Dawna Szkoła Przemysłu Drzewnego w Zakopanem
A-828 z 20.05.1997
Dawna Szkoła Przemysłu Drzewnego w Zakopanem mieszcząca się w drewnianym budynku z 1876 roku tuż przy Krupówkach, gdzie uczniowie i nauczyciele od ponad 145 lat łączą pasję tradycyjnego rzemiosła artystycznego ze współczesnym snycerstwem, ciesielstwem i nowoczesnym budownictwem. Obecnie Zespół Szkół Budowlanych w Zakopanem.
Była to pierwsza szkoła zawodowa na Podhalu i jedna z najstarszych, kształcących w tym kierunku w Polsce. Znana jest też pod nazwą Cesarsko-Królewskiej Szkoły Zawodowej Przemysłu Drzewnego, a jej pierwsi dyrektorzy to Czech Franciszek Neużil oraz radca cesarski Edgar Kovats. To w tym czasie – pod zaborem austriackim – szkoła zaczyna odnosić sukcesy na wystawach galicyjskich i wiedeńskich. Również wtedy pod wpływem Stanisława Witkiewicza rodzi się styl zakopiański, którego propagatorem jest kolejny dyrektor, pierwszy Polak na tym stanowisku – Stanisław Barabasz. To on spolszcza personel nauczycielski i zastępuje wiedeńskie modele polskimi wzorami. Znany jest również, jako pionier nowoczesnego narciarstwa w Polsce.
Źródło: zawodowa.malopolska.pl
10 lipca 1876 r. Towarzystwo Tatrzańskie w Zakopanem powołało do życia Szkołę Snycerską (snycerstwo – rzeźbienie w drewnie) pierwszą szkołę zawodową na Podhalu i jedną z najstarszych, kształcących w tym kierunku w Polsce.
Po dwóch latach została przemianowana na Cesarsko-Królewską Szkołę Zawodową Przemysłu Drzewnego. Pierwsi dyrektorzy to Czech Franciszek Neużil oraz radca cesarski Edgar Kovats.
Drewniany budynek szkoły wybudowano w 1883 r. według projektu Antoniego Łuszczkiewicza, architekta z Krakowa, a w latach trzydziestych XX wieku wykonano przybudówkę. Budynek ten od początku istnienia był związany ze szkolnictwem.
To w tym czasie – pod zaborem austriackim – szkoła zaczęła odnosić sukcesy na wystawach galicyjskich i wiedeńskich. Interesowały się nią i odwiedzały znane osobistości, między innymi wybitni malarze: Jan Matejko, Henryk Siemiradzki, Wojciech Gerson czy twórca stylu zakopiańskiego Stanisław Witkiewicz.
Wielkim propagatorem stylu zakopiańskiego był kolejny dyrektor szkoły, pierwszy Polak na tym stanowisku —Stanisław Barabasz. Pod jego okiem pierwsze pokolenia młodych ludzi uczyły się zasad tego stylu. To on spolszczył personel nauczycielski i zastąpił wiedeńskie modele polskimi wzorami. Skądinąd znany jest jako prekursor nowoczesnego narciarstwa, malarz akwarelista, fotograf amator i zapalony myśliwy. Barabasz starał się, aby szkoła odzyskała popularność, dbał o bazę lokalową (budowa murowanego internatu na 70 miejsc), a zajęcia wzbogacił o gimnastykę, higienę, anatomię, a także ratownictwo.
Prawdziwym reformatorem był następny dyrektor Karol Stryjeński, artysta-rzeźbiarz i architekt. Rozbudował on budynki szkolne (piętro na parterowym internacie, przybudówki do prawego skrzydła szkoły), a w dziedzinie nauczania wprowadził rewolucyjne metody, uznając szkołę za miejsce eksperymentów, a nie odtwórczego naśladowania starych wzorów. To on zakopiańską szkołę z rzemieślniczej na jakiś czas przekształcił w artystyczną, zdobywając w 1925 r. laury na wystawie paryskiej. Na początku złożył też obietnicę: „Chcemy zbudować corocznie dom”, co zrealizował dość ściśle, budując m.in. schronisko w Dolinie Pięciu Stawów. Najbardziej spektakularny projekt autorstwa Stryjeńskiego – architekta to skocznia na Krokwi.
Źródło: zsbzakopane.pl
