Kalwaria Wąsoska w Wąsoszu Górnym
Kapliczki Kalwarii Wąsoskiej zbudowane są z kamienia i cegły. Przeważają kapliczki murowane, zwane „domkowymi”. Niektóre są w stylu neogotyckim, niektóre bezstylowe, nowoczesne. Cechuje je prostota, ludowość i zwyczajność. Ich wnętrza zdobią obrazy olejne namalowane na desce przez Edytę Cieślik-Moczek, a także (w dwóch kaplicach) – przez więźnia z Zakładu Karnego w Wąsoszu. W „Grocie Zmartwychwstania” stoi gipsowa figura Jezusa Triumfującego, a w „Grobie” figura gipsowa Jezusa śpiącego snem śmierci. W „Bramie do nieba” jest włożony kamień z góry Oliwnej (z Ogrójca), a na „Golgocie” wzniesionej na najwyższym wzgórku wąwozu, kamień z Golgoty.
Lud wierzący stroi swoje kapliczki różnego rodzaju lampami, wieńcami, kwiatami naturalnymi i sztucznymi. Często dziesiątki schodów pokryte są kwiatami. Kalwaria stanowi świadectwo wiary, wytrwałości i miłości. I pomimo, iż nie jest tak okazała, jak inne polskie kalwarie, niewątpliwie stanowi miejsce magiczne.
Kalwaria należy do mniejszych terenowo kalwarii, przedstawia jednak całą Mękę Pańską. Jej dzieje sięgają 1936 r., kiedy to ówczesny proboszcz parafii pw. św. Andrzeja – ks. Wincenty Spirra – ustawił na 14 wzgórzach 14 krzyży, jako zaczątek Drogi Krzyżowej. W ciągu kilku następnych lat, dzięki ofiarności parafian, udało się stworzyć Drogę Krzyżową na podobieństwo Jasnogórskiej. Ciekawym rozwiązaniem był fakt, iż każda kapliczka fundowana była przez inną wieś należącą do parafii. Ta pierwotna kalwaria znajdowała się w innym niż dzisiaj miejscu. Po śmierci założyciela Drogi Krzyżowej na wzgórkach w latach powojennych i komunistycznych kaplice uległy częściowemu zniszczeniu. Niektóre zdewastowano, zniszczyły się obrazy, a niektóre kapliczki stawały się powoli ruiną. Sytuacja ta zmieniła się w latach 80., gdy proboszczem został ks. Zygmunt Pilarczyk. To właśnie z jego inicjatywy zbudowana została nowa Kalwaria Wąsoska. Popadające w ruinę kapliczki zostały odnowione, postawiono również nowe. Konsekracji odnowionej kalwarii dokonał arcybiskup ks. Stanisław Nowak w 1993 r.
Wąwóz, w którym znajdują się kapliczki kalwarii posiada około 1,5 km długości, a oprócz naturalnych tam znajdujących się tarasów, w okresie międzywojennym usypano również sztuczne tarasy.
Warto również zobaczyć znajdujący się opodal Kalwarii stary cmentarz, na którym zachowały się ślady dawnych mogił.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Okolice Wąsosza Górnego zostały zaludnione wiele setek, a nawet tysięcy lat temu. Znajdujące się tutaj zakole rzeki Warty oraz istniejące na jego lewym brzegu wzgórze było już bardzo dawno temu siedzibą osad ludzkich. Dowodzą tego prowadzone tutaj w latach 60. XX w. badania archeologiczne, podczas których odnaleziono grodzisko ze szczątkami zabudowy mieszkalnej i naczyniami obejmującymi praktycznie wszystkie epoki historyczne.
Osada nowożytna powstała tutaj zapewne ok. XIV w. i stanowiła własność królewską. Taki stan rzeczy trwał aż do 1717 r., kiedy to należące wówczas do powiatu brzezińskiego dobra, w uznaniu zasług wojennych i „na utrzymanie twierdzy jasnogórskiej”, otrzymał zakonu paulinów z Częstochowy.
Parafia wąsoska powstała prawdopodobnie w XIV w. Pierwsząią był drewniany kościół noszący wezwanie św. Andrzeja Apostoła. W 1732 r. został on przebudowany, po czym w 1734 r. miała miejsce jego konsekracja, której dokonał biskup inflancki ks. Konstanty Moszyński. W niespełna sto lat później, w 1826 r., ówczesny właściciel Wąsosza – Antoni Walewski – rozebrał starą, XIV-wieczną świątynię i postawił na jej miejscu nową (prace budowlane trwały od 1817 do 1826 r.). Służyła ona parafianom jedynie piętnaście lat, gdyż w 1841 r. uległa zniszczeniu w wyniku pożaru. Staraniem ks. proboszcza Wawrzyńca Brzezińskiego została jednak odbudowana w 1848 r. i konsekrowana przez biskupa włocławskiego – Michała Jana Marczewskiego. Z uwagi na stale wzrastającą liczbę wiernych w 1937 r. kościół został rozbudowany, staraniem ówczesnego proboszcza ks. Wincentego Spirro. Do istniejącej świątyni, zorientowanej z zachodu na wschód, dobudowano wówczas krzyżującą się nawę skierowaną ku północy. Kościół otrzymał wtedy również nową polichromię. W nowej nawie głównej miejsce znalazł słynący łaskami wizerunek Matki Bożej z Dzieciątkiem datowany na 1693 r. Przebudowany kościół został poświęcony przez biskupa częstochowskiego ks. Teodora Kubinę. Trzecia w historii parafii konsekracja świątyni miała miejsce w 1961 r. po pracach remontowych związanych z odbudowaniem kościoła po zniszczeniach wojennych. Tym razem aktu tego dokonał biskup częstochowski ks. Stefan Bareła. W ostatnich latach parafia dzięki gospodarności ks. Zygmunta Pilarczyka otrzymała nową, piętrową plebanię i stała się miejscem rekolekcji oazowych ruchu Światło-Życie dla całej archidiecezji. Dzięki niemu także, na terenie Wąsosza, powstała kalwaria.
Źródło: peuk.fiiz.pl
