Kościół pw. św. Andrzeja Apostoła w Wąsoszu Górnym
Kościół pw. św. Andrzeja w Wąsoszu Górnym jest świątynią parafialną rzymskokatolickiej parafii pod tym samym wezwaniem, która należy do dekanatu pajęczańskiego położonego na terenie archidiecezji częstochowskiej.
Wzniesiony w XIX w., przebudowany przed II wojną światową kościół został ogłoszony sanktuarium pasyjnym z uwagi na znajdujący się w nim łaskami słynący wizerunek Matki Boskiej Wąsoskiej – datowany na 1693 r. obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem, który znajduje się w nawie głównej. Nazywany obrazem Matki Boskiej Kochającej (Eleusis), słynie wśród miejscowej ludności wieloma łaskami i jest miejscem niecodziennego obrządku małżeńskiego, podczas którego nowo zaślubiona para ściąga buty i boso idzie złożyć jej pokłon.
Świątynia jest obecnie obiektem dwunawowym, z prezbiterium skierowanym w kierunku wschodnim. W jej wnętrzu, poza słynnym obrazem, na uwagę zasługują cztery barokowe XIX-wieczne ołtarze i tabernakulum. W parafii znajduje się również mszał z 1642 r., datowana na 1718 r. monstrancja oraz księgi teologiczne z XVI–XVIII w.
Na terenie Wąsosza, niedaleko kościoła parafialnego znajduje się również Kalwaria Wąsoska z kaplicami Drogi Krzyżowej, które zostały w ostatnich czasach odnowione i poświęcone w 1993 r. Na starym cmentarzu grzebalnym warto również zobaczyć pomnik powstańców styczniowych oraz betonowy krzyż z 1995 r., w którym umieszczono urnę z ziemią pobraną z grobów oficerów polskich pomordowanych w Katyniu.
W kościele znajdują się cztery dziewiętnastowieczne ołtarze barokowe oraz tabernakulum z tego samego okresu. Do cennych zabytków należy monstrancja z 1718 r., mszał z 1642 r. oraz księgi teologiczne z XVI–XVIII w.
Na terenie kościoła znajduje się jedna z kapliczek Kalwarii Wąsoskiej ze stacją drogi krzyżowej.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Okolice Wąsosza Górnego zostały zaludnione wiele setek, a nawet tysięcy lat temu. Znajdujące się tutaj zakole rzeki Warty oraz istniejące na jego lewym brzegu wzgórze było już bardzo dawno temu siedzibą osad ludzkich. Dowodzą tego prowadzone tutaj w latach 60. XX w. badania archeologiczne, podczas których odnaleziono grodzisko ze szczątkami zabudowy mieszkalnej i naczyniami obejmującymi praktycznie wszystkie epoki historyczne.
Osada nowożytna powstała tutaj zapewne ok. XIV w. i stanowiła własność królewską. Taki stan rzeczy trwał aż do 1717 r., kiedy to należące wówczas do powiatu brzezińskiego dobra, w uznaniu zasług wojennych i „na utrzymanie twierdzy jasnogórskiej”, otrzymał zakonu paulinów z Częstochowy.
Parafia wąsoska powstała prawdopodobnie w XIV w. Pierwszą świątynią był drewniany kościół noszący wezwanie św. Andrzeja Apostoła. W 1732 r. został on przebudowany, po czym w 1734 r. miała miejsce jego konsekracja, której dokonał biskup inflancki ks. Konstanty Moszyński. W niespełna sto lat później, w 1826 r., ówczesny właściciel Wąsosza – Antoni Walewski – rozebrał starą, XIV-wieczną świątynią i postawił na jej miejscu nową (prace budowlane trwały od 1817 do 1826 r.). Służyła ona parafianom jedynie piętnaście lat, gdyż w 1841 r. uległa zniszczeniu w wyniku pożaru. Staraniem ks. proboszcza Wawrzyńca Brzezińskiego została jednak odbudowana w 1848 r. i konsekrowana przez biskupa włocławskiego – Michała Jana Marczewskiego. Z uwagi na stale wzrastającą liczbę wiernych w 1937 r. kościół został rozbudowany, staraniem ówczesnego proboszcza ks. Wincentego Spirro. Do istniejącej świątyni, zorientowanej z zachodu na wschód, dobudowano wówczas krzyżującą się nawę skierowaną ku północy. Kościół otrzymał wtedy również nową polichromię. W nowej nawie głównej miejsce znalazł słynący łaskami wizerunek Matki Bożej z Dzieciątkiem datowany na 1693 r. Przebudowany kościół został poświęcony przez biskupa częstochowskiego ks. Teodora Kubinę. Trzecia w historii parafii konsekracja świątyni miała miejsce w 1961 r. po pracach remontowych związanych z odbudowaniem kościoła po zniszczeniach wojennych. Tym razem aktu tego dokonał biskup częstochowski ks. Stefan Bareła. W ostatnich latach parafia dzięki gospodarności ks. Zygmunta Pilarczyka otrzymała nową, piętrową plebanię i stała się miejscem rekolekcji oazowych ruchu Światło-Życie dla całej archidiecezji. Dzięki niemu także, na terenie Wąsosza, powstała kalwaria.
Prowadzone niedawno prace archeologiczne na terenie Wąsosza zaowocowały odkryciem na terenie tzw. starego ogrodu proboskiego szczątków ludzkich datowanych na XVI–XVII w., które najprawdopodobniej stanowią pozostałość po przykościelnym cmentarzu z tego okresu.
Źródło: peuk.fiiz.pl
