Orawski Park Etnograficzny w Zubrzycy Górnej

Orawski Park Etnograficzny – skansen regionalny tworzony od 1937 roku, otwarty w 1955 roku w Zubrzycy Górnej prezentujący dzieje, architekturę, kulturę materialną, społeczną i duchową regionu Górnej Orawy. Ekspozycja jest szczególnie interesująca ze względu na oryginalność regionalnej kultury powstałej w wyniku połączenia dorobku dwóch fali osadniczych – pasterzy wołoskich przepędzających tu swoje stada z terenów Karpat Wschodnich oraz rolników napływających od północy (z Małopolski).

Współzałożycielką i pierwszą dyrektorką parku była urodzona we Lwowie polska etnolog Wanda Jostowa.

Orawski Park Etnograficzny był plenerem kilku filmów, kręcono tutaj m. in. Janosika oraz Ogniem i Mieczem

Muzeum zorganizowane jest w formie zespołu zabytkowych zabudowań (z pełnym wyposażeniem, udostępnionych do zwiedzania) rozmieszczonych na terenie parku.

Najważniejsze elementy ekspozycji to:

• Lamus – piętrowy budynek z XVIII wieku, otoczony otwartą galeryjką, nakryty gontowym dachem typu namiotowego, pełniący rolę spichlerza plebańskiego;
• Czarna Karczma – budynek z XVIII wieku typu „kurna chata” o zwartej bryle, nakryty wysokim gontowym dachem typu polskiego, obecnie recepcja i kasa biletowa muzeum;
• Chałupa Alojzego Dziubka z Jabłonki – chłopski budynek mieszkalny z pierwszej połowy XIX wieku, nakryty czterospadowym dachem, wewnątrz trzy duże izby w układzie amfiladowym;
• Pasieka z charakterystycznymi dla Orawy ulami kłodowymi;
• Dwór Moniaków – budynek rodziny sołtysa z XVII wieku, wnętrze typu „kurna chata”, wewnątrz izby w układzie amfiladowym między innymi biała izba, czarna izba i salon, wszystkie bogato wyposażone zgodnie z ówczesnym zwyczajem;
• Zabudowania gospodarcze dworu – między innymi owczarnia, olejarnia, stajnie;
• Chałupa Paś-Filipka – klasyczna orawska chałupa z XIX wieku z czterospadowym dachem gontowym z amfiladowym układem pomieszczeń, wnętrza wyposażone w sprzęt pomocniczy do tkactwa;
• Chałupa Dziurczaka – budynek z końca XIX wieku, nieudostępniony do zwiedzania (archiwum muzeum).
• Folusz – zrębowy budynek służący do spilśniania sukna;
• Tartak – napędzany kołem wodnym;
• Kuźnia – z kowadłem i potężnymi miechami;
• Chałupa biednicka Możdżenia – budynek z końca XIX wieku, charakterystyczny dla niezamożnych chłopów, pod jednym dachem dwuizbowy dom mieszkalny i zabudowania gospodarcze;

Od początku lat 90. trwają prace nad utworzeniem nowej części skansenu w układzie oryginalnej struktury wsi orawskiej. Obecnie udało się odtworzyć kilka zagród z XIX wieku (zagroda Misińców, zagroda Małysów, zagroda Joanny Moniak, zagroda Czarniaków).

Źródło: wikipedia.pl