstarszych panoram tego regionu. Na stropie prezbiterium przedstawiona została scena Wniebowzięcia NMP z panoramą Pienin, z zamkami w Czorsztynie i Niedzicy u stóp Maryi, w otoczeniu grających aniołów i apostołów. Środkową partię stropu przy tęczy zajmuje scena Koronacji NMP. Na stropie nawy widnieje scena Sądu Ostatecznego z panoramą Tatr Bielskich w tle, będących najstarszym w Polsce przedstawieniem tych gór. Na ścianach sceny z życia Jezusa: Boże Narodzenie, Pokłon Trzech Króli, sąd nad Chrystusem, Chrystofania Maryi. Przedstawieni są święci: Stanisław, Elżbieta, Piotr, Jan Kanty, Augustyn, Hieronim, Grzegorz, Ambroży i Marcin, a także wizerunki Mojżesza, Aarona i św. Jerzego zabijającego smoka. Balustrada chóru z częściowo zatartymi symbolami 7 grzechów głównych.
Zabytek dostępny z zewnątrz przez cały rok, wewnątrz podczas Mszy Św.
Źródło: zabytek.pl
Kościół wybudowany został prawdopodobnie w 1567 r. jako filialny wobec macierzystej parafii we Frydmanie. Data taka znajdowała się na antepedium głównego ołtarza. Świątynia została gruntownie odnowiona w 1. połowie XVII w. i wyposażona. Odnowienie to związane było m.in. rekatolizacją Trybsza i przejęciem świątyni z rąk protestantów. W 1647 r. wnętrze pokryte zostało malowidłami, z inicjatywy ks. Jana Ratułowskiego, proboszcza we Frydmanie i w Trybszu. W Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie przechowywana jest papierowa karta, naklejona pierwotnie nad amboną w kościele, z napisem o treści: „Od narodzenia Chrystusa Pana rok tysięczny, dwakroć trzechsetny i dziewięć pięcioleci upływa, dwa razy zima więzi lodem fale w rzekach, kiedy to błyszczącym kolorem w tym Domu Bożym, nieuczonemu ludowi pod dyktando proboszcza Jana Ratułowskiego przedstawione zostają święte dogmaty nieba. To jest kościół ten wymalowany został przez magistra Jana Ratułowskiego, podówczas proboszcza tego i frydmańskiego kościoła RP 1647”. Świątynia odnawiana była również w XVIII w. Na początku XX w. znajdował się w złym stanie technicznym. W 1900 r. w pobliżu wybudowano nowy, murowany kościół. Ok. 1924 r. rozebrana została wieża i zakrystia starego kościoła. W latach 1936-1937 zabezpieczono korpus budowli. W latach 1953-1956 podjęto gruntowne prace konserwatorskie. W 1972 r. przeprowadzono remont ścian, stropu i dachu. W 1976 r. przeprowadzono konserwację polichromii.
Źródło: zabytek.pl
