Obelisk pamięci ppłk. pilota Stanisława Chałupy w Zalasie

Urodził się 14 stycznia 1915 roku w miejscowości Zaraz (Zalas, obecnie gm. Krzeszowice) w powiecie chrzanowskim. Po maturze w 1935 roku w IX Państwowym Gimnazjum w Chrzanowie zgłosił się 20 września do wojska. Odbył kurs unitarnym w SPRA, III Dyon, 9 bateria. Trzeciego stycznia 1936 roku rozpoczął naukę w Szkole Podchorążych Lotnictwa w Dęblinie. Trzeciego maja 1936 roku awansował do stopnia kaprala podchorążego. 15 sierpnia został plutonowym. Rok później był już sierżantem. Latem 1938 roku przeszedł kurs specjalizacji myśliwskiej w Grudziądzu. 15 października został promowany i jako absolwent XI promocji, otrzymał stopień oficerski. Tegoż samego dnia otrzymał przydział do 2 Pułku Lotniczego, gdzie rozpoczął służbę w 123 eskadrze myśliwskiej.

27 sierpnia wraz z całą eskadrą przeniesiony został do IV Dywizjonu, w ramach uzupełnienia Brygady Pościgowej, mającej bronić Warszawy. Trzeciego września wraz z ppor. Kawnikiem i podchorążym Kratke zestrzelił Chałupa niemiecki samolot. Typu nie udało się niestety ustalić. 17 września o godzinie 17, na rozkaz gen. Zająca odleciał do Czerniowiec w Rumunii.

13 grudnia 1939 roku dotarł do bazy Lyon-Bron we Francji. Miał dużo szczęścia, ponieważ trafił do tzw. Grupy Montpellier. Piątego stycznia 1940 roku cała grupa, 21 lotników, stawiła się w Lyon-Bron gotowa do wyjazdu. Wyjazd do Montpellier nastąpił dwa dni później. 20 stycznia ukończył Chałupa kurs teoretyczny i rozpoczął loty w I eskadrze. Odbył ogółem 21 lotów w czasie trzech godzin. Zakończył szkolenie 15 lutego i powrócił do Lyonu. Następnie był na prawie miesięcznym urlopie, po którym 6 marca kontynuował szkolenie. 27 marca odbyło się pożegnanie pilotów, udających się do francuskich GC na staż.

Podporucznik Chałupa trafił do klucza porucznika Brzezińskiego, który miał rozpocząć służbę u boku GC I/2. Wraz z kluczem przydzielono go do 1 Eskadry "de Guynemer". 30 marca rozpoczął pracę bojową. 10 maja stoczył pierwszą walkę z niemieckimi Junkersami Ju 88. 11 maja około godziny 12.30 stoczył walkę nad lotniskiem Toul-Ochey z pięcioma Junkersami Ju 88 i wraz z plutonowym Bedą uszkodzili jednego z hitlerowskich bombowców. 17 maja podczas lotu trafiony został jego samolot i musiał lądować przymusowo. Odniesiona kontuzja wyeliminowała go z lotów do 22 maja. Drugiego czerwca wraz z 11 pilotami francuskimi zestrzelił Heinkela He 111. Piątego czerwca zestrzelił w okolicach Chaumont Messerschmitta Me 109. O godzinie 19.45 natknął się na ugrupowanie Junkersów Ju 87 i jednego z nich zestrzelił. 16 czerwca przeleciał wraz z jednostką na lotnisko Lyon-Mions. Następnego Polacy udali się do St.Jean de Luz. Dotarli tam 21 czerwca. Po zaokrętowaniu się na statek dotarli do Liverpoolu. Ppor. Chałupa otrzymał za udział w walkach nad Francją Croix de Guerre.

Po przydzieleniu numer P.1300 i przeszkoleniu, trafił 23 lipca do 302. Dywizjonu Myśliwskiego stacjonującego ówcześnie w Leconfield. 21 sierpnia zgłosił prawdopodobne zestrzelenie Junkersa Ju 88. Podczas walki jego samolot został uszkodzony i pilot lądował przymusowo, kontuzja której się nabawił po pewnym czasie uniemożliwiła mu latanie. Mimo tego 15 września zestrzelił jednego Dorniera Do 17 na pewno i jednego prawdopodobnie. Oto meldunek pilota po locie (PRO AIR, sygn. 50/116, k. 10.):

O godz. 12.10 po działach artylerii spostrzegłem formację bombowców nieprzyjacielskich Do-17 lub Do-215 lecących pod kursem &360 stopni, który następnie zakrętem w lewo zmienił kurs na 180 stopni. Kolor samolotu ciemny. Atakowałem dce klucza 2 w składzie Składronu. Po oddaniu 3 serii strzałów (po około 3 sek każda) z odległości od 250 do 30 m spostrzegłem dym z lewego silnika n. samolot poszedł do dołu. Po odejściu lewym skrętem zobaczyłem drugi Do-17, do którego strzelałem z 3/4 z góry z lewej strony (2 serie około 3 sek.), odległość około 100 m. Po strzałach widziałem dym a następnie płomień z lewego silnika i 2 ludzi załogi, którzy wyskoczyli na spadochronach. Samolot paląc się zaczął schodzić w dół, wówczas jeden z naszych pilotów obciął mu statecznik własnym skrzydłem. Nieprzyjaciel strzelał z górnej wieżyczki. Miejsce ataku południowo- zachodnia część Londynu.

Pierwszego lutego 1941 roku otrzymał Srebrny Krzyż Virtuti Militari. 30 lipca 1940 roku przeniesiono go do Operation Room 302. dywizjonu. 24 czerwca 1944 roku rozpoczął pracę w 16 SFTS w Newton. 30 stycznia 1945 otrzymał przydział do 3 (O) AFU na kurs nawigacji, po którym powrócił do Newton jako instruktor nawigacji. 25 września 1946 przeszedł do Holding Unit, 9 listopada do 6 RU. 30 grudnia został zdemobilizowany. 31 października 1947 otrzymał Krzyż Walecznych. Pozostał po wojnie na emigracji. W latach dziewięćdziesiątych powrócił do kraju i zamieszkał w Krakowie. Zmarł 24 kwietnia 2004 roku.

Źródło: nibieskaeskadra.pl